Thị trường quế Canada: quy định và cách tiếp cận

Thứ Hai, 01/07/2024

Trong 10 năm qua (từ 2013 đến nay), nhu cầu nhập khẩu sản phẩm quế của Canada đã tăng hơn gấp 3 (từ mức 6 triệu USD năm 2013) . Năm 2023, Canada đã nhập khẩu tổng cộng gần 2800 tấn với giá trị kim ngạch lên đến 24,6 triệu USD. Canada nhập khẩu chủ yếu là quế bột với số lượng khoảng trên 2000 tấn, giá trị còn lại là các sản phẩm khác từ quế như hoa quế, vỏ quế… Theo ước tính của Thương vụ, thị trường Canada có quy mô tiêu thụ mặt hàng quế tăng dần đều và ước tính sẽ đạt đỉnh khoảng 30 triệu USD/năm, tương đương với 2500 tấn vào năm 2030 và giữ ổn định ở mức này.

1. Thị trường quế Canada (HS 0906), quy mô và thị hiếu:

 

Trong 10 năm qua (từ 2013 đến nay), nhu cầu nhập khẩu sản phẩm quế của Canada đã tăng hơn gấp 3 (từ mức 6 triệu USD năm 2013)[1]. Năm 2023, Canada đã nhập khẩu tổng cộng gần 2800 tấn với giá trị kim ngạch lên đến 24,6 triệu USD. Canada nhập khẩu chủ yếu là quế bột với số lượng khoảng trên 2000 tấn, giá trị còn lại là các sản phẩm khác từ quế như hoa quế, vỏ quế… Theo ước tính của Thương vụ, thị trường Canada có quy mô tiêu thụ mặt hàng quế tăng dần đều và ước tính sẽ đạt đỉnh khoảng 30 triệu USD/năm, tương đương với 2500 tấn vào năm 2030 và giữ ổn định ở mức này.

 

Triệu USD	2018	2019	2020	2021	2022
Vietnam	3,294,950	3,901,829	5,451,174	6,497,061	9,188,656
Từ các nước khác	9,762,423	9,129,660	9,100,673	12,007,188	12,787,828
Tổng giá trị	13,057,373	13,031,489	14,551,847	18,504,249	21,976,484

 

          Canada nhập khẩu quế chủ yếu từ Việt Nam và một số nước châu Á như Ấn Độ, Indonesia, Trung Quốc, Sri Lanka. Mặc dù vậy, trong top 10 nước xuất khẩu nhiều nhất vào Canada, đối thủ cạnh tranh của Việt Nam chủ yếu là Indonesia, các nước khác có thị phần không đáng kể, hơn nữa cùng không bán cùng chủng loại quế.

 

Top 10 nước xuất khẩu quế vào Canada 2022 về giá trị (triệu USD)
Vietnam	9,188,656
Indonesia	7,362,739
India	2,353,878
United States	1,532,981
China	824,431
Sri Lanka	504,317
Mexico	32,763
Nigeria	24,217
Lebanon	20,447
Hong Kong	19,501
Các nước khác	112,554
Tổng	21,976,484

 

Quế được đánh giá là một loại gia vị có triển vọng phát triển tốt trong những năm tới ở thị trường Bắc Mỹ với mức tăng trưởng khoảng 12% trong giai đoạn 2022-2027[2]. Quế ngày càng được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp thực phẩm ở Canada và là nguyên liệu quan trọng cho nhiều sản phẩm như bánh kẹo, đồ tráng miệng, trà… Do tác dụng kháng khuẩn, quế còn được sử dụng làm nguyên liệu cho dược phẩm (thuốc trị ho, long đờm, cúm, ỉa chảy, chống nôn, chống trào ngược, đau răng và khớp…), làm hương liệu cho mĩ phẩm. Ngoài sử dụng trong ngành thực phẩm chế biến, gần đây do khả năng chống chất tự do của quế, một số hãng thực phẩm chức năng của Canada gần đây đã nhập khẩu quế để chế thành viên uống quế nhằm phòng chống một số bệnh lý như tiểu đường, alzeimer, mất ngủ hoặc làm thuốc để giải độc detox…

Chiến lược nhập cư của Canada đặt kế hoạch tăng dân số đến 100 triệu người, tối thiểu mỗi năm nhập cư tăng 500.000 người trong đó khoảng 50% đến từ châu Á (chủ yếu từ Ấn Độ, Pakistan, Tây Á, có nhu cầu tiêu dùng cao với mặt hàng quế). Quế được sử dụng như vị thuốc trong nền y học Ayurvedic của các cộng đồng này vì thế, triển vọng tăng trưởng của thị trường quế Canada còn khá khả quan. Đặc biệt từ sau Covid, nhiều nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả của quế trong tăng cường miễn dịch, chống ô xi hoá. Người tiêu dùng Canada vì thế có sự nhận thức ngày càng lớn về công dụng y dược của quế.

Quế ở Canada chủ yếu được bán ở các chuỗi bán lẻ, các cửa hàng tiện dụng, các cửa hàng đặc sản và gần đây qua thương mại điện tử. Tuy nhiên, thị trường quế của Canada nói riêng và Bắc Mỹ khá kém cạnh tranh, chủ yếu với khoảng 10 nhà nhập khẩu, phân phối[3]. Các nhà nhập khẩu quế vào Canada rất quan tâm đến thương mại có đạo đức và công bằng, không ủng hộ thương mại sử dụng lao động trẻ em và lao động cưỡng bức. Quế nhập khẩu vào Canada chủ yếu gồm các loại: Quế Ceylon, Quế Cassia, Quế Saigon và Korintje. Việt Nam chủ yếu xuất khẩu Quế Cassia và Quế Saigon.

 

2. Xuất khẩu quế của Việt Nam vào Canada:

 

Như trên đã nêu, trong 10 năm qua (từ 2013 đến nay), nhu cầu nhập khẩu sản phẩm quế của Canada đã tăng hơn gấp 3. Trong cùng biên độ thời gian, xuất khẩu sản phẩm quế của Việt Nam vào Canada thậm chí tăng đến 9 lần, đặc biệt tăng mạnh kể từ sau CPTPP 2018. Trong 5 năm từ 2018-2022, xuất khẩu của Việt Nam đã tăng 179%. Nhờ tốc độ tăng trưởng xuất khẩu cao, từ năm 2022 Việt Nam đã vượt Indonesia, Hoa Kỳ và trở thành nhà xuất khẩu lớn nhất vào thị trường với thị phần trên 40%. Nếu tính cả tỷ lệ trung chuyển qua Hoa Kỳ vào Canada, thị phần của Việt Nam có thể lên đến trên 50%.

Quế của Việt Nam đã đến tay trực tiếp người tiêu dùng nhờ có mặt tại nhiều chuỗi bán lẻ lớn, trong đó có Costco, Walmart. Canada nhập khẩu chủ yếu quế bột và quế thanh của Việt Nam để sử dụng làm phụ phẩm bánh kẹo, hương liệu cho các loại trà và chiết xuất tinh dầu. Quế Cassia của Việt Nam được đánh giá là có hàm lượng dầu cao nhất và cay nhất trong các dòng quế nhưng không ngọt bằng quế Ceylon[4]. Đây là lợi thế nhưng cũng là bất lợi của quế của Việt Nam vì quá mạnh và không phù hợp với mọi món ăn. Quế của Việt Nam cũng thường được thu hoạch theo thanh/mảnh chứ không có ở dạng quế cuộn đồng đều như quế Ceylon.

Việt Nam có nhiều tiềm năng tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu mặt hàng quế vào thị trường Canada vì các yếu tố: 1. Nhu cầu của thị trường Canada tăng ổn định trong 10 năm gần đây (300% giai đoạn 2012-2022); 2. Các nhà sản xuất Việt Nam bắt đầu quan tâm đến sản xuất quế bền vững, hữu cơ và sinh thái, đảm bảo các tiêu chuẩn xuất khẩu quốc tế, nhờ đó được đánh gía tốt; 3. Do khí hậu lạnh, người Canada ngày càng ưa chuộng sử dụng quế trong ẩm thực và chăm sóc sức khoẻ.; 4. CPTPP đã có hiệu ứng lan toả “spill over effect” và lợi thế về thuế quan rõ rệt, giúp Việt Nam vượt qua các đối thủ cạnh tranh như Indonesia, Ấn Độ, Trung Quốc; 5. Do giá cạnh tranh hơn quế Ceylon, quế Cassia của Việt Nam được đánh giá là sẽ có tốc độ tăng trưởng nhập khẩu cao hơn các dòng quế khác trong những năm tới[5].

Tuy nhiên, như đã nói ở trên, thị trường nhập khẩu quế Canada khá tập trung với một số hạn chế các nhà nhập khẩu, chủ yếu có gốc Ấn. Hơn nữa, các nhãn hiệu phổ biến ở Canada đều của các tập đoàn đa quốc gia với lợi thế lớn về thương hiệu, gây khó khăn cho các doanh nghiệp mới muốn gia nhập thị trường. Các công ty đa quốc gia nhờ lợi thế “tiết kiệm nhờ quy mô” nên dễ dàng ép giá. Các doanh nghiệp Việt Nam muốn tiếp cận thị trường cần hướng đến những xu hướng tiêu dùng mới và những sản phẩm ngách (mật ong hoa quế, nến quế, tinh dầu quế, miếng lót quế giữ nhiệt, khử mùi…). Ngoài ra, các công ty có thể khai phá các dòng sản phẩm mới chứa quế như rượu quế, kẹo quế… Các công ty của Việt Nam cũng nên tìm kiếm các đối tác là các nhà nhập khẩu chuyên phân phối các sản phẩm đặc sản/sản phẩm sắc tộc để đưa vào các cửa hàng chuyên biệt hoặc tìm kiếm giải pháp phân phối trực tuyến. Sự tiện lợi của mua hàng trực tuyến đang ngày càng hấp dẫn người tiêu dùng và đây có thể coi là cơ hội đột phá với chi phí thấp để vào thị trường khắc nghiệt như Canada.

Để gia tăng thị phần và giá trị kim ngạch xuất khẩu, Hiệp hội quế hồi Việt Nam cần có chiến lược xây dựng chỉ dẫn địa lý cho mặt hàng quế Cassia của Việt Nam nhằm quảng bá và khẳng định lợi thế của quế Cassia Việt Nam so với quế Ceylon của Nam Á. Các doanh nghiệp cũng cần tập trung lại dưới dạng nghiệp đoàn để đẩy thương hiệu chung cho ngành quế Việt Nam và tăng giá cho sản phẩm quế Việt Nam. Năm 2023, Việt Nam xuất khẩu gần 1300 tấn nhưng giá trị chỉ đạt 9,7 triệu USD; trong khi đó tổng giá trị nhập khẩu của thị trường Canada là 24,6 triệu USD với gần 2800 tấn. Nói cách khác, giá quế Việt Nam còn thấp hơn khá nhiều so với các đối thủ cạnh tranh. Ngoài ra, các doanh nghiệp cần phối hợp với các ngành hàng khác, để gia tăng giá trị chế biến sâu và đưa vào thị trường những sản phẩm mới, chẳng hạn như: mật ong hoa quế trộn bột quế, nến thơm tinh dầu quế, dầu tắm xông quế, trà xanh hương quế, kẹo sô cô la nhân quế…

 

3. Vấn đề tiêu chuẩn, quy định và cách tiếp cận thị trường Canada:

Giống như các sản phẩm thực phẩm khác, sản phẩm quế chịu sự điều chỉnh của Luật thực phẩm và thuốc[6] (FDA) và Luật về bao bì nhãn hiệu tiêu dùng (CPLA)[7] do Cơ quan Y tế Canada và Cơ quan thanh tra thực phẩm Canada chịu trách nhiệm quản lý nhà nước. Mọi sản phẩm quế nhập khẩu hoặc chế biến tại Canada đều phải tuân thủ các quy định này. Thương vụ đã có bài viết về các quy định nhập khẩu nông sản và thực phẩm vào Canada đăng tại: https://vntradetoca.org/quy-dinh-nhap-khau-thuc-pham-va-nong-san-vao-canada/.Về tiêu chuẩn đóng gói quế, ngoài các quy định chung đã nêu trong bài viết của Thương vụ nói trên, các doanh nghiệp cần lưu ý: i) bao bì có khả năng bảo vệ sản phẩm khỏi mọi yếu tố vật lý hoặc vi khuẩn bên ngoài, ii) duy trì tính toàn vẹn cũng như các đặc tính dinh dưỡng và hương vị của sản phẩm, iii) hỗ trợ cho mục tiêu tiếp thị quảng cáo (tên thương mại, tên nhà sản xuất, nước xuất xứ và đặc biệt đối với sản phẩm organic phải ghi rõ nguồn gốc/chỉ dẫn địa lý, sản phẩm thương mại lành mạnh-công bằng); iv) các thông tin khác như sản phẩm không chứa tác nhân biến đổi gen (Non GMOs), không chứa sulphite, khong chứa gluten, không chứa tác nhân gây ung thư (ETO), không chiếu xạ, không nhuộm màu, không độn tạp chất… và các biểu tượng khác trong ngành quế (True Cinnamon, Kosher, Vegan …) Ngoài ra, gần đây, do có sự thay đổi trong quy định đối với bao bì nhựa, Canada đặc biệt khuyến nghị các loại bao bì có tính bền vững. Các doanh nghiệp cũng nên lưu ý công nghệ khai thác/chế biến quế để nâng cao giá trị sản phẩm và tránh tạp chất. Ví dụ như Indonesia cũng bán cùng dòng quế Cassia nhưng họ xuất chủ yếu dưới dạng quế cuộn đồng đều và đặt tên là quế Korintje Cassia, nên lượng xuất khẩu chỉ bằng non nửa của Việt Nam (739 tấn) nhưng giá trị xuất khẩu lại đạt tới 8,2 triệu USD. Hoặc gần đây có vụ việc quế bột chứa chì (tháng 10/2023) tại Hoa Kỳ và đã gây cảnh báo toàn Bắc Mỹ, bao gồm cả các sản phẩm chứa bột quế như bột táo nghiền dành cho trẻ em. Vụ việc này cũng ảnh hưởng đến thị trường Canada, nơi các sản phẩm quế chứa chì cũng được bán ở một số chuỗi siêu thị[8], buộc các nhà chức trách phải ra lệnh thu hồi sản phẩm trên toàn hệ thống trong tháng 3/2024. Mặc dù vụ việc quế chứa chì không xác định được xuất xứ do các nhà sản xuất Hoa Kỳ thường mua quế nguyên liệu từ nhiều nước, bao gồm cả Việt Nam, Ấn Độ và một số nước Đông Nam Á khác rồi xay chung và đóng hộp tại Hoa Kỳ, nhưng chắc chắn, vụ việc này sẽ khiến các nhà nhập khẩu sẽ thận trọng hơn rất nhiều và sẽ có các biện pháp để kiểm soát chuỗi cung ứng chặt chẽ hơn. Trước đây (năm 2015), Cơ quan thanh tra thực phẩm Canada cũng đã từng điều tra vụ việc tìm thấy coumarin trong bột quế Cassia và khuyến nghị kiểm soát lượng quế trong chế độ ăn của trẻ dưới 5 tuổi đồng thời cảnh báo courmarin trong quế Cassia có thể gây hại gan và có khả năng thúc đẩy các khối u phát triển, đồng thời khuyến nghị nên chuyển sang dùng quế Ceylon, gây bất lợi cho quế Cassia. Nhập khẩu quế vào Canada chịu sự giám sát của Cơ quan Thanh tra Thực phẩm Canada (CFIA) để đảm bảo chất lượng và không mang mầm bệnh dịch. Nhà nhập khẩu yêu cầu đầy đủ các giấy tờ liên quan đến xuất xứ. Cơ quan Dịch vụ Biên giới Canada (CBSA) giám sát quá trình nhập khẩu vào Canada.

Để tiếp cận thị trường Canada, nhà xuất khẩu Việt Nam có thể tìm kiếm thông tin về các nhà nhập khẩu của Canada qua các kênh: Database các nhà nhập khẩu Canada[9]; đăng ký làm thành viên của Cơ quan hỗ trợ thương mại Canada[10] để được hỗ trợ kết nối hoặc thông qua dịch vụ của các bên môi giới[11] hoặc mua danh bạ các nhà nhập khẩu quế Canada qua các đơn vị cung cấp dữ liệu khách hàng uy tín[12]. Ngoài ra, các doanh nghiệp có thể cân nhắc tham gia các hội chợ lớn tại Canada trong lĩnh vực thực phẩm chế biến như: SIAL 2024[13], Hội chợ nhà hàng Canada[14], Hội chợ bán buôn thực phẩm đặc sản bờ Tây[15], Hội chợ CHFA của Hiệp hội thực phẩm sức khoẻ Canada dành cho các dòng sản phẩm tự nhiên, hữu cơ và sức khoẻ[16] và truy cập thường xuyên trang thông tin của Thương vụ để nắm được các cơ hội kết nối, các thông tin mới  và các hoạt động hỗ trợ đặc thù của Thương vụ.

Nguồn: Thương vụ Việt Nam tại Canada

---