Dự luật thẩm định chuỗi cung ứng của EU: Một số vấn đề cần lưu ý
Thứ Sáu, 15/12/2023
Phạm vi của CSDDD
CSDDD tập trung vào các công ty lớn: các công ty EU có hơn 500 nhân viên và doanh thu trên toàn thế giới đạt hơn 150 triệu EUR, như đề xuất ban đầu của Ủy ban châu Âu EC. Các công ty EU trong một số lĩnh vực có rủi ro cao (chẳng hạn sản xuất và buôn bán hàng dệt may, quần áo và giày dép, nông nghiệp bao gồm lâm nghiệp và thủy sản, sản xuất thực phẩm và buôn bán nguyên liệu nông nghiệp thô, khai thác và bán buôn tài nguyên khoáng sản hoặc sản xuất các sản phẩm liên quan và xây dựng) với hơn 250 nhân viên và doanh thu hơn 40 triệu EUR cũng nằm trong phạm vi của CSDDD.
Khả năng áp dụng đối với các công ty ngoài EU được xác định bởi doanh thu ròng của họ được tạo ra ở EU, với ngưỡng 300 triệu EUR, khác với đề xuất ban đầu của Ủy ban châu Âu về việc sử dụng cùng ngưỡng 150 triệu EUR như đối với các công ty EU. Thông cáo báo chí của Ủy ban châu Âu EC không có thông tin về các công ty ngoài EU trong các lĩnh vực có rủi ro cao. Ủy ban châu Âu sẽ phải công bố danh sách các công ty ngoài EU mà thuộc phạm vi điều chỉnh của CSDDD. Hiện chưa có thông tin về quyền quyết định của Ủy ban châu Âu trong việc lập danh sách này.
CSDDD cũng sẽ dẫn đến các nghĩa vụ gián tiếp đối với các công ty vừa và nhỏ là đối tác kinh doanh hoặc là một phần của chuỗi cung ứng liên quan đến một công ty chính thức nằm trong phạm vi áp dụng của CSDDD.
Khả năng áp dụng CSDDD trong lĩnh vực tài chính cũng là vấn đề đang còn gây tranh cãi. Văn bản đã được thống nhất có chứa một điều khoản xem xét cho phép đưa vào tất cả các hoạt động của khu vực tài chính trong tương lai dựa trên đánh giá tác động đầy đủ.
Các nghĩa vụ chính
Như đã nêu, CSDDD áp đặt nghĩa vụ thẩm định đối với các công ty lớn liên quan đến các tác động tiêu cực thực tế và tiềm ẩn của chúng đối với vấn đề về quyền lao động và môi trường. Điều này bao gồm việc xác định, ngăn chặn, giảm thiểu và chấm dứt những tác động đó bằng cách thực hiện “các biện pháp thích hợp”. CSDDD cuối cùng làm rõ rằng các công ty có thể được yêu cầu chấm dứt quan hệ kinh doanh với những mối quan hệ kinh doanh gây ra tác động đó, nhưng biện pháp này phải được coi là “biện pháp cuối cùng”. Những nghĩa vụ này cũng áp dụng đối với toàn bộ chuỗi giá trị của các công ty trong phạm vi, mặc dù vẫn chưa có thông tin về việc liệu định nghĩa về “chuỗi giá trị” trong thỏa thuận có phạm vi rộng hay khá hạn chế hay không.
EU cũng quyết định mở rộng danh sách những gì có thể được coi là tác động đến quyền lao động và môi trường trong Phụ lục I của CSDDD, chẳng hạn có. liên quan đến các nhóm dễ bị tổn thương, các Công ước cốt lõi của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) (đã được tất cả các Quốc gia Thành viên phê chuẩn), các quyền dân sự và chính trị, các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa, và quyền trẻ em.
Hơn nữa, tất cả các công ty trong phạm vi điều chỉnh, bao gồm cả lĩnh vực tài chính, sẽ phải áp dụng kế hoạch đảm bảo mô hình kinh doanh của họ tuân thủ việc hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5°C. Ban quản lý các công ty có trên 1000 nhân viên sẽ nhận được lợi ích tài chính khi thực hiện kế hoạch. Thông tin chi tiết về cơ chế phúc lợi này (chẳng hạn như đối tượng áp dụng (đề xuất ban đầu đề cập đến "giám đốc" thay vì "quản lý"), liệu nó có bắt buộc hay không và liệu nó có ảnh hưởng tiêu cực đến thù lao hay không) hiện chưa được xác định rõ.
Triển khai thực thi
Về mặt thực thi, CSDDD trang bị cho các cơ quan giám sát ở các Quốc gia Thành viên EU quyền tiến hành thanh tra và điều tra cũng như áp dụng các hình phạt bao gồm nêu tên công khai cũng như phạt tiền lên tới 5% doanh thu ròng trên toàn thế giới.
Liên quan đến trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại do không tuân thủ CSDDD, điều quan trọng cần lưu ý là CSDDD sẽ được áp dụng cùng với bất kỳ cơ chế trách nhiệm pháp lý hiện có nào khác. Các nạn nhân, cũng như các công đoàn hoặc tổ chức xã hội, sẽ có quyền đưa ra những khiếu nại như vậy. Thời hạn được đặt ra cho các yêu cầu bồi thường là 5 năm. Thỏa thuận cũng hạn chế yêu cầu tiết lộ bằng chứng, khả năng áp dụng các biện pháp ngăn chặn và chi phí tố tụng cho nguyên đơn.
CSDDD cũng quy định rằng việc tuân thủ Chỉ thị có thể được sử dụng làm tiêu chí để trao các hợp đồng công và nhượng quyền.
Ủy ban châu Âu cũng đề xuất bắt đầu thực hiện nghĩa vụ quan tâm đến các giám đốc trong việc xem xét tác động của các quyết định của họ đối với các vấn đề bền vững khi thực hiện nghĩa vụ hành động vì lợi ích tốt nhất của công ty. Trong khi đó, Hội đồng châu Âu phản đối kịch liệt ý tưởng này. Chưa rõ trong văn bản cuối cùng, nghĩa vụ này có được đưa vào hay không.
Bước tiếp theo
Mặc dù vẫn ở trong giai đoạn đàm phán, rõ ràng là Ủy ban châu Âu, Hội đồng châu Âu và Nghị viện châu Âu đều đồng ý rằng CSDDD có vai trò quan trọng đối với tính bền vững trong hoạt động của doanh nghiệp. CSDDD khó có thể có hiệu lực sớm nhất cho đến năm 2025, nhưng với những động thái chính trị nhằm đạt được tiến bộ trong lĩnh vực này, các công ty tài chính có thể triển khai trước một số hoạt động để phù hợp với quy định chung của CSDDD, chẳng hạn:
- Rà soát cách thức quy định trách nhiệm của cấp giám đốc hiện tại và liệu có chỗ nào cần làm rõ ràng trong sơ đồ quản trị của họ khi nói đến quyền sở hữu 'bền vững' hay không; và
- Xác định bất kỳ hoạt động kinh doanh hiện tại nào có thể được cải thiện. Các công ty bảo hiểm nói riêng nên lưu ý và xem xét việc quản lý rủi ro của họ trên nhiều lĩnh vực, do vai trò của họ trong việc bảo lãnh rủi ro trách nhiệm pháp lý.
Một số lưu ý đối với doanh nghiệp Việt Nam
Với số lượng luật liên quan đến chuỗi cung ứng bền vững ngày càng tăng nhanh trong những năm gần đây, các công ty kinh doanh tại Việt Nam phải đảm bảo tuân thủ khuôn khổ pháp lý đối với hoạt động, các công ty con và nhà cung cấp trong toàn bộ chuỗi giá trị.
Mặc dù luật thẩm định đặt ra nhiều thách thức liên quan đến chi phí phát sinh và việc thực hiện phức tạp nhưng việc tuân thủ sớm có thể giúp các công ty tránh được rủi ro bị loại khỏi chuỗi cung ứng.
Việt Nam là đối tác thương mại lớn nhất của EU trong số tất cả các quốc gia thành viên ASEAN. Vì vậy, các doanh nghiệp muốn thu hút vốn và chuyên môn nước ngoài sẽ thấy hấp dẫn hơn nếu áp dụng các hoạt động bền vững.
Việc đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế liên quan đến trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và bảo vệ môi trường cũng có thể mang lại những cơ hội chưa từng có cho cả doanh nghiệp nước ngoài và doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam.
Tuy nhiên vẫn không tránh được các rào cản liên quan. Các công ty đang gặp khó khăn trong việc quản lý các nhà cung cấp cấp thấp hơn do thiếu mối quan hệ hợp đồng trực tiếp. Trong khi các nhà cung cấp cấp thấp hơn lại là những thành phần quan trọng để thực hiện thành công các biện pháp bền vững của chuỗi cung ứng bởi các tập đoàn đa quốc gia (MNC) thường gặp khó khăn trong việc thực thi các tiêu chuẩn bền vững giữa những công ty nhỏ hơn này.
Điều này có thể là do thiếu nguồn lực và không có chính sách khuyến khích phù hợp. Các nhà cung cấp thấp hơn thường gây ra rủi ro cao nhất cho mạng lưới cung ứng. Để giải quyết thách thức này, các MNC nên áp dụng cách tiếp cận toàn diện trong việc thu thập dữ liệu về năng lực của nhà cung cấp, theo dõi các số liệu hiệu quả hoạt động bền vững và tập trung vào việc tách biệt và cải thiện các liên kết chuỗi cung ứng yếu nhất.
Khi chính phủ và các tổ chức quốc tế áp dụng luật chặt chẽ hơn về chuỗi cung ứng bền vững, các công ty nước ngoài nên tiến hành kiểm toán định kỳ các nhà cung cấp nguồn cung ứng và mạng lưới cung ứng, giám sát việc thực hiện các hoạt động bền vững.
Các công ty cũng cần đảm bảo duy trì các nhà sản xuất ở mọi cấp độ trong các chương trình bền vững để phát triển các chiến lược quản lý rủi ro chuỗi cung ứng toàn diện trong tương lai./.
Nguồn: Vụ CSTM Đa biên tổng hợp
