Đánh giá tiềm năng xuất khẩu hạt điều vào Vương quốc Anh

Thứ Sáu, 20/10/2023

Vương quốc Anh là một trong những thị trường nhập khẩu hạt điều lớn nhất thế giới, năm 2022, Vương quốc Anh nhập khẩu 145,5 triệu USD hạt điều, chiếm 3,2% giá trị nhập khẩu mặt hàng toàn thế giới, đứng ở vị trí thứ 5 trong số các nhà nhập khẩu chính.

Giống như các quốc gia Tây Âu khác, Vương quốc Anh không canh tác hạt điều, do vậy toàn bộ sản phẩm phục vụ chế biến, tiêu thụ trong nước hoặc tái xuất đều là hàng nhập khẩu. Trong giai đoạn từ 2013-2022, khối lượng nhập khẩu hạt điều của Vương quốc Anh tăng trưởng trung bình 6,33%/năm, từ 14,2 ngàn tấn năm 2013 lên 23,1 ngàn tấn trong năm 2022. Về giá trị, tăng trưởng trung bình đối với toàn bộ giai đoạn kể trên là 4,58%/năm, từ mức 99,8 triệu USD vào năm 2013 lên mức 145,5 triệu USD trong năm 2022. Tuy nhiên trong toàn bộ giai đoạn này, giá trị nhập khẩu cao nhất của Vương quốc Anh là vào năm 2017, sau đó giảm dần qua các năm. Có thể thấy, những hệ quả từ đại dịch COVID-19 đối với nền kinh tế Vương quốc Anh khiến người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu góp phần quan trọng ảnh hưởng đến nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm không thiết yếu, trong đó có sản phẩm hạt điều tại thị trường.

Tuy nhiên, kể từ đầu năm 2023, nhập khẩu hạt điều của Vương quốc Anh có dấu hiệu khởi sắc hơn khi giá trị nhập khẩu quý sau cao hơn quý trước. Cụ thể, tăng trưởng nhập khẩu của quý II/2023 so với quý I/2023 là 21,8%, tăng trưởng quý III/2023 so với quý II/2023 là 19%.

Về yếu tố mùa vụ, Vương quốc Anh thường tăng cường nhập khẩu sản phẩm hạt điều vào quý III, quý IV hàng năm để phục vụ tiêu dùng vào mùa lạnh và các dịp nghỉ lễ cuối năm, khi nhu cầu tiêu thụ sản phẩm hạt nói chung có xu hướng tăng cao. Bên cạnh đó, các nhà cung cấp hạt điều sẽ có thời gian để dự trữ đơn hàng cho các đợt giao hàng lớn trong mùa cao điểm. Quý I và Quý II thường là khoảng thời gian có lượng nhập khẩu thấp nhất trong năm nếu so sánh với các quý còn lại của năm.

Về cơ cấu sản phẩm, Vương quốc Anh chủ yếu nhập khẩu hạt điều đã bóc vỏ (mã HS 080132) với tỉ lệ luôn chiếm trên 99% tổng giá trị nhập khẩu toàn bộ sản phẩm này vào thị trường. Thậm chí, trong thời gian gần đây (như Quý 4-2022 và Quý 3-2023), sản phẩm hạt điều chưa bóc vỏ (mã HS 080131) không phát sinh kim ngạch nhập khẩu vào thị trường Anh quốc.

Ở chiều ngược lại, xuất khẩu hạt điều từ Vương quốc Anh sang nước thứ 3 chiếm tỉ trọng nhỏ khi so với giá trị nhập khẩu mặt hàng hàng năm. Cụ thể, khối lượng xuất khẩu hàng năm đạt khoảng 2 ngàn tấn, bằng gần 1/10 so với khối lượng nhập khẩu.

Bên cạnh đó, khối lương xuất khẩu có xu hướng giảm trong giai đoạn 2016 trở lại đây, trung bình khoảng 6,5%/năm. Về giá trị xuất khẩu, thời điểm Vương quốc Anh xuất khẩu điều nhiều nhất là giai đoạn 2016-2018, tỉ trọng giá trị xuất khẩu trên nhập khẩu vào khoảng 10%. Hiện tỉ trọng trên có xu hướng giảm, năm 2022 đạt 7,1%.

Khoảng 1/10 lượng nhập khẩu hạt điều của Vương quốc Anh được chế biến trong nước, trước khi được xuất khẩu trở lại sang một số thị trường với giá trị cao hơn. Lợi nhuận ròng trung bình sau khi chế biến hạt điều để xuất khẩu của Vương quốc Anh cho toàn giai đoạn 2013-2022 là 563,4 USD/tấn, với lợi nhuận trung bình khoảng 7,9%. Cá biệt những năm gần đây, mặc dù giá trị và khối lượng xuất nhập khẩu giảm, tuy nhiên lợi nhuận sau chế biến để xuất khẩu lại tăng, ví dụ như năm 2021, lợi nhuận ròng trung bình đạt 1647 USD/tấn, với tỉ suất lợi nhuận đạt 25,6%.

Hạt điều sau công đoạn gia công, chế biến làm tăng giá trị sản phẩm chủ yếu được xuất khẩu trở lại một số quốc gia láng giềng châu Âu, như Hà Lan, Cộng hòa Ai-len, Ý, Đức, Ba Lan, Pháp.

Theo tính toán số liệu từ ITC Trademap, trong giai đoạn 2018-2022, nhập khẩu hạt điều của Vương quốc Anh từ Liên minh châu Âu (EU) giảm mạnh, trung bình khoảng 16%/năm về trị giá và ... về khối lượng. Điều này phản ánh tác động to lớn của Brexit và việc thực thi chính sách thương mại độc lập của Vương quốc Anh sau quá trình này trong việc giảm nhập khẩu nguyên liệu và thành phẩm từ các nước thành viên EU. Năm 2022, nhập khẩu điều từ EU hiện chỉ chiếm 5,4% so với trị giá nhập khẩu chung của Vương quốc Anh (năm 2018, tỉ trọng này là 19,6%). Hà Lan, Đức và Ý là 3 nhà cung ứng điều lớn nhất thuộc EU cho thị trường Anh.

Các thị trường ngoài EU là nguồn nhập khẩu chính hạt điều vào Vương quốc Anh, trong đó Việt Nam luôn là nhà cung cấp chính, áp đảo và có sự gia tăng đáng kể về khối lượng và giá trị nhập khẩu trong giai đoạn 2018-2022. Ấn Độ là quốc gia có lượng nhập khẩu tương đối vào thị trường Anh, tuy nhiên tỉ trọng ngày càng có xu hướng giảm. Trong năm 2022, thị phần hạt điều nhập khẩu từ Việt Nam đạt 89,2%, còn thị phần của Ấn Độ hiện còn 3,1%. Bên cạnh đó, một số quốc gia khác cũng có thị phần nhất định tại thị trường Anh, như Braxin, Bờ Biển Ngà, Burkina Faso, Ghana, Nigeria, Benin, Mozambique...; trong đó Bờ Biển Ngà là nước có mức tăng trưởng rất cao, năm 2018, Bờ Biển Ngà chưa xuất khẩu hạt điều sang Vương quốc Anh, tuy nhiên đến năm 2022, nước này đã xuất khẩu 1,59 triệu USD, chiếm thị phần 1,09%. Các quốc gia châu Phi còn lại đa phần đều suy giảm khối lượng và giá trị xuất khẩu sang Vương quốc Anh, như Ghana (năm 2018 xuất khẩu 3,66 triệu USD, năm 2022 xuất khẩu giảm còn 341 ngàn USD), Burkina Faso (năm 2018 xuất khẩu 657 ngàn USD, năm 2022 xuất khẩu giảm còn 414 ngàn USD), Tanzania (năm 2018 xuất khẩu 206 ngàn USD, năm 2022 xuất khẩu giảm còn 39 ngàn USD).