Tình hình thảo luận Hiệp định tạo thuận lợi đầu tư cho phát triển (IFD) trong WTO
Thứ Bảy, 19/10/2024
Tạo thuận lợi cho dòng vốn đầu tư toàn cầu đang dần trở thành chính sách nổi bật trên phạm vi quốc tế không chỉ vì tầm quan trọng của dòng vốn đầu tư và thương mại đối với tăng trưởng và phát triển kinh tế toàn cầu, mà còn do vai trò của đầu tư trong việc đáp ứng khoảng cách tài chính để đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SGDs) ở các nước đang phát triển mà UNCTAD ước tính là 2,5 – 3 nghìn tỷ đô la Mỹ mỗi năm.
Tại Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 11 (MC11) được tổ chức tại Buenos Aires vào ngày 13 tháng 12 năm 2017, 70 Thành viên WTO đã đồng tài trợ cho Sáng kiến chung cấp Bộ trưởng kêu gọi tiến hành thảo luận để xây dựng một khuôn khổ đa phương về tạo thuận lợi đầu tư.
Vào tháng 11 năm 2019, 98 Thành viên WTO đã đưa ra Tuyên bố chung thứ hai, trong đó cam kết nỗ lực hướng tới một "kết quả cụ thể" về IFD tại Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 12 (MC12). Các cuộc đàm phán để đạt được thỏa thuận cuối cùng về tạo thuận lợi cho đầu tư đã được khởi động vào tháng 9 năm 2020. Vào tháng 12 năm 2021, các bên tham gia đã ký Tuyên bố chung thứ ba về Tạo thuận lợi đầu tư cho phát triển. Các bên tham gia ký Tuyên bố chung đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc các nước đang phát triển và kém phát triển (LDCs) tham gia vào dòng đầu tư toàn cầu và lưu ý nhu cầu hỗ trợ kỹ thuật và tăng cường năng lực để giúp các nước này thực hiện Hiệp định IFD trong tương lai.
Cho tới thời điểm hiện tại, hơn 120 Thành viên WTO (chiếm 2/3 tổng số Thành viên WTO) tham gia đàm phán, trong đó có khoảng 50 nước đang phát triển và khoảng 20 nước kém phát triển. Sự tham gia đông đảo của các nước đang phát triển và kém phát triển là do sáng kiến này tập trung vào việc hứa hẹn rằng Hiệp định IFDA sẽ có chiều hướng phát triển mạnh mẽ. Mục tiêu của Hiệp định là thúc đẩy việc thực hiện các biện pháp thuận lợi hóa đầu tư, dưới hình thức minh bạch hóa, tinh giản thủ tục hành chính, tăng cường hợp tác quốc tế và các hình thức nỗ lực khác nhằm tạo thuận lợi cho dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài giữa các thành viên. Ý tưởng là các biện pháp tạo thuận lợi đầu tư sẽ giúp ích cho việc phát triển môi trường đầu tư và kinh doanh thân thiện hơn, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) từ một quốc gia này vào một quốc gia khác. Các thành viên đề xuất sáng kiến cũng có kỳ vọng rằng những nguyên tắc này sẽ đặc biệt hữu ích cho các nước đang phát triển và các kém phát triển trong nỗ lực thu hút đầu tư nước ngoài và có thể giúp họ tham gia nhiều hơn vào dòng đầu tư toàn cầu. Hiệp định được đề xuất sẽ áp dụng cho các biện pháp được các thành viên thông qua hoặc duy trì để tạo thuận lợi cho FDI trong cả lĩnh vực dịch vụ và phi dịch vụ trong toàn bộ vòng đời đầu tư.
Tuy nhiên, ba điều chính cần được lưu ý. Thứ nhất, sáng kiến chỉ liên quan đến FDI chứ không phải đầu tư gián tiếp. Thứ hai, phạm vi của nó không bao gồm mua sắm của chính phủ, trợ cấp và tiếp cận thị trường. Thứ ba, các quy tắc bảo hộ đầu tư và giải quyết tranh chấp giữa nhà đầu tư và nhà nước (ISDS) bị loại trừ rõ ràng khỏi phạm vi đề xuất hiệp định.
Tuy nhiên, một số ít Thành viên WTO không quan tâm hoặc ngay từ đầu phản đối tiến hành đàm phán vì cho Sáng kiến xây dựng Hiệp định về Tạo thuận lợi đầu tư thiếu cơ sở pháp lý để tiến hành đàm phán tại WTO.
Hiện tại, các Thành WTO đồng bảo trợ cho Sáng kiến này đang tiếp tục đề nghị tích hợp IFD vào WTO./.
Nguồn:
1. Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương.
2. Geneva Trade Platform.
