Các Khu thương mại tự do ở Malaysia
Thứ Tư, 23/10/2024
1. Tổng quan về các khu thương mại tự do ở Malaysia
Malaysia đã triển khai mô hình khu thương mại tự do (Free Trade Zone - FTZ) từ những năm 1970 nhằm thúc đẩy các ngành công nghiệp xuất khẩu, giảm thiểu rào cản thuế quan và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài, hàng hóa có thể vào FTZ mà không phải chịu thuế hải quan và thuế tiêu thụ đặc biệt, đơn giản hóa quy trình cho doanh nghiệp. Các khu FTZ của Malaysia được thiết lập tại các địa phương chiến lược với hạ tầng giao thông phát triển và gần các cảng biển, sân bay quốc tế, tạo thuận lợi tối đa cho việc giao thương quốc tế, được chỉ định cho các hoạt động thương mại và công nghiệp, tất cả đều nằm dưới sự giám sát của Bộ Tài chính (MoF). Một số Khu thương mại tự do phổ biến ở Malaysia bao gồm:
Khu công nghiệp tự do Bayan Lepas (Penang)
Khu công nghiệp tự do Bayan Lepas (Bayan Lepas Free Industrial Zone) tại Penang, Malaysia, được thành lập vào những năm 1970, là khu vực kinh tế quan trọng thúc đẩy đầu tư nước ngoài và phát triển nền kinh tế địa phương. Nằm ở vị trí chiến lược gần Sân bay quốc tế Penang, nơi đây hỗ trợ nhiều công ty đa quốc gia, đặc biệt là trong lĩnh vực điện tử và chất bán dẫn, đóng góp đáng kể vào xuất khẩu.
Khu công nghiệp tự do Pasir Gudang (Johor)
Khu công nghiệp tự do Pasir Gudang (Pasir Gudang Free Industrial Zone) ở Johor , Malaysia nằm gần Singapore, một trung tâm tài chính và công nghiệp quốc tế lớn, là một trong những khu vực phát triển mạnh về khu thương mại tự do. Johor có hệ thống cảng biển và sân bay hiện đại, tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển hàng hóa. Các ngành công nghiệp chủ yếu trong khu FTZ Johor bao gồm sản xuất, chế tạo, điện tử, ô tô, hóa chất, dệt may và các dịch vụ logistics. Với việc gần kề Singapore, Johor cũng có lợi thế về nguồn nhân lực và các mối quan hệ thương mại quốc tế.
Khu thương mại tự do Port Klang (Selangor)
Khu thương mại tự do Port Klang (Port Klang Free Zone) tại Selangor, Malaysia, là một trung tâm logistics và sản xuất quan trọng. Vị trí chiến lược của nó bên cạnh Port Klang, một trong những cảng đông đúc nhất Đông Nam Á, nằm ngay tại cửa ngõ biển của Malaysia, là một trong những cảng lớn nhất và quan trọng nhất của quốc gia này tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển quốc tế không chỉ cho Malaysia mà còn cho khu vực Đông Nam Á, giúp kết nối các nền kinh tế lớn như Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản, và các nước ASEAN. Với cơ sở hạ tầng hiện đại phục vụ cho hoạt động hậu cần, sản xuất và phân phối, Khu thương mại tự do Port Klang đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao khả năng cạnh tranh của Malaysia trên thị trường toàn cầu.
Khu công nghiệp thương mại tự do Sungai Way (Selangor)
Khu công nghiệp thương mại tự do Sungai Way (Sungai Way Free Trade Industrial Zone) ở Selangor, Malaysia, là một khu vực được chỉ định nhằm tăng cường thương mại và đầu tư toàn cầu bằng cách cung cấp nhiều lợi ích cho doanh nghiệp. Vị trí chiến lược của khu vực này gần các mạng lưới giao thông chính tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển hàng hóa. Khu vực này hỗ trợ nhiều ngành công nghiệp khác nhau như điện tử và dệt may, thúc đẩy sự hợp tác và đổi mới giữa các công ty.
Khu thương mại tự do Ulu Klang (Kuala Lumpur)
Khu thương mại tự do Ulu Klang (Ulu Klang Free Trade Zone) tại Kuala Lumpur cung cấp các ưu đãi về thuế và thương mại cho các doanh nghiệp tham gia vào thương mại quốc tế. Nằm ở vị trí chiến lược để dễ dàng tiếp cận hậu cần và vận tải. Với cơ sở hạ tầng thiết yếu như kho bãi và gần các tuyến giao thông chính, nơi đây thu hút nhiều ngành công nghiệp khác nhau như sản xuất, hậu cần và thương mại điện tử, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và thúc đẩy sự đổi mới trong khu vực.
Khu công nghiệp tự do Prai (Penang)
Khu công nghiệp tự do Prai (Prai Free Industrial Zone) là một trong những khu FTZ lâu đời nhất của Malaysia, được thành lập vào đầu những năm 1990, được biết đến là trung tâm sản xuất điện tử hàng đầu của quốc gia, đóng vai trò là trung tâm cho các ngành công nghiệp như điện tử và sản xuất. Đây là nơi có sự hiện diện của nhiều công ty công nghệ toàn cầu như Intel, Dell và AMD. Đây đã trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư trong ngành công nghiệp công nghệ cao nhờ vào chính sách thuế ưu đãi, cơ sở hạ tầng phát triển và lực lượng lao động tay nghề cao.
Khu thương mại tự do Batu Berendam (Melaka)
Khu thương mại tự do Batu Berendam (Batu Berendam Free Trade Zone) ở Melaka, Malaysia, được thiết kế nhằm thúc đẩy thương mại và đầu tư thông qua các ưu đãi và miễn thuế cho doanh nghiệp. Nằm ở vị trí chiến lược gần Sân bay quốc tế Malacca và các xa lộ chính, thu hút cả nhà đầu tư trong và ngoài nước đến thành lập hoạt động sản xuất, kho bãi và hậu cần.
2. Liên hệ thực tế tại Việt Nam
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu ngày càng sâu rộng và sự ra đời của các hiệp định thương mại tự do, các khu FTZ đã trở thành những công cụ quan trọng không chỉ giúp tăng trưởng xuất khẩu mà còn thúc đẩy đầu tư, tạo công ăn việc làm và cải thiện năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.
Các khu FTZ mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế quốc gia như đem lại cơ chế thông thoáng, giúp doanh nghiệp hưởng lợi từ chính sách miễn thuế, giảm thuế và giảm rào cản thủ tục hành chính. Nhờ đó, các khu FTZ trở thành điểm đến lý tưởng cho các nhà đầu tư quốc tế. Các nhà đầu tư cũng được hưởng những lợi ích về việc miễn thuế và các ưu đãi khác, giúp giảm chi phí sản xuất và gia tăng lợi nhuận. Bên cạnh đó, các khu FTZ còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển hàng hóa từ các quốc gia khác. Các cảng biển, sân bay quốc tế và mạng lưới giao thông tốt tạo ra một cơ sở hạ tầng hoàn hảo cho việc xuất khẩu hàng hóa đến các thị trường lớn. Hơn nữa, các khu FTZ còn góp phần vào tạo ra cơ hội việc làm và phát triển kỹ năng lao động.
Tuy nhiên, sự phát triển của các khu FTZ đôi khi không đi kèm với các biện pháp bảo vệ môi trường hiệu quả. Các khu công nghiệp có thể gây ô nhiễm không khí, nước và đất, ảnh hưởng đến cộng đồng xung quanh. Điều này đòi hỏi các cơ quan chức năng phải tăng cường giám sát và thực thi các quy định bảo vệ môi trường. Đồng thời, cần đảm bảo an toàn thực phẩm, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và chống hàng giả, hàng nhái.
Hiện nay, do vẫn còn một số khó khăn về mạng lưới kết cấu hạ tầng, chưa làm chủ được các công nghệ hiện đại, hay năng lực của doanh nghiệp trong nước chưa tận dụng được hết ưu đãi của FTZ nên đến nay Việt Nam chưa có riêng một FTA nào.
Nghị quyết 24-NQ/TW năm 2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã đưa ra định hướng “Hình thành Khu thương mại tự do gắn với cảng biển tại khu vực Cái Mép Hạ” tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, nhằm thúc đẩy kinh tế xã hội tỉnh nói riêng và vùng kinh tế Đông Nam Bộ nói chung.
Ngày 31/5/2024, Chính phủ trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 119/2020/QH14 của Quốc hội về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng, trong đó có chính sách thí điểm thành lập khu FTZ tại Đà Nẵng. Theo đó, dự thảo Nghị quyết đề xuất phương án phát triển khu thương mại tự do Đà Nẵng được xây dựng gồm 3 khu chức năng: sản xuất; hậu cần cảng - logistics; thương mại - dịch vụ.
Dự thảo Nghị quyết cũng quy định các chính sách thí điểm tại khu FTZ Đà Nẵng phù hợp với điều kiện thể chế Việt Nam hiện nay, đảm bảo tính tuần tự, từng bước thí điểm kèm theo việc kiểm tra, giám sát nhằm hạn chế tối đa các rủi ro có thể gặp phải trong thực tiễn triển khai các chính sách về sau. Trong quá trình triển khai thực hiện sẽ đánh giá, xem xét đề xuất mở rộng cho phù hợp./.
Vụ Thị trường châu Á – châu Phi, Bộ Công Thương
Nguồn tham khảo:
- Cục Hải quan Hoàng gia Malaysia:
https://www.customs.gov.my/en/pages/main.aspx
- Nghị quyết 24-NQ/TW năm 2022 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Đông Nam Bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
- Nghị quyết 119/2020/QH14 của Quốc hội về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị và một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng.
- Nghị quyết 55/NQ-CP về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 119/2020/QH14 của Quốc hội.
- Thương vụ Việt Nam tại Malaysia
+ Địa chỉ: S04B2, 4th Floor, South Block, Wisma Golden Eagle Realty, 142A, Jalan Ampang, 50450 Kuala Lumpur, Malaysia
+ Điện thoại: +603- 2181-4696
+ Fax: +603- 2181-4696
