Quy định về an toàn chung của sản phẩm khi xuất khẩu sang EU và khuyến nghị cho doanh nghiệp Việt Nam
Thứ Ba, 06/06/2023
Liên minh châu Âu (EU) vừa qua đã công bố dự thảo Quy định về an toàn chung của sản phẩm, nhằm mục đích nâng cao an toàn sản phẩm lưu hành tại EU. Phạm vi điều chỉnh của Quy định được áp dụng chung đối với toàn bộ mặt hàng tiêu dùng (ngoài thực phẩm), không phân biệt sản phẩm được nhập khẩu từ bên ngoài EU hay sản xuất trong nội khối. Đây là xu hướng tất yếu diễn ra tại các nước phát triển, đặc biệt là tại thị trường vốn có yêu cầu kỹ thuật khắt khe như EU.
Nhiều nghĩa vụ rõ ràng hơn với sản xuất và xuất nhập khẩu mà doanh nghiệp Việt Nam cần lưu ý
Quy định mới đặt ra một loạt các nghĩa vụ rõ ràng hơn đối với các chủ thể bao gồm nhà sản xuất, nhà xuất nhập khẩu, phân phối, cung ứng dịch vụ…điển hình như việc chuẩn bị hồ sơ kỹ thuật và truy xuất trong chuỗi cung ứng. Ngoài ra, cũng quy định các nghĩa vụ với thị trường trực tuyến, tăng cường quản lý thị trường, thu hồi sản phẩm, cũng như các dịch vụ về xây dựng tiêu chuẩn để hỗ trợ cho yêu cầu về an toàn chung…
Một số vấn đề doanh nghiệp cần lưu ý cụ thể bao gồm: (i) đảm bảo sản phẩm được thiết kế và sản xuất phù hợp với yêu cầu về an toàn chung; (ii) tiến hành điều tra các khiếu nại nhận được liên quan đến sản phẩm do nhà sản xuất cung cấp trên thị trường, đồng thời cần công bố thông tin các kênh liên lạc (địa chỉ điện tử, website, số điện thoại,…) cho phép người tiêu dùng gửi khiếu nại về vấn đề an toàn mà họ gặp phải; (iii) phải thông báo đến nhà phân phối, nhà nhập khẩu, chủ sàn TMĐT trong chuỗi cung ứng khi có các vấn đề liên quan đến an toàn sản phẩm; (iv) phải xây dựng bộ tài liệu kỹ thuật sản phẩm gồm: thông tin sản phẩm, mô tả sản phẩm, phân tích rủi ro an toàn sản phẩm và các biện pháp loại bỏ hoặc hạn chế rủi ro, danh sách các tiêu chuẩn châu Âu…; (v) đảm bảo sản phẩm có đầy đủ thông tin: tên thương mại, tên đăng ký, nhãn hiệu thương mại, số lô, số se-ri, đặc điểm nhận biết sản phẩm, kích thước, tính chất sản phẩm,…; (vi) khi có vấn đề về an toàn sản phẩm, phải lập tức đăng cảnh báo cho người tiêu dùng thông qua Cổng thông tin, cũng như thông báo ngay cho cơ quan giám sát thị trường của quốc gia thành viên EU và chuẩn bị biện pháp khắc phục rủi ro, thu hồi sản phẩm...
Nghĩa vụ của chủ sàn giao dịch thương mại điện tử
Quy định có một chương riêng về nghĩa vụ của chủ sàn giao dịch thương mại điện tử (online marketplaces) đối với sản phẩm được bán sang các nước EU. Cụ thể, chủ sàn giao dịch TMĐT có các trách nhiệm như chỉ định đầu mối liên hệ để cơ quan giám sát thị trường tại quốc gia thành viên, đăng ký với Cổng An toàn (Safety Gate) do Ủy ban châu Âu xây dựng để thông báo về đầu mối liên hệ đó.
Ngoài ra, cơ quan giám sát thị trường có quyền yêu cầu chủ sàn giao dịch TMĐT loại bỏ những thông tin bất hợp pháp liên quan đến sản phẩm nguy hiểm trên giao diện của sàn, hạn chế quyền tiếp cận tới thông tin đó hoặc phải có cảnh báo tới người tiêu dùng khi truy cập. Chủ sàn giao dịch TMĐT sẽ phải thực hiện các yêu cầu đó trong vòng 2 ngày làm việc tính từ lúc nhận được thông báo. Đồng thời, chủ sàn sẽ phải thông báo lại cơ quan giám sát thị trường thông qua Cổng An toàn.
Chủ sàn sẽ phải xem xét thông tin thường xuyên về các sản phẩm nguy hiểm do cơ quan giám sát thị trường thông báo nhằm mục đích áp dụng các biện pháp tự nguyện của sàn nhằm phát hiện, xác định, loại bỏ hoặc vô hiệu quyền truy cập vào các nội dung sản phẩm nguy hiểm được bán trên sàn, nếu có. Chủ sàn sẽ phải có câu trả lời thích hợp trong 05 ngày làm việc để trả lời các kiến nghị liên quan đến sản phẩm nguy hiểm do cá nhân hoặc thực thể khác thông báo.
Chủ sàn cũng có trách nhiệm thiết kế giao diện website/ứng dụng theo hướng cho phép người bán cung cấp các thông tin về sản phẩm như sau: (i) tên nhà sản xuất; (ii) nếu nhà sản xuất không ở EU thì cung cấp tên, địa chỉ, số điện thoại và địa chỉ điện tử của cá nhân chịu trách nhiệm; (iii) thông tin để xác định đặc tính của sản phẩm, bao gồm chủng loại, số lô, số seri; (iv) các thông tin cảnh báo về sản phẩm.
Chủ sàn sẽ phải hợp tác với cơ quan giám sát thị trường nước sở tại trong việc: phối hợp thu hồi sản phẩm; cho phép cơ quan giám sát thị trường truy cập vào giao diện để phát hiện sản phẩm nguy hiểm; dựa trên yêu cầu của cơ quan giám sát thị trường, khi mà chủ sàn hoặc người bán đặt ra những trở ngại kỹ thuật đối với việc trích xuất dữ liệu từ giao diện trực tuyến, chủ sàn cho phép thu thập dữ liệu đó cho mục đích an toàn sản phẩm được cung cấp bởi cơ quan giám sát thị trường.
Một số khuyến nghị cho doanh nghiệp
Để đáp ứng các nghĩa vụ rõ ràng hơn đối với các nhà sản xuất, xuất nhập khẩu theo quy định mới, các doanh nghiệp cần phải xây dựng, hoàn thiện quy trình, hệ thống sản xuất bài bản theo hướng công khai, minh bạch, đảm bảo truy xuất nguồn gốc từ khâu sản xuất, bao bì, nhãn dán, thương hiệu, phương thức liên hệ và phối hợp với các chủ thể khác trong chuỗi cung ứng sản phẩm. Đồng thời, cần chú trọng hơn đến việc đăng ký nhãn hiệu, đăng ký sở hữu trí tuệ.
Về nghĩa vụ xây dựng tài liệu kỹ thuật theo yêu cầu của quy định mới: hiện nay, bộ tài liệu kỹ thuật sản phẩm chỉ bắt buộc đối với các sản phẩm được dán nhãn theo quy định của EU. Trong tương lai, khi quy định đi vào hiệu lực, nghĩa vụ này cũng sẽ được áp dụng với tất cả các sản phẩm thuộc phạm vi điều chỉnh của quy định này.
Về quy định đăng cảnh báo cho người tiêu dùng cũng cần đặc biệt lưu ý: vì khi sản phẩm gặp vấn đề liên quan đến an toàn sản phẩm, thông tin của doanh nghiệp và sản phẩm sẽ lập tức được công khai trên cổng thông tin của EU. Việc sản phẩm bị đăng thông tin cảnh báo như vậy có thể ảnh hưởng lớn đến uy tín của doanh nghiệp nói riêng cũng như xuất khẩu của Việt Nam nói chung. Tuy nhiên, quy định này mặt khác sẽ giúp các cơ quan quản lý và doanh nghiệp kịp thời phát hiện và có biện pháp khắc phục đối với các sản phẩm không đạt chuẩn.
Về các quy định liên quan đến nghĩa vụ của chủ sàn giao dịch thương mại điện tử đối với sản phẩm được bán sang các nước EU: Hiện nay, giao dịch mua bán thông qua hình thức TMĐT giữa Việt Nam - EU vẫn còn khá sơ khởi. Vì vậy, các quy định liên quan trong dự thảo có thể chưa tác động nhiều đến hoạt động TMĐT của doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, trong bối cảnh TMĐT ngày càng phát triển mạnh mẽ và mua bán xuyên biên giới trở nên phổ biến, các doanh nghiệp có định hướng xuất khẩu sang EU cần nghiên cứu, xây dựng kế hoạch chỉnh chu, bài bản ngay từ khâu đăng ký thông tin trên các sàn giao dịch để có thể đáp ứng các yêu cầu của EU và giao dịch thuận lợi.
Để tìm hiểu thêm về dự thảo quy định, các doanh nghiệp tham khảo tại đường link sau: https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:e6adc4a2-da3d-11eb-895a-01aa75ed71a1.0001.02/DOC_1&format=PDF
