Hành động ứng phó với biến đổi khí hậu đòi hỏi đầu tư kinh tế lớn. Các quốc gia có thu nhập thấp nhất thường bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi sự nóng lên toàn cầu nhưng chỉ chiếm 1/10 lượng khí thải. Bên cạnh đó, những nhóm dân số dễ bị tổn thương ở các nền kinh tế đang phát triển thường phải chịu những hậu quả gây tổn hại không tương xứng về sức khỏe, mất an ninh lương thực và sinh kế, cùng những vấn đề khác, và chỉ có một cơ hội hạn hẹp để đưa ra các chính sách giảm thiểu và thích ứng. Cuộc khủng hoảng khí hậu đang kêu gọi hành động tập thể nhanh chóng và hiệu quả bằng cách sử dụng mọi công cụ sẵn có trong hộp công cụ. Chính sách thương mại cung cấp cho các nước phát triển nhiều lựa chọn để tăng cường các chiến lược giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu của họ. Bằng cách ưu tiên các thông lệ bền vững và khai thác sức mạnh của thương mại quốc tế, các nước đang phát triển không những có thể giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu mà còn tạo ra các cơ hội kinh tế mới và xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn cho công dân của họ.

Trong bối cảnh đó, sáng kiến ACT sẽ cung cấp cho các nền kinh tế đang phát triển phân tích hành động khí hậu cụ thể phù hợp với chu chuyển thương mại và bối cảnh quốc gia của họ, cụ thể là tận dụng thuwong mại để cải thiện khả năng phục hồi khí hậu và các kế hoạch khử carbon theo cách phù hợp với nhu cầu cụ thể của họ và hoàn cảnh địa phương. Sáng kiến sẽ đi kèm với đối thoại công – tư để giúp các bên liên quan có hành động về thương mại nhằm giảm thiểu tác động và thích ứng với khí hậu.

Các sáng kiến như ACT nhằm giúp các nước đang phát triển đạt được các kế hoạch quốc gia về thích ứng với khí hậu và các đóng góp do quốc gia tự quyết định như đã nêu trong Thỏa thuận Paris.

Trong khuôn khổ WEF, Sáng kiến ACT sẽ liên kết với các khuôn khổ hiện có của WEF về hợp tác công – tư ứng phó với biến đổi khí hậu bao gồm “Liên minh những người khởi động đầu tiên” (First movers coalition), và “Liên minh các nhà lãnh đạo khí hậu CEO” (Alliance of CEO climate leaders). Nhiều công ty đang tiến hành khử carbon trong chuỗi cung ứng và hướng tới thương mại xanh. Các nền kinh tế đang phát triển phải được trao quyền để xác định các cơ hội mới và định hình một nền kinh tế toàn cầu không có mạng lưới trong tương lai.

Đối với nước tham gia sáng kiến, các bên liên quan trong nước sẽ tham gia vào quá trình phân tích chính sách của ACT thông qua các cuộc đối thoại công – tư, tạo cơ hội cho các nền kinh tế tham gia khám phá những cách thức cụ thể mà thương mại có thể được tận dụng để tăng cường các nỗ lực giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Liên quan đến thảo luận tại WTO hoặc diễn đàn quốc tế khác, ACT sẽ giúp các nhà hoạch định chính sách và các bên liên quan ở các nền kinh tế đang phát triển tham gia vào các tiến trình quốc tế khi thích hợp, chẳng hạn như Ủy ban về Thương mại và Môi trường của WTO, và các Thảo luận cấu trúc về Thương mại và bền vững môi trường của WTO.

Tóm lại, ACT sẽ sử dụng chuyên môn của ba tổ chức WEF, WB và WTO để cung cấp cho các nền kinh tế tham gia phân tích thương mại phù hợp để họ có thể lập kế hoạch về tác động của biến đổi khí hậu đối với thương mại, đồng thời xác định các lĩnh vực hợp tác với các đối tác trong việc đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng không (net zero).

Các thị trường mới nổi có nguồn năng lượng tái tạo dồi dào và giá cả phải chẳng. Đó có thể là cơ sỏ cho vị thế cạnh tranh trong tương lai, đặc biệt nếu các nước hướng tới một nền kinh tế xanh hơn.

Theo thông tin từ WEF, sáng kiến ACT, bắt đầu với giai đoạn thí điểm, sẽ tập trung vào việc hợp tác với các nền kinh tế đang phát triển tham gia chương trình ACT để phát triển phân tích cụ thể liên quan đến khí hậu đối với bối cảnh thương mại của đất nước họ. ACT sẽ cung cấp phân tích cụ thể theo từng quốc gia về cách sử dụng thương mại để đáp ứng các mục tiêu về khí hậu và tạo ra đối thoại công – tư liên quan đến chủ đề này. ACT sẽ bắt đầu với một nền kinh tế thí điểm và sau đó sẽ mở rộng quy mô sang các nước thí điểm khác trong những tháng tới. Cụ thể như sau:

• Từ tháng 4-12/2023: thí điểm tại 1-2 quốc gia;
• 12/2023 (thời điểm diễn ra Hội nghị COP28): thêm 06 quốc gia tham gia chương trình thí điểm;
• 02/2024 (thời điểm dự kiến diễn ra Hội nghị Bộ trưởng WTO – MC13): thêm 06 quốc gia tham gia Chương trình thí điểm;
• Các quốc gia được WEF đề xuất tham gia Chương trình thí điểm giai đoạn đầu bao gồm: Rwanda, Campuchia, Việt Nam, Nam Phi, Ai Cập, Brazil, Ma-rốc, Bostwana, Barbados, Gambia.

Theo thông tin từ Phái đoàn Việt Nam tại Giơ-ne-vơ, hiện nay Ai Cập đang bày tỏ quan tâm đối với Sáng kiến ACT và có khả năng tham gia Chương trình thí điểm ở giai đoạn đầu tiên. Tùy vào mức độ quan tâm và sẵn sàng, Việt Nam có thể tham gia Chương trình ACT ở các giai đoạn nêu trên theo các cột mốc: thí điểm, COP28 hoặc MC13./.

Nguồn: Vụ CSTMĐB tổng hợp.