Ngành gỗ việt nam 2025: cuộc "xoay trục" lịch sử và hành trình vượt bão thuế quan để hướng tới mốc 25 tỷ USD

Tóm tắt

Không còn đơn thuần dựa vào lợi thế nhân công giá rẻ hay nguồn tài nguyên thô sơ, năm 2025 đang chứng kiến một cuộc tái cấu trúc chưa từng có trong lịch sử ngành công nghiệp chế biến gỗ và lâm sản Việt Nam. Đứng trước những biến động khốc liệt của thương mại toàn cầu, từ "bão" thuế quan tại Hoa Kỳ đến "hàng rào xanh" EUDR của Châu Âu, các doanh nghiệp Việt đang thực hiện một bước chuyển mình đầy chiến lược: Chuyển dịch từ cạnh tranh bằng giá sang cạnh tranh bằng năng lực tuân thủ và tận dụng tối đa các Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) thế hệ mới.

Bức tranh kinh tế 2025: Những gam màu sáng tối đan xen

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu vẫn đang chật vật đối phó với lạm phát và sức mua sụt giảm tại các thị trường phương Tây, ngành gỗ Việt Nam đã khép lại 11 tháng đầu năm 2025 với những con số đáng ghi nhận, khẳng định vị thế kiên cường của một trung tâm chế biến gỗ hàng đầu thế giới.

Theo số liệu mới nhất được công bố ngày 04 tháng 12 năm 2025 từ Tổng cục Hải quan và Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, kim ngạch xuất khẩu lâm sản lũy kế 11 tháng đã đạt mức xấp xỉ 16,61 tỷ USD. Con số này đánh dấu mức tăng trưởng 5,9% so với cùng kỳ năm 2024. Nếu xét riêng về "lõi" của ngành là gỗ và sản phẩm gỗ, tính đến tháng 10 năm 2025, kim ngạch đã chạm mốc 14 tỷ USD, tăng trưởng 6%.

Động lực chính dẫn dắt đà tăng trưởng này đến từ sự phục hồi mạnh mẽ của nhóm hàng sản phẩm gỗ chế biến sâu, đặc biệt là đồ nội thất. Chỉ trong 10 tháng, giá trị xuất khẩu nhóm này đạt 9,6 tỷ USD, tăng 5,2%. Đây là minh chứng rõ nét cho thấy ngành gỗ đang đi đúng hướng trong việc thay đổi cơ cấu sản phẩm: giảm dần tỷ trọng xuất khẩu dăm gỗ, viên nén giá trị thấp để tập trung vào các sản phẩm có hàm lượng kỹ thuật và giá trị gia tăng cao hơn.

Tuy nhiên, bức tranh tăng trưởng không hoàn toàn là màu hồng. Mặc dù con số 16,61 tỷ USD đang tiệm cận mục tiêu 18 tỷ USD của cả năm 2025, nhưng tốc độ tăng trưởng 5,4% - 5,9% thực tế vẫn thấp hơn so với kỳ vọng ban đầu là 6%. Sự chênh lệch này phản ánh những đứt gãy trong chuỗi cung ứng nội địa do ảnh hưởng của thời tiết cực đoan lên vùng nguyên liệu, cộng hưởng với áp lực chi phí logistics leo thang đang bào mòn biên lợi nhuận của doanh nghiệp.

Đáng chú ý nhất trong bức tranh kinh tế năm nay là sự phân hóa thị trường cực kỳ rõ rệt. Trong khi thị trường truyền thống như Hoa Kỳ đang trở nên chông chênh với đầy rẫy rủi ro phòng vệ thương mại, thì các thị trường thuộc khối FTA như Nhật Bản, Canada và Châu Âu lại nổi lên như những điểm tựa vững chắc nhờ lộ trình cắt giảm thuế quan và sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu.

CPTPP: "Cánh cửa thần kỳ" vào thị trường Thái Bình Dương

Nếu cần chỉ ra một động lực quan trọng nhất giúp ngành gỗ Việt Nam giảm thiểu rủi ro từ sự phụ thuộc quá lớn vào thị trường Mỹ trong năm 2025, đó chính là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP). Việc loại bỏ thuế quan đối với hầu hết các sản phẩm gỗ theo cam kết của hiệp định này đã mở toang cánh cửa vào những thị trường vốn nổi tiếng khó tính nhưng giàu tiềm năng.

Nhật Bản: Sự trỗi dậy của nhu cầu bền vững Một hiện tượng thú vị trong năm 2025 là sự bùng nổ của thị trường Nhật Bản. Trong 10 tháng đầu năm, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ sang xứ sở mặt trời mọc đạt 1,77 tỷ USD, ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng lên tới 24,5%. Với con số này, Nhật Bản chiếm tỷ trọng 12,6% tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành.

Sự tăng trưởng thần tốc này không chỉ đến từ các ưu đãi thuế quan. Nó xuất phát từ sự tương thích ngày càng cao giữa năng lực sản xuất của Việt Nam và thị hiếu tiêu dùng Nhật Bản. Người tiêu dùng Nhật ngày càng khắt khe, ưu tiên tuyệt đối các sản phẩm có nguồn gốc hợp pháp và thân thiện với môi trường. Đây chính là điểm mà các doanh nghiệp Việt Nam đã ghi điểm nhờ nỗ lực thực hiện các chương trình VPA/FLEGT và chuẩn hóa chứng chỉ rừng. Việt Nam đang dần thay thế các nguồn cung khác để trở thành đối tác chiến lược không thể thiếu trong chuỗi cung ứng nội thất của Nhật Bản.

Canada và Úc: Những thị trường ngách tỷ đô Bên cạnh Nhật Bản, Canada được xem là một trong những thành công rực rỡ nhất của chiến lược tận dụng CPTPP. Số liệu cơ sở cho xu hướng năm 2025 cho thấy xuất khẩu sang thị trường này liên tục tăng trưởng hai con số, đạt mức tăng 21,9% (tính đến tháng 8/2024). Hiện tại, Việt Nam đã vươn lên trở thành nhà cung cấp đồ nội thất gỗ lớn thứ 3 cho Canada. Các mặt hàng như ghế khung gỗ (tăng 41,9%) và nội thất phòng khách (tăng 26,8%) đang hoàn toàn chiếm lĩnh thị trường nhờ lợi thế thuế nhập khẩu 0%. Canada đang đóng vai trò là "thị trường đệm" quan trọng, giúp doanh nghiệp Việt làm quen với các tiêu chuẩn Bắc Mỹ trước khi thâm nhập sâu hơn vào Hoa Kỳ.

Tại Nam bán cầu, thị trường Úc cũng đang mang lại cơ hội "ngàn năm có một". Khủng hoảng thiếu hụt gỗ trầm trọng do chính sách kích cầu nhà ở (Chương trình HomeBuilder) kéo dài đến năm 2035 đã buộc Úc phải gia tăng nhập khẩu. Tận dụng cơ hội này, xuất khẩu nội thất gỗ Việt Nam sang Úc đã tăng trưởng đột biến tới 44%, tập trung vào nội thất phòng ngủ và phòng ăn.

Sự bứt phá ngoạn mục của các thị trường trong khối CPTPP là điểm sáng của năm 2025 (ảnh minh họa)

Thị trường Hoa Kỳ: "Gót chân Achilles" và cơn bão thuế quan

Trái ngược với sự thăng hoa tại các thị trường FTA, thị trường Hoa Kỳ - nơi tiêu thụ tới 55,6% tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ của Việt Nam (đạt 7,8 tỷ USD trong 10 tháng năm 2025) - đang trở thành "gót chân Achilles" của toàn ngành. Sự phụ thuộc quá lớn vào thị trường này đang đặt các doanh nghiệp Việt trước những rủi ro chưa từng có.

Năm 2025 được ghi nhận là năm "bão táp" về phòng vệ thương mại. Mỹ đã công bố các gói thuế mới nhắm thẳng vào sản phẩm gỗ. Cụ thể, gỗ xẻ và nguyên liệu chịu mức thuế 10%, trong khi các mặt hàng giá trị gia tăng cao như tủ bếp, đồ gỗ bọc nệm phải đối mặt với mức thuế lên tới 25%. Thậm chí, lộ trình tăng thuế này có thể leo thang lên 30-50% từ năm 2026.

Tác động của các chính sách này là ngay lập tức và đau đớn. Ngay khi thông tin về thuế quan xuất hiện, các đơn hàng từ Mỹ đã có dấu hiệu sụt giảm khoảng 5% hoặc bị đối tác trì hoãn để đàm phán lại giá, gây áp lực thanh khoản nặng nề cho các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, tính đến tháng 10/2025, hàng hóa Việt Nam phải đối mặt với gần 300 vụ điều tra phòng vệ thương mại, với tâm điểm là gỗ dán và tủ bếp. Các yêu cầu giải trình về nguồn gốc xuất xứ ngày càng phức tạp, buộc doanh nghiệp phải minh bạch hóa toàn bộ đầu vào, tạo nên một cuộc sàng lọc khắc nghiệt.

Châu Âu và "Hàng rào xanh" EUDR: Thách thức sống còn

Nếu thị trường Mỹ là cuộc chiến về thuế, thì thị trường Liên minh Châu Âu (EU) năm 2025 là cuộc đua khốc liệt về tiêu chuẩn môi trường. Hiệp định EVFTA bước sang năm thực thi thứ 6 đã đưa phần lớn thuế nhập khẩu về 0%, tạo lợi thế giá từ 10-15% cho đồ gỗ Việt Nam so với các đối thủ. Tuy nhiên, "chìa khóa" để mở cánh cửa vào EU lúc này không còn là giá rẻ, mà là Quy định Chống mất rừng (EUDR).

EUDR được xem là "cú sốc" tuân thủ lớn nhất trong năm. Quy định này bắt buộc toàn bộ sản phẩm gỗ nhập khẩu vào EU phải chứng minh không gây mất rừng sau ngày 31/12/2020 và tuân thủ tuyệt đối pháp luật nước sở tại. Với thời hạn hiệu lực đầy đủ vào ngày 30/12/2025, ngành gỗ Việt Nam đang phải chạy đua với thời gian.

Yêu cầu về định vị địa lý (geo-location) tới từng lô đất trồng rừng đòi hỏi một hệ thống dữ liệu số hóa khổng lồ mà ngành lâm nghiệp Việt Nam đang nỗ lực hoàn thiện. Nếu không đáp ứng kịp thời hạn cuối năm 2025, nguy cơ đứt gãy xuất khẩu sang EU là hiện hữu, hàng hóa có thể bị từ chối hoặc hủy bỏ ngay tại cảng. Tuy nhiên, dưới góc độ tích cực, EUDR đang thúc đẩy quá trình "thanh lọc" mạnh mẽ. Các doanh nghiệp làm ăn bài bản, đầu tư vào chuỗi cung ứng minh bạch sẽ củng cố vị thế, trong khi các đơn vị dựa vào nguồn gỗ trôi nổi sẽ bị loại bỏ khỏi cuộc chơi.

Bên cạnh EU, thị trường Vương quốc Anh cũng mở ra những khoảng trống mới sau Brexit. Hiệp định UKVFTA giúp thuế nhập khẩu nhiều mặt hàng gỗ về 0% trong giai đoạn 2025-2026, giúp gỗ Việt cạnh tranh trực tiếp với hàng Trung Quốc. Các sản phẩm gỗ trang trí và nội thất cao cấp đang là phân khúc "ngách" tiềm năng mà doanh nghiệp Việt khai thác tốt tại Anh.

Nội lực từ nguồn nguyên liệu: Chìa khóa tự chủ

Giữa những biến động của thị trường thế giới, năng lực tự chủ nguồn nguyên liệu chính là "mỏ neo" giữ vững con thuyền ngành gỗ Việt Nam. Đến năm 2025, nguồn nguyên liệu trong nước đã đạt sản lượng trên 30 triệu m³/năm, đáp ứng khoảng 75% nhu cầu chế biến.

Việc gia tăng diện tích rừng trồng có chứng chỉ quản lý bền vững (FSC, PEFC) và cấp mã số vùng trồng không chỉ giúp giảm sự phụ thuộc vào nguồn gỗ nhập khẩu mà còn là điều kiện tiên quyết để đáp ứng các quy tắc xuất xứ (ROO) khắt khe trong EVFTA và CPTPP. Sự liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp chế biến và hàng triệu hộ gia đình trồng rừng đã tạo ra một hệ sinh thái bền vững, giúp ngành gỗ đứng vững trước các cú sốc đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tầm nhìn 2030: Chiến lược tăng trưởng dựa trên chất lượng

Dựa trên đà tăng trưởng của năm bản lề 2025, ngành gỗ Việt Nam đã đặt ra những mục tiêu đầy tham vọng cho giai đoạn 2026-2030. Mục tiêu tối thượng là đạt kim ngạch xuất khẩu 23 – 25 tỷ USD vào năm 2030, đồng thời giá trị tiêu thụ lâm sản nội địa đạt trên 6 tỷ USD.

Để hiện thực hóa tham vọng này, ngành gỗ xác định chiến lược cốt lõi là đa dạng hóa triệt để và đầu tư cho tuân thủ. Các doanh nghiệp cần tận dụng tối đa ưu đãi từ CPTPP và UKVFTA để giảm tỷ trọng thị trường Mỹ xuống mức an toàn (dưới 50%). Đồng thời, chi phí tuân thủ EUDR và các tiêu chuẩn môi trường (như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon - CBAM) cần được xem là khoản đầu tư cho thương hiệu thay vì gánh nặng chi phí.

Chuyển đổi số và công nghệ sản xuất sạch cũng là yếu tố bắt buộc để đáp ứng các tiêu chuẩn xanh (Green Deal, Net Zero) của thế giới. Việc xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc minh bạch từ rừng trồng đến nhà máy sẽ là tấm khiên bảo vệ doanh nghiệp trước các vụ kiện phòng vệ thương mại.

Kết lại, năm 2025 không chỉ là một cột mốc về thời gian mà là dấu ấn khẳng định sự trưởng thành của ngành gỗ Việt Nam. Tác động của các FTA đã vượt xa khuôn khổ cắt giảm thuế quan, trở thành động lực ép buộc ngành phải tái cấu trúc theo hướng minh bạch, bền vững và hiện đại. Với nền tảng vững chắc từ nguồn nguyên liệu nội địa và sự linh hoạt trong chiến lược thị trường, mục tiêu trở thành trung tâm chế biến đồ gỗ chất lượng cao của thế giới vào năm 2030 là hoàn toàn khả thi.

Tài liệu tham khảo:

1. Báo Sài Gòn Giải Phóng. (2025). Xuất khẩu gỗ 11 tháng đạt 16,5 tỷ USD. Link
2. Thời báo Tài chính Việt Nam. (2025). 11 tháng, xuất khẩu nông, lâm, thủy sản thu về 64,01 tỷ USD. Link
3. Báo Đầu tư. (2025). Ngành gỗ thu 14 tỷ USD từ xuất khẩu. Link
4. Công Thương. (2025). Xuất khẩu gỗ hướng tới 25 tỷ USD vào 2030 nhờ FTA và rừng bền vững. Link
5. Thương hiệu & Sản phẩm. (2025). FTA mở đường, ngành gỗ Việt tăng tốc hướng mốc 23–25 tỷ USD vào 2030. Link
6. Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (HAWA). (2025). Rộng đường sang Canada. Link
7. HAWA. (2025). Úc: Thị trường mới, cơ hội mới. Link
8. Báo Đầu tư. (2025). Thách thức EUDR trước ngưỡng cửa thị trường EU của ngành gỗ. Link
9. Tạp chí Kinh tế Tài chính. (2025). Tận dụng Hiệp định UKVFTA: Doanh nghiệp gỗ cần chuyển đổi sản xuất. Link
10. Sài Gòn Giải Phóng. (2025). Ứng phó áp thuế mới với ngành gỗ: Chủ động nguồn hàng, mở rộng thị trường. Link

Nguồn: Vụ Kế hoạch, Tài chính và Quản lý doanh nghiệp

• Tải xuống
• Tải xuống