Tổng quan về sáng kiến về Thương mại điện tử trong Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO)

Thứ Bảy, 14/12/2024

Sáng kiến chung về Thương mại điện tử (TMĐT) bao gồm các điều khoản bảo vệ người tiêu dùng trực tuyến, giao dịch không cần giấy tờ, dữ liệu mở của chính phủ, thư rác, tính minh bạch, hợp đồng điện tử, xác thực điện tử và chữ ký điện tử, an ninh mạng, truy cập internet mở, hóa đơn điện tử, khung giao dịch điện tử. Đàm phán trong nửa đầu năm 2024 tập trung vào các điều khoản khó hơn, bao gồm luồng dữ liệu, quyền riêng tư, mã nguồn, thuế hải quan đối với giao dịch điện tử, các sản phẩm công nghệ thông tin có mã hóa.

Thương mại điện tử lần đầu tiên được đề cập trong khuôn khổ WTO vào năm 1998 sau khi Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 2 thông qua Tuyên bố về TMĐT toàn cầu, kêu gọi các thành viên xây dựng chương trình về TMĐT. Tuy nhiên, trong suốt gần 20 năm sau đó, mặc dù được nhắc lại nhiều lần tại các Hội nghị Bộ trưởng tiếp theo nhưng các thành viên WTO chưa thể thống nhất được chương trình về TMĐT. Ở thời điểm đó, nội dung duy nhất liên quan đến TMĐT mà các thành viên đạt được sự đồng thuận đó là việc tiếp tục không đánh thuế đối với các giao dịch điện tử.

Thương mại điện tử thực sự được quan tâm nhiều hơn trong thời gian gần đây với quyết tâm của một số thành viên lớn như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản v.v. Bên lề Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 11 tổ chức vào tháng 12 năm 2017 tại Ác-hen-ti-na, 71 thành viên WTO đã thông qua Tuyên bố chung về TMĐT theo đó các thành viên này sẽ tiếp tục thảo luận hướng đến việc khởi động đàm phán về TMĐT trong khuôn khổ WTO. Trong số 71 thành viên này không có sự tham gia của Trung Quốc, Ấn Độ nhưng có sự tham gia của 6 nước thành viên ASEAN là Xinh-ga-po, Bru-nây, Lào, Ma-lai-xi-a, Mi-an-ma và Thái Lan tham gia Tuyên bố chung. Sau đó đã có thêm 5 thành viên WTO tham gia Tuyên bố chung về TMĐT, đưa tổng số thành viên WTO tham gia lên 76. Sau đó, với việc tham gia của Trung Quốc, số lượng các thành viên thông qua Tuyên bố chung về TMĐT đã đại diện cho hơn 90% thương mại toàn cầu.

Quá trình đàm phán dựa trên các đề xuất bằng văn bản của mà các Thành viên WTO luân chuyển lẫn nhau. Trên cơ sở đề xuất của các Thành viên, WTO sẽ tổ chức các phiên họp toàn thể, các buổi họp đối với các nhóm chuyên trách về từng nội dung cụ thể. Các vấn đề được các Thành viên WTO đưa ra thảo luận bao gồm sáu chủ đề chính: thúc đẩy thương mại điện tử, tính mở, sự tin tưởng, các vấn đề xuyên suốt, viễn thông và tiếp cận thị trường, cụ thể như sau:

- Thúc đẩy thương mại điện tử: Tạo thuận lợi cho giao dịch điện tử; tạo thuận lợi thương mại kỹ thuật số và hậu cần.

- Tính mở: Không phân biệt đối xử và trách nhiệm pháp lý; thuế hải quan; truy cập Internet và dữ liệu.

- Sự tin tưởng: Bảo vệ người tiêu dùng; quyền riêng tư; tín thác kinh doanh; sản phẩm công nghệ thông tin sử dụng mật mã.

- Các vấn đề xuyên suốt: Minh bạch, quy định và hợp tác trong nước; cơ chế hợp tác, và xây dựng năng lực.

- Viễn thông: Cập nhật Tài liệu tham khảo của WTO về dịch vụ viễn thông; thiết bị và sản phẩm mạng.

- Tiếp cận thị trường: Tiếp cận thị trường dịch vụ; tạm nhập, tạm trú của nhân sự liên quan đến thương mại điện tử; tiếp cận thị trường hàng hóa.

Tại phiên họp ngày 20 tháng 12 năm 2023, các Thành viên WTO tham gia đàm phán sáng kiến này đã nhất trí ủng hộ tuyên bố hoàn tất đàm phán đa số các điều khoản của văn kiện (13 điều khoản), ngoại trừ 03 điều khoản về các sản phẩm công nghệ thông tin sử dụng mã hóa, dịch vụ viễn thông và thanh toán điện tử.

Tính đến ngày 25 tháng 6 năm 2024, hơn 91 thành viên WTO tham gia sáng kiến về thương mại điện tử (chiếm khoảng 90% thương mại toàn cầu), trong đó có Hoa Kỳ, EU (27), Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và một số nước ASEAN như Xinh-ga-po, Cam-pu-chia, Lào, Ma-lai-xi-a, Mi-an-ma, Bru-nây. Với số lượng Thành viên tham gia là 90, theo đó, đại diện gần như đầy đủ lợi ích và các luồng quan điểm chủ chốt về Thương mại điện tử, đặc biệt là đủ bộ ba Hoa kỳ, EU và Trung Quốc./.

Nguồn:

1. Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương.
2. WTO.
3. Geneva Trade Platform. 

---