Tình hình xuất nhập khẩu hàng hóa Việt Nam – Myanmar 9 tháng đầu năm 2024
Thứ Năm, 24/10/2024
1. Tổng quan về quan hệ thương mại Việt Nam – Myanmar
Việt Nam và Myanmar đều là thành viên của Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC), cùng tham gia nhiều khuôn khổ hợp tác đa phương về kinh tế và thương mại giữa ASEAN và các đối tác thương mại lớn trên thế giới như RCEP, ACFTA, AKFTA, AIFTA… Một trong những mốc son đáng nhớ trong quan hệ hợp tác giữa hai nước là việc thiết lập quan hệ Đối tác Hợp tác Toàn diện năm 2017. Năm 2023, Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 13 của Myanmar trên toàn thế giới, và lớn thứ 05 của Myanmar trong ASEAN; Myanmar là đối tác thương mại lớn thứ 48 của Việt Nam trên toàn thế giới, và lớn thứ 08 của Việt Nam trong ASEAN. Mặc dù trải qua nhiều biến động song kim ngạch thương mại song phương hai nước vẫn tăng trưởng hơn 4,5 lần trong giai đoạn 2010 – 2023, từ 152 triệu USD lên 689 triệu USD.
Việt Nam luôn duy trì vị thế xuất siêu vào thị trường Myanmar kể từ năm 2012. Cán cân thương mại năm 2023 ghi nhận tình trạng xuất siêu của Việt Nam với mức thặng dư đạt 187 triệu USD. Đến nay, Việt Nam vẫn nằm trong top 10 nhà cung cấp chính cho thị trường Myanmar.
Kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam – Myanmar
Giai đoạn 2019 – 2023
Đơn vị: Nghìn USD
Nguồn: Trademap, Trung tâm Thương mại Quốc tế ITC
Sau gần 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (1975-2024) với hàng loạt các hiệp định, thỏa thuận về kinh tế đã được ký kết, song Myanmar vẫn đang chiếm tỷ trọng nhỏ (0,94%, năm 2023) trong cơ cấu xuất nhập khẩu của Việt Nam so với các nước khác trong khu vực Đông Nam Á. Như vậy, là một đối tác với nhiều tiềm năng, vị trí địa lý có nhiều thuận lợi trong phát triển thương mại, các mặt hàng của hai nước mang tính bổ trợ cho nhau, dư địa tăng trưởng thương mại song phương Việt Nam - Myanmar còn rất lớn.
2. Tình hình xuất nhập khẩu hàng hóa giữa Việt Nam – Myanmar trong 9 tháng đầu năm 2024
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan Việt Nam, trong 9 tháng đầu năm 2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam và Myanmar đạt hơn 444 triệu USD, giảm 17,6% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Myanmar đạt 214 triệu USD, giảm 36,6%; kim ngạch nhập khẩu của Việt nam từ Myanmar đạt 230 triệu USD, tăng 14,4%.
Xuất khẩu của Việt Nam sang Myanmar trong 9 tháng đầu năm 2024 đã suy giảm mạnh trên hầu hết các nhóm hàng chủ lực: Kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng chế biến, chế tạo đạt 144,4 triệu USD, giảm 37,8% so với cùng kỳ năm 2023; Kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng vật liệu xây dựng đạt 19,7 triệu USD, giảm 23,4%; Kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng nông, thủy sản đạt 8,6 triệu USD, giảm 38,9%. Dẫn đầu kim ngạch xuất khẩu là mặt hàng nguyên phụ liệu dệt, may, da giày, đạt 32 triệu USD. Các mặt hàng đạt tăng trưởng dương bao gồm: Nguyên phụ liệu dệt, may, da, giày (tăng 17%); Phân bón các loại (tăng 16%); Sản phẩm từ sắt thép (tăng 29%).
Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam sang Myanmar
trong 9 tháng đầu năm 2024
Đơn vị: USD
|
Nhóm hàng hóa |
9T/2023 |
9T/2024 |
Tăng/Giảm |
|
Nguyên phụ liệu dệt, may, da, giày |
27.453.647 |
32.128.409 |
17% |
|
Hàng dệt, may |
30.786.378 |
24.391.964 |
-21% |
|
Phân bón các loại |
16.952.047 |
19.721.352 |
16% |
|
Sản phẩm từ chất dẻo |
34.640.684 |
15.657.076 |
-55% |
|
Máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng |
19.300.963 |
13.537.450 |
-30% |
|
Giấy và các sản phẩm từ giấy |
13.832.475 |
11.489.547 |
-17% |
|
Cà phê |
13.334.685 |
8.521.465 |
-36% |
|
Hóa chất |
8.843.173 |
7.796.691 |
-12% |
|
Dây điện và dây cáp điện |
12.737.782 |
7.031.264 |
-45% |
|
Sắt thép các loại |
8.144.660 |
6.442.545 |
-21% |
|
Sản phẩm từ sắt thép |
4.847.062 |
6.238.599 |
29% |
|
Sản phẩm hóa chất |
11.068.603 |
6.157.192 |
-44% |
|
Kim loại thường khác và sản phẩm |
8.044.566 |
5.358.029 |
-33% |
|
Phương tiện vận tải và phụ tùng |
49.843.271 |
3.532.693 |
-93% |
|
Chất dẻo nguyên liệu |
6.883.736 |
2.550.118 |
-63% |
|
Bánh kẹo và các sản phẩm từ ngũ cốc |
2.834.449 |
1.245.243 |
-56% |
|
Sản phẩm gốm, sứ |
1.288.775 |
762.534 |
-41% |
|
Hạt tiêu |
700.685 |
53.900 |
-92% |
|
Sản phẩm nội thất từ chất liệu khác gỗ |
216.648 |
48.553 |
-78% |
Nguồn: Tổng cục Hải quan Việt Nam
Về nhập khẩu, Việt Nam chủ yếu nhập khẩu từ Myanmar các mặt hàng như: hàng rau quả; cao su; quặng và khoảng sản khác; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; hàng thủy sản; kim loại thường khác; gỗ và các sản phẩm từ gỗ. Riêng kim ngạch nhập khẩu nhóm hàng nông, thủy sản ghi nhận mức tăng trưởng dương (đạt 119 triệu USD, tăng 24,2%), các nhóm mặt hàng còn lại đều có kim ngạch sụt giảm so với cùng kỳ: Nhiên liệu, khoáng sản (đạt 7,3 triệu USD, giảm 47%); chế biến, chế tạo (đạt 7,2 triệu USD, giảm 57%).
Trong 9T/2024, hàng rau quả là mặt hàng chiếm giá trị cao nhất trong cơ cấu nhập khẩu của Việt Nam từ Myanmar (đạt 105 triệu USD, tăng 35,4%). Trong khi đó, cao su là mặt hàng có giá trị nhập khẩu tăng mạnh nhất so với cùng kỳ năm 2023 (đạt 10,5 triệu USD, tăng hơn 5 lần).
Những mặt hàng nhập khẩu chủ yếu của Việt Nam từ Myanmar
trong 9 tháng năm 2024
Đơn vị: USD
|
Nhóm hàng hóa |
9T/2023 |
9T/2024 |
Tăng/Giảm |
|
Hàng rau quả |
77.688.027 |
105.187.652 |
35,40% |
|
Cao su |
202.608 |
10.452.375 |
5.058,92% |
|
Quặng và khoáng sản khác |
13.700.762 |
7.256.295 |
-47,04% |
|
Máy vi tính, sản phẩm điện tử, linh kiện |
12.720.581 |
6.029.335 |
-52,60% |
|
Hàng thủy sản |
5.617.664 |
3.410.794 |
-39,28% |
|
Kim loại thường khác |
2.947.882 |
769.813 |
-73,89% |
|
Gỗ và sản phẩm gỗ |
940.210 |
363.304 |
-61,36% |
Nguồn: Tổng cục Hải quan Việt Nam
Năm 2024, thị trường thế giới chứng kiến nhiều diễn biến phức tạp do ảnh hưởng của thiên tai, biến đổi khí hậu, căng thẳng địa chính trị và xung đột quân sự gia tăng tại một số quốc gia và khu vực. Những yếu tố này đã tạo ra những thách thức lớn cho hoạt động kinh doanh và đầu tư như lạm phát kéo dài, giá nguyên liệu tăng cao, dẫn đến sự suy giảm tổng cầu và tổng đầu tư ở nhiều nền kinh tế, trong đó có Myanmar. Hơn thế nữa, Myanmar hiện đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng chính trị sâu sắc, tình trạng kinh tế trong nước gặp nhiều khó khăn do khan hiếm nguồn ngoại tệ. Để kiểm soát tình hình, chính phủ Myanmar đã áp dụng hàng loạt biện pháp thắt chặt nhập khẩu và kiểm soát chặt chẽ nhiều ngành hàng để giải quyết vấn đề khan hiếm ngoại tệ. Những biến động này đã khiến chuỗi cung ứng vào thị trường Myanmar bị gián đoạn, đời sống người dân giảm mạnh, xu hướng tiêu dùng tiết kiệm gia tăng, một số mặt hàng khó tiếp cận được với thị trường. Đây là những nguyên nhân chủ yếu làm cho kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và Myanmar liên tục sụt giảm trong thời gian qua.
Tuy vậy, Myanmar vẫn là một thị trường hấp dẫn cho các doanh nghiệp của Việt Nam. Mặc dù thu nhập bình quân đầu người chưa cao (1.187,6 USD/người năm 2023), song với dân số khoảng 55 triệu dân, năng lực sản xuất trong nước còn hạn chế, nhu cầu về tiêu dùng và sức mua của thị trường này là rất lớn. Trong đó, nhiều hàng hóa mà quốc gia này có nhu cầu lớn và có thể đầu tư hiệu quả như khai thác khoáng sản, lâm sản, chế biến nông, lâm, thủy sản... kết hợp với việc hầu hết các mặt hàng công nghiệp và tiêu dùng phải nhập khẩu, nhiều lĩnh vực công nghiệp, sản xuất, dịch vụ, y tế... còn bị thiếu hụt sẽ là cơ hội thuận lợi cho các doanh nghiệp Việt Nam.
3. Đề xuất thúc đẩy quan hệ thương mại Việt Nam – Myanmar
Để tiếp tục khai thác tốt thị trường Myanmar trong bối cảnh hiện tại, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động trang bị đầy đủ kiến thức về nhu cầu và thị hiếu tiêu dùng, các chính sách, quy định, thủ tục xuất nhập khẩu tại Myanmar để có những điều chỉnh phù hợp trong chiến lược sản phẩm và quy trình kinh doanh. Bên cạnh đó, do chi phí logistics tăng cao và quy trình thủ tục nhập khẩu vào Myanmar ngày càng phức tạp, doanh nghiệp nên hợp tác với các đơn vị cung cấp dịch vụ logistics uy tín, đã có kinh nghiệm làm việc với thị trường Myanmar để giảm chi phí và thời gian giao hàng. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần tích cực tham gia vào các hoạt động xúc tiến thương mại, tích cực kết nối với các đối tác, nhà phân phối tại Myanmar, chủ động xây dựng mối quan hệ hợp tác bền vững với các cơ quan quản lý và tổ chức thương mại tại Myanmar để nhanh chóng cập nhật thông tin về chính sách và thuận lợi khi giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình xuất khẩu.
Bên cạnh đó, Chính phủ cũng cần tăng cường hơn nữa các hoạt động xúc tiến thương mại, phát huy vai trò của hành lang kinh tế Đông – Tây về tạo thuận lợi thương mại cũng như giảm chi phí vận tải hàng hóa đường bộ giữa hai nước; nâng cao vai trò và tác dụng cơ chế hợp tác 4 nước: Campuchia, Lào, Việt Nam, Myanmar đối với tăng trưởng thương mại song phương cũng như đóng góp vào quá trình thực hiện Cộng đồng Kinh tế ASEAN. Đặc biệt, để thúc đẩy hoạt động thương mại của hai nước trong thời gian tới, hai nước cần tích cực thúc đẩy các cuộc đàm phán song phương tại các cơ chế hợp tác để giảm bớt các rào cản hành chính phức tạp trong quy trình nhập khẩu, thu hẹp danh mục các mặt hàng yêu cầu giấy phép nhập khẩu (không tự động) khi xuất khẩu vào Myanmar. Cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Myanmar cũng cần tăng cường hơn nữa vai trò của mình trong kết nối doanh nghiệp Việt nam với các đối tác uy tín mới tại Myanmar trong bối cảnh biến động thị trường tiêu thụ, thường xuyên cung cấp thông tin về các thay đổi trong chính sách của Myanmar để các doanh nghiệp Việt Nam có sự chuẩn bị và thích ứng kịp thời./.
Vụ Thị trường châu Á – châu Phi, Bộ Công Thương
Nguồn tham khảo:
- Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC): Trade map;
- Hải quan Việt Nam: Tổng cục Hải quan;
- Ngân hàng thế giới: Data World Bank
- Thương vụ Việt Nam tại Myanmar: Nguyễn Đương Kiên; Email: mm@moit.gov.vn; Điện thoại: + 95 1 511 305
