VAI TRÒ CỦA NHÓM CAIRNS VÀ CHƯƠNG TRÌNH NGHỊ SỰ ĐÔ-HA

Thứ Tư, 02/10/2024

Nhóm Cairns là một liên minh gồm 20 quốc gia xuất khẩu nông nghiệp[1], chiếm 30% tỉ lệ xuất khẩu nông nghiệp của thế giới. Nhóm Cairns được thành lập vào tháng 8 năm 1986 tại Cairns, Ốt-xtrây-lia với mục tiêu thúc đẩy tự do hóa xuất khẩu nông nghiệp. Ốt-xtrây-lia là nước điều phối của Nhóm. Việt Nam là một thành viên của Nhóm này. Tại vòng đàm phán Uruguay giai đoạn 1986-1994, Nhóm Cairns đã thành công đàm phán các điều khoản về thương mại nông nghiệp trong Hiệp định chung về Thuế quan và thương mại (GATT) nhằm cải cách thương mại nông nghiệp toàn cầu. Điều này đã chấm dứt chiến tranh về trợ cấp nông nghiệp dẫn đến khủng hoảng nông nghiệp toàn cầu cuối những năm 1980s và lần đầu tiên mang nông nghiệp vào hệ thống thương mại toàn cầu.

Theo thông lệ, Bộ trưởng các nước thuộc nhóm Cairns cũng thường họp nhóm bên lề các kỳ Hội nghị Bộ trưởng của WTO để đưa ra các tuyên bố thể hiện quan điểm của Nhóm về thúc đẩy cải cách nông nghiệp nhằm đảm bảo tự do hóa, cạnh tranh công bằng và minh bạch.

Với mục tiêu thúc đẩy hơn nữa tự do hóa thương mại một cách bình đẳng, công bằng, từ năm 2001, các thành viên WTO đã khởi xướng việc đàm phán về một số các lĩnh vực chủ chốt và gọi đó là Chương trình Nghị sự Phát triển Đô-ha (hay còn gọi là Vòng đàm phán Đô-ha). Do sự khác biệt nhiều về quan điểm giữa các nhóm nước, cho đến nay Vòng đàm phán Đô-ha vẫn chưa có nhiều tiến triển và hiện đang bị đình trệ.

        Nông nghiệp là một trong những lĩnh vực chính được đưa vào đàm phán trong Vòng Đô-ha. Cụ thể, các nước đã và đang thảo luận về các nội dung sau:   

1. Xóa bỏ các biện pháp hỗ trợ nông nghiệp trong nước gây bóp méo thương mại: Đây là vấn đề mà tất cả các Thành viên WTO quan tâm và coi là chủ đề quan trọng nhất. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều ý kiến khác biệt về cách thức và mức độ xóa bỏ như thế nào để bảo đảm quyền lợi của các nước đang phát triển và kém phát triển; cũng như việc minh bạch hóa các biện pháp hỗ trợ trong nước.
2. Thúc đẩy mở cửa thị trường cho hàng nông sản: Các nước đang đề xuất loại bỏ cơ chế tự vệ đặc biệt đối với hàng nông sản (SSG) với lý do thời hạn áp dụng SSG đã hết, các thành viên cần đàm phán xây dựng cơ chế mới theo hướng tự do hóa, thương mại nông sản công bằng. 
3. Thúc đẩy việc minh bạch hoá chính sách nông nghiệp: Đây là nội dung có thể dễ đạt được đồng thuận liên quan đến cải thiện tính minh bạch thông qua việc thực hiện nghĩa vụ thông báo, đặc biệt là ở 2 khía cạnh: thuế áp dụng và các biện pháp hạn chế xuất khẩu do Covid-19.
4. Các biện pháp về cạnh tranh xuất khẩu: Các nước vẫn đang thảo luận về cơ chế minh bạch hóa các chính sách liên quan đến cạnh tranh xuất khẩu.
5. Kiềm chế áp dụng các hạn chế xuất khẩu: Các nước kêu gọi việc không áp dụng các biện pháp hạn chế xuất khẩu đối với việc thu mua/cung ứng thực phẩm của Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) vì mục đích nhân đạo.
6. Dự trữ công khai (PSH) vì an ninh lương thực quốc gia: Vì mục đích an ninh lương thực quốc gia, các nước có thể có những chương trình dự trữ lương thực cụ thể. Tuy nhiên, các nước vẫn chưa thống nhất được giải pháp lâu dài về phạm vi của chương trình, tính minh bạch cũng như cách để tăng cường các điều khoản về tự vệ.
7. Xóa bỏ cơ chế tự vệ đặc biệt (SSM): Các nước đang đàm phán về cơ chế SSM cho phép các nước đang phát triển được tạm thời nâng thuế nhập khẩu đối với hàng nông sản trong trường hợp có sự gia tăng nhập khẩu hoặc rớt giá.   

Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên

---