Tổng quan vụ việc giải quyết tranh chấp giữa nhà đầu tư nước ngoài và Nhà nước giữa CME và CH Séc

Thứ Năm, 12/12/2024

1. Đối tượng của tranh chấp

Nguyên đơn trong vụ việc này là CME Czech Republic B.V (“CME”),  quốc tịch Hà Lan. CME nắm giữ 99% cổ phần trong Česká Nezávislá Televizní Společnost (“CNTS”), một công ty dịch vụ truyền hình tại Séc.

Bị đơn trong vụ việc này là CH Séc. Tranh chấp phát sinh từ các hành động của Hội đồng truyền thông (cơ quan quản lý truyền thông của Séc), được cho là đã tiến hành theo cách không phù hợp với các nghĩa vụ của Cộng hòa Séc theo Hiệp định khuyến khích và bảo hộ lẫn nhau đối với đầu tư giữa Hà Lan và Cộng hòa Liên bang Séc và Slovakia (“BIT”).

2. Nội dung của tranh chấp

CNTS cùng với CET 21 Spol. s r.o. (”CET 21”), một công ty Séc không có vốn nước ngoài, đã thành lập đài truyền hình tư nhân toàn quốc đầu tiên tại Cộng hòa Séc (TV NOVA) sau khi được Hội đồng truyền thông Séc cấp giấy phép phát sóng truyền hình cho CET 21 vào năm 1993. Các điều kiện cấp phép quy định rằng CET 21 sẽ là đơn vị nắm giữ giấy phép và CNTS là đơn vị điều hành đài phát sóng.

TV NOVA bắt đầu phát sóng vào năm 1994 và nhanh chóng trở thành đài truyền hình phổ biến và thành công nhất tại thời điểm đó. ČNTS cung cấp tất cả các dịch vụ phát sóng, bao gồm việc mua lại, sản xuất các chương trình và bán thời lượng quảng cáo cho CET 21, trong khi CET 21 chỉ hoạt động như một đơn vị nắm giữ giấy phép.

Năm 1996, Hội đồng truyền thông bắt đầu gây sức ép để tổ chức lại mối quan hệ CNTS-CET 21. CNTS đã nhượng bộ trước sức ép này và các điều kiện của giấy phép đã được thay đổi để làm suy yếu mối quan hệ pháp lý giữa hai công ty; nhưng CNTS vẫn tiếp tục cung cấp dịch vụ phát sóng độc quyền cho CET 21 theo Thỏa thuận dịch vụ mới được ký kết. Tuy nhiên, vào năm 1999, sau khi Hội đồng truyền thông và Tiến sĩ Železnŷ, người vào thời điểm đó đã quyết định loại CNTS khỏi vị trí nhà cung cấp dịch vụ phát sóng độc quyền, CET 21 đã chấm dứt Thỏa thuận dịch vụ với CNTS. Sau đó, CNTS đã được thay thế bởi các nhà cung cấp dịch vụ phát sóng khác.

CME tuyên bố rằng rằng hoạt động kinh doanh của CNTS, hay là khoản đầu tư của CME, đã bị phá hủy hoàn toàn. CME quy kết quả này cho các hành động và thiếu sót của Hội đồng truyền thông, những người kiểm soát việc cấp, gia hạn và sửa đổi giấy phép truyền hình bắt buộc là nguyên nhân chính khiến CNTS phá sản. Những hành vi này đã vi phạm nghĩa vụ của Cộng hòa Séc tại BIT giữa Hà Lan và Cộng hòa Séc. Cụ thể cáo buộc của CME như sau:

(2) Điều 3 BIT liên quan đến đối xử công bằng và bình đẳng

Điều 3 BIT quy định như sau:

“3.1 Mỗi bên ký kết phải đảm bảo đối xử công bằng và bình đẳng đối với các khoản đầu tư của các nhà đầu tư của Bên ký kết kia và không được làm suy yếu, bằng các biện pháp bất hợp lý hoặc phân biệt đối xử, việc vận hành, quản lý, bảo trì, sử dụng, hưởng lợi hoặc định đoạt các khoản đầu tư đó của các nhà đầu tư đó.

3.2 Đặc biệt, mỗi Bên ký kết sẽ cấp cho khoản đầu tư đó sự bảo đảm và bảo vệ toàn diện, trong mọi trường hợp không được thấp hơn mức bảo đảm và bảo vệ dành cho nhà đầu tư của chính nhà đầu tư nước mình hoặc cho khoản đầu tư của nhà đầu tư nước thứ ba, tùy theo mức nào có lợi nhất cho nhà đầu tư có liên quan.”

Theo quan điểm của Nguyên đơn, việc Hội đồng truyền thông công khai ủng hộ một bên khác nhằm xóa bỏ mối quan hệ kinh tế độc quyền giữa ČNTS và CET 21 vốn là nền tảng cho khoản đầu tư của CME đã vi phạm quy định liên quan đến đối xử công bằng và bình đẳng cũng như dành cho khoản đầu tư sự bảo đảm và bảo vệ toàn diện.

(1) Điều 5 BIT liên quan đến tước đoạt khoản đầu tư

Theo Điều 5 BIT, không bên nào được thực hiện bất kỳ biện pháp nào tước đoạt khoản đầu tư của nhà đầu tư trừ khi:

“(a) các biện pháp được thực hiện vì lợi ích công cộng và theo đúng trình tự pháp luật;

(b) các biện pháp không phân biệt đối xử;

(c) các biện pháp đi kèm với điều khoản thanh toán công bằng bồi thường...”

Nguyên đơn cho rằng các hành động của Hội đồng truyền thông - bao gồm yêu cầu ban đầu của Hội đồng về việc Giấy phép phải do công dân Séc nắm giữ, bắt đầu các thủ tục hành chính vô căn cứ, buộc CNTS nhượng bộ là cơ sở cho các cáo buộc của Nguyên đơn trong vụ việc.

Việc Hội đồng đưa ra chính sách không ủng hộ mối quan hệ kinh tế độc quyền mà Hội đồng đã giúp xây dựng và phê duyệt, và việc Hội đồng không hành động để bảo vệ lợi ích của CNTS - đã cho phép bên khác thực hiện các hành động phá hủy giá trị khoản đầu tư của Nguyên đơn.

3. Phán quyết của Trọng tài

Phán quyết của Hội đồng Trọng tài trong vụ việc này nghiên về phía Nguyên đơn. Theo đó, Hội đồng Trọng tài kết luận rằng CH Séc, với các hành động của Hội đồng truyền thông là cơ quan quản lý truyền thông tại quốc gia này, đã vi phạm các nghĩa vụ theo Điều 3.1, 3.2, 3.5, Điều 5 và Điều 8.6 của BIT. Do đó, CH Séc sẽ phải bồi thường cho Nguyên đơn khoản bồi thường trị giá USD269.814.000.

Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên tổng hợp từ ICSID