Chính sách, Tiềm năng và Dư địa Xuất khẩu Nông sản Việt Nam sang Vương quốc Anh
Thứ Hai, 25/11/2024
Trong bối cảnh đó, Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA) được ký kết và có hiệu lực vào đầu năm 2021 đã trở thành một trong những cột mốc quan trọng, đánh dấu sự phát triển trong mối quan hệ thương mại song phương giữa hai quốc gia. Hiệp định này không chỉ duy trì các ưu đãi vốn có từ Hiệp định EVFTA (khi Anh còn là thành viên EU) mà còn mang lại những lợi thế riêng, phù hợp với tình hình thương mại mới của cả hai bên.
Đặc biệt, gần đây nhất, Vương quốc Anh đã hoàn tất đàm phán gia nhập Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và chính thức trở thành thành viên CPTPP từ ngày 15/12/2024. Điều này mở ra cơ hội lớn thúc đẩy dòng chảy thương mại từ các nước thành viên CPTPP, đặc biệt là Việt Nam, sang thị trường Anh.
Trong các sản phẩm nhập khẩu, tiều thụ tại thị trường Anh, nông sản là các mặt hàng quan trọng hàng đầu. Vương quốc Anh là quốc gia có nền nông nghiệp phát triển nhưng không tự cung ứng đủ nhu cầu trong nước. Khoảng 40% nông sản tiêu thụ tại Anh được nhập khẩu, đặc biệt là các mặt hàng trái cây, rau quả, gạo, cà phê, chè và các sản phẩm nhiệt đới. Người tiêu dùng Anh ngày càng ưa chuộng các sản phẩm đa dạng, đặc biệt là các mặt hàng hữu cơ, sản phẩm độc đáo hoặc đến từ những nền văn hóa khác nhau. Điều này tạo ra nhu cầu lớn cho các sản phẩm nông sản của Việt Nam xuất khẩu vào Anh, đặc biệt với sự hỗ trợ của Hiệp định UKVFTA và CPTPP.
Việt Nam hiện là một trong những quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới, với nhiều mặt hàng được ưa chuộng tại thị trường quốc tế, trong đó có Vương quốc Anh. Dưới đây là phân tích chi tiết về chính sách, tiềm năng, và dư địa xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang thị trường Anh.
1. Tình hình thương mại xuất khẩu nông sản của Việt Nam với Thị trường Anh
1.1. Thị trường nông sản xuất khẩu Việt Nam sang Anh
Năm 2023 đánh dấu 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Vương quốc Anh, với tổng kim ngạch thương mại hai chiều đạt 7 tỷ USD, tăng 4,5% so với năm 2022. Trong đó, xuất khẩu từ Việt Nam sang Anh chiếm phần lớn với giá trị 6,35 tỷ USD, tăng 4,6%. Nhập khẩu từ Anh vào Việt Nam đạt khoảng 683,8 triệu USD, tăng 4,5%. Với kết quả thương mại như trên, Thị trường Anh là thị trường hiếm hoi ở khu vực châu Âu có thương mại song phương với Việt Nam tăng trưởng trong năm 2023. Vương quốc Anh là thị trường xuất khẩu lớn thứ 3 của Việt Nam ở châu Âu, chỉ sau Đức và Hà Lan.
Trong 10 tháng đầu năm 2024, tổng kim ngạch thương mại hai chiều Việt Nam – Vương quốc Anh đạt hơn 7 tỷ USD tăng 21,9%, trong đó xuất khẩu của Việt Nam sang Anh đạt 6,4 tỷ USD, tăng 3,7%. Nhập khẩu từ Vương quốc Anh đạt 683,8 triệu USD, 19,9% so với cùng kỳ..
Trong đó, xuất khẩu nông sản của Việt Nam vò Anh chiếm tỷ trong tương đối nhỏ trong tổng kim ngạch xuất khẩu sang thị trường Anh, chỉ đạt khoảng 8,1% trong 10 tháng năm 2024. Tuy nhiên, đáng chú ý, xuất khẩu các mặt hàng nông, lâm sản của Việt Nam sang thị trường Anh 10 tháng đều tăng so với cùng kỳ. Cụ thể:
Biểu đồ 1: Giá trị xuất khẩu các mặt hàng nông, lâm sản của Việt Nam sang Vương quốc Anh 10 tháng năm 2024 và 2023
Nguồn: Tổng cục hải quan, ĐVT: USD
Biểu đồ 2: Tỷ trọng xuất khẩu các mặt hàng nông, lâm sản của Việt Nam sang Anh 10 tháng năm 2024
Nguồn: Tổng cục hải quan, ĐVT: USD
Các mặt hàng nông sản của Việt Nam xuất khẩu vào Anh
Việt Nam hiện là một trong những quốc gia cung ứng nông sản quan trọng tại thị trường Anh. Các mặt hàng như cà phê, hạt điều, hồ tiêu, gạo, và trái cây nhiệt đới chiếm vị trí nổi bật. Theo số liệu của ITC Trade Map, một số sản phẩm nông sản chủ lực của Việt Nam xuất khẩu vào Anh bao gồm:
Bảng 1: Giá trị xuất khẩu một số sản phẩm nông sản của Việt Nam vào thị trường Anh theo mã HS
|
Tên sản phẩm |
Mã HS |
Giá trị xuất khẩu vào thị trường Anh 2023 |
|
Hạt điều |
080132 |
126.090 |
|
Cà phê |
0901 |
112078 |
|
Hồ tiêu |
0904 |
29276 |
|
Gạo |
1006 |
10000 |
|
Trái cây và trái cây đông lạnh |
0811 |
4902 |
|
Hạnh nhân, óc chó |
0805 |
3461 |
|
Quế |
0909 |
2385 |
|
Gừng, nghệ, húng,.. |
0910 |
1713 |
|
Rau các loại |
07 |
1685 |
|
Các loại nho |
0810 |
1483 |
|
Các loại quả sấy khô |
0813 |
1416 |
|
Trà các loại |
0902 |
816 |
Nguồn: Trademap, ĐVT: nghìn USD
1.2. Thị trường nhập khẩu nông sản của Anh
Vương quốc Anh là một trong những quốc gia nhập khẩu nông sản lớn nhất thế giới do nhu cầu tiêu thụ nội địa vượt xa khả năng tự cung ứng. Theo số liệu gần đây, hơn 40% lượng thực phẩm, đồ uống, và nông sản tiêu thụ tại Anh là từ nguồn nhập khẩu. Các mặt hàng nông sản nhập khẩu chủ yếu bao gồm:
- Trái cây và rau củ: Các loại trái cây nhiệt đới như chuối, xoài, dứa và rau củ là nhóm sản phẩm có nhu cầu cao.
- Cà phê, trà, hạt điều: Đây là những sản phẩm không thể trồng tại Anh và phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn nhập khẩu.
- Gạo: Là loại thực phẩm thiết yếu nhưng không sản xuất được tại địa phương.
- Các sản phẩm hữu cơ: Nhu cầu đối với thực phẩm hữu cơ, đạt tiêu chuẩn bền vững ngày càng tăng cao.
2. Tình hình hiện tại và chính sách hỗ trợ phát triển nông sản xuất khẩu
2.1. Tổng hợp các chính sách phát triển sản xuất xuất khẩu nông sản hiện nay
Việt Nam đã và đang triển khai nhiều chính sách nhằm thúc đẩy phát triển nông sản xuất khẩu, nâng cao giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Dưới đây là các chính sách hỗ trợ cụ thể:
a)Chương trình OCOP
Chương trình OCOP (One Commune One Product) là một sáng kiến phát triển kinh tế khu vực nông thôn Việt Nam, nhằm thúc đẩy nội lực địa phương và gia tăng giá trị thông qua việc phát triển các sản phẩm đặc trưng của từng địa phương. Đây là chương trình trọng tâm trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, hướng đến sự phát triển bền vững và hiệu quả.
Mục tiêu chính của chương trình:
- Phát triển các sản phẩm OCOP có thương hiệu, gắn liền với chuỗi giá trị dựa trên lợi thế về nguyên liệu địa phương, văn hóa, và tri thức bản địa.
- Đẩy mạnh kinh tế tuần hoàn, bảo đảm hệ sinh thái bền vững.
- Tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân, đặc biệt tại các vùng miền núi và đồng bào dân tộc thiểu số.
- Đến năm 2025, ít nhất 50% làng nghề truyền thống trên cả nước sẽ có sản phẩm OCOP.
Chương trình OCOP không chỉ giúp phát triển kinh tế nông thôn mà còn bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của từng địa phương, tạo nên sự cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường.
b) Đề án “Thúc đẩy Doanh nghiệp Việt Nam tham gia trực tiếp các mạng phân phối nước ngoài đến năm 2030
Đề án “Thúc đẩy Doanh nghiệp Việt Nam tham gia trực tiếp các mạng phân phối nước ngoài đến năm 2030” được Chính phủ ban hành tại Quyết định số 1415/QĐ-TTg ngày 14/11/2022 là đến năm 2030, hàng hóa Việt Nam có mặt tại tất cả quốc gia có hiệp định thương mại tự do (FTA) với Việt Nam.
Mục tiêu tổng quát của Đề án nhằm phát triển thị trường xuất khẩu, nhập khẩu, bảo đảm tăng trưởng bền vững trong dài hạn; khuyến khích doanh nghiệp Việt Nam tham gia mạnh mẽ vào chuỗi sản xuất, cung ứng, phân phối hàng hóa toàn cầu, xuất khẩu trực tiếp vào các mạng phân phối nước ngoài trên cơ sở phát huy thế mạnh và khai thác tối đa lợi thế cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.
Đồng thời, xây dựng mối quan hệ hợp tác chiến lược chặt chẽ giữa doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu của Việt Nam với các mạng phân phối nước ngoài trên các kênh xuất khẩu truyền thống và kênh thương mại điện tử, hướng tới mô hình sản xuất - xuất khẩu - phân phối ổn định, bền vững;
Góp phần làm thay đổi tư duy sản xuất, tổ chức sản xuất theo hướng bài bản, bền vững, từ đó tăng cường khả năng cạnh tranh lâu dài của doanh nghiệp; thu hút nguồn đầu tư trong và ngoài nước vào sản xuất xanh sạch, bền vững, chế biến hàng xuất khẩu có chất lượng cao, mang lại giá trị gia tăng cao cho hàng hóa xuất khẩu Việt Nam; xây dựng hình ảnh Việt Nam là quốc gia có năng lực cung ứng hàng hóa khối lượng lớn, đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng, uy tín.
Bộ Công Thương được giao chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương, các Hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao để triển khai thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp nêu trong Đề án.
Trong khuôn khổ đề án, Bộ Công Thương hằng năm tổ chức hàng loạt chương trình kết nối doanh nghiệp với các hệ thống phân phối nước ngoài, trong đó tiêu biểu là Triển lãm kết nối chuỗi cung ứng quốc tế “Viet Nam International Sourcing Expo”. Triển lãm Viet Nam International Sourcing Expo 2025 dự kiến được tổ chức ngày 04 – 06 tháng 9 năm 2025 tại Trung tâm Hội nghị triển lãm SECC thành phố Hồ Chí Minh.
b) Chương trình hành động thực hiện Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa đến năm 2030.
Chương trình hành động thực hiện Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa đến năm 2030 (Chương trình hành động) nhằm cụ thể hóa những nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu đã được nêu tại Quyết định số 493/QĐ-TTg ngày 19/4/2022 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa đến năm 2030, hướng tới mục tiêu: Xuất nhập khẩu phát triển bền vững với cơ cấu cân đối, hài hòa, phát huy lợi thế cạnh tranh, lợi thế so sánh, phát triển thương hiệu hàng hoá Việt Nam, khai mở các thị trường, lĩnh vực mới, có tiềm năng, nâng cao vị thế quốc gia trong chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị toàn cầu.
Để thực hiện mục tiêu trên, Chương trình đưa ra 6 nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu bao gồm: 1- Phát triển sản xuất, tạo nguồn cung bền vững cho xuất khẩu; 2- Phát triển thị trường xuất khẩu, nhập khẩu, bảo đảm tăng trưởng bền vững trong dài hạn; 3- Hoàn thiện thể chế, tăng cường quản lý nhà nước trong tổ chức hoạt động xuất nhập khẩu nhằm tạo thuận lợi thương mại, chống gian lận thương mại và hướng tới thương mại công bằng; 4- Huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực cho phát triển xuất khẩu; 5- Quản lý và kiểm soát nhập khẩu đáp ứng đủ nhu cầu cho sản xuất trong nước và hướng đến cán cân thương mại lành mạnh, hợp lý; 6- Nâng cao vai trò của Hiệp hội ngành hàng và các doanh nghiệp hạt nhân, thúc đẩy hình thành các chuỗi giá trị xuất khẩu quy mô lớn.
Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương đã ban hành Định hướng xây dựng đề án Chương trình cấp quốc gia về xúc tiến thương mại 2024. Trong đó có bao gồm một số định hướng:
Về thị trường:
- Đa dạng hóa thị trường, khai thác hiệu quả các cơ hội mở cửa thị trường từ các cam kết hội nhập kinh tế quốc tế trong các Hiệp định thương mại tự do để đẩy mạnh xúc tiến xuất khẩu vào các thị trường lớn như EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, ASEAN... Tăng cường khai thác các thị trường còn tiềm năng như Hoa Kỳ, Nga, Đông Âu, Bắc Âu, Ấn Độ, châu Phi, Trung Đông và châu Mỹ La tinh,... Đặc biệt tận dụng các cơ hội thúc đẩy xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc vì đây là thị trường có qui mô lớn, gần gũi về khoảng cách địa lý, thuận lợi khai thác cơ hội từ RCEP.
- Tăng cường khai thác có hiệu quả thị trường trong nước với trên 100 triệu dân; phát triển thị trường nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa và hải đảo, tận dụng tối đa lợi thế về độ mở của thương mại trong nước, hạn chế được những tác động tiêu cực trước những biến cố rủi ro về chính trị, kinh tế quốc tế, giảm sự phụ thuộc vào các yếu tố bên ngoài.
Về các ngành hàng nông nghiệp:
- Nhóm hàng nông, lâm, thủy sản: đẩy mạnh xúc tiến xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp chế biến sâu, có lợi thế sản xuất, xuất khẩu; các mặt hàng nông lâm thủy sản có khả năng đáp ứng các quy định, tiêu chuẩn chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm, tiêu chuẩn trách nhiệm xã hội, môi trường, trong đó định hướng đối với một số nhóm ngành chủ lực như sau:
+ Ngành thủy sản: Tăng cường hoạt động tuyên truyền quảng bá xây dựng và giữ vững hình ảnh và uy tín xuất khẩu tại các thị trường truyền thống như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản...; tiếp tục tiếp cận các kênh phân phối quốc tế thông qua việc lựa chọn tham gia các hội chợ triển lãm chuyên ngành có uy tín của khu vực thị trường; tổ chức tuần hàng và trưng bày sản phẩm tại các hệ thống siêu thị nước ngoài; đẩy mạnh tiếp cận khách hàng thông qua các kênh thương mại điện tử đối với các thị trường phát triển; tổ chức các hoạt động kết nối giao thương, tìm hiểu khách hàng đối với thị trường mới.
+ Ngành gạo: Đẩy mạnh hoạt động quảng bá thương hiệu gạo tại các thị trường tiềm năng; triển khai các hoạt động giới thiệu, biểu diễn sản phẩm tại các sự kiện XTTM ngành thực phẩm, văn hóa ẩm thực quốc tế; tổ chức các đoàn giao thương xúc tiến xuất khẩu tại các thị trường tiềm năng; tổ chức hội nghị quốc tế về gạo, mời các nhà nhập khẩu vào Việt Nam mua hàng.
+ Ngành rau quả: Lựa chọn và tham gia quảng bá tại các sự kiện XTTM, hội chợ triển lãm chuyên ngành rau quả lớn tại các khu vực thị trường, tăng cường quảng bá chất lượng và tính đa dạng về sản phẩm rau quả chế biến mới; đầu tư thiết kế mẫu mã, bao bì sản phẩm, từng bước tạo nhu cầu về sản phẩm rau quả, trái cây của Việt Nam đối với người tiêu dùng trên thị trường mục tiêu, đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại kết hợp xúc tiến đầu tư chế biến công nghệ cao.
+ Ngành điều: Quảng bá tiềm năng và uy tín ngành điều xuất khẩu của Việt Nam, tăng cường hoạt động quảng bá, XTTM trên các kênh thương mại điện tử; tham gia các hoạt động giao thương, hội nghị quốc tế ngành điều để duy trì quan hệ khách hàng và tăng cường trao đổi thông tin, điều kiện mua bán với các bạn hàng quốc tế.
+ Ngành hồ tiêu: Quảng bá tiềm năng xuất khẩu ngành hồ tiêu Việt Nam, tham gia và tiếp cận khách hàng thông qua các hội nghị quốc tế ngành hồ tiêu, ngành gia vị trên thế giới, các hội chợ triển lãm chuyên ngành; tổ chức đón các nhà nhập khẩu vào Việt Nam để giới thiệu quảng bá khả năng cung ứng sản phẩm hồ tiêu Việt Nam; tăng cường công tác thông tin nghiên cứu thị trường để có sự chuẩn bị ứng phó linh hoạt với sự thay đổi của thị trường để tận dụng cơ hội xuất khẩu hiệu quả, nâng cao chất lượng sản phẩm và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp xuất khẩu hồ tiêu.
+ Ngành cà phê: Đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền quảng bá thương hiệu, chỉ dẫn địa lý của các sản phẩm cà phê Việt Nam; tích cực trưng bày, quảng bá, biểu diễn sản phẩm tại các hội nghị quốc tế để tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng; tham gia các hoạt động triển lãm chuyên ngành, các chương trình giao thương kết nối nhà nhập khẩu trực tiếp và trực tuyến.
+ Ngành cao su: Đẩy mạnh quảng bá thương hiệu ngành cao su, thương hiệu sản phẩm cao su Việt Nam tại thị trường xuất khẩu tiềm năng; tăng cường các hoạt động kết nối trực tiếp B2B để xúc tiến bán hàng trực tiếp sang các thị trường lớn, thị trường truyền thống, tổ chức các chương trình nghiên cứu thị trường, tìm hiểu nhu cầu, tiếp cận khách hàng tại các thị trường mới.
+ Ngành gỗ: Tăng cường tuyên truyền quảng bá nhằm giữ vững và phát triển hình ảnh về ngành gỗ xuất khẩu Việt Nam đã có trên thị trường quốc tế, đặc biệt thị trường Hoa Kỳ; tham gia hội chợ triển lãm chuyên ngành đồ gỗ nội ngoại thất có uy tín; mời các nhà nhập khẩu vào Việt Nam thăm quan nhà máy qua đó vừa quảng bá năng lực sản xuất, vừa phát triển quan hệ khách hàng và giao dịch đơn hàng; gia tăng đầu tư vào nghiên cứu, thiết kế mẫu mã, phát triển sản phẩm để nâng cao giá trị gia tăng xuất khẩu.
- Chú trọng xúc tiến xuất khẩu các sản phẩm kinh tế xanh, thân thiện với môi trường, không khuyến khích phát triển sản xuất, xuất khẩu các mặt hàng thâm dụng tài nguyên, gây ô nhiễm môi trường.
Trên cơ sở đó, Bộ Công Thương triển khai hàng loạt hoạt động xúc tiến thương mại quy mô lớn thúc đẩy các ngành hàng nêu trên vào các thị trường trọng điểm mục tiêu, với sự tham gia của hệ thống Thương vụ Việt Nam trên khắp thế giới, kêu gọi các nhà nhập khẩu, hệ thống siêu thị lớn trên toàn cầu tìm nguồn thu mua tại Việt Nam.
2.2. Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA) và CPTPP
a) Hiệp định UKVFTA
Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - Vương quốc Anh và Bắc Ailen (UKVFTA) có hiệu lực vào đầu năm 2021 đã tạo nền tảng pháp lý vững chắc để thúc đẩy thương mại giữa hai quốc gia. Một số chính sách đáng chú ý bao gồm:
- Giảm thuế quan: Hơn 99% dòng thuế được xóa bỏ trong vòng 6 năm kể từ khi hiệp định có hiệu lực, giúp nông sản Việt Nam có giá cạnh tranh hơn tại Anh.
- Ưu đãi về thủ tục hải quan: Các quy trình xuất khẩu được đơn giản hóa, giảm chi phí và thời gian thông quan.
Biểu thuế ưu đãi cho các sản phẩm nông, lâm sản của Việt Nam theo hiệp định UKVFTA doanh nghiệp có thể tra cứu chi tiết tại Nghị định số 117/2022/NĐ-CP ngày 30/12/2022 của Chính phủ quy định Biểu thuế xuất nhập khẩu ưu đãi của Việt Nam thực hiện Hiệp định UKVFTA.
a) Hiệp định CPTPP
Gần đây nhất, Vương quốc Anh đã hoàn tất đàm phán gia nhập Hiệp định CPTPP và chính thức trở thành thành viên từ ngày 15/12/2024.
Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) là một trong những hiệp định thương mại tự do lớn nhất thế giới, với sự tham gia của 11 quốc gia thành viên ban đầu, bao gồm Nhật Bản, Canada, Úc, Việt Nam, Singapore, Malaysia, và các quốc gia khác tại khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Việc Anh gia nhập CPTPP đánh dấu bước ngoặt quan trọng, mở rộng phạm vi hiệp định ra ngoài khu vực Thái Bình Dương và tăng cường liên kết thương mại toàn cầu. Nông sản Việt Nam sẽ có thêm một "cầu nối" quan trọng để tăng trưởng bền vững tại thị trường Anh. Đây là cơ hội để Việt Nam phát huy thế mạnh, xây dựng thương hiệu nông sản quốc gia, và khẳng định vị trí trên thị trường toàn cầu.
Biểu thuế ưu đãi chi tiết theo Hiệp định CPTPP doanh nghiệp có thể tham khảo tại Nghị định 115/2022/NĐ-CP về Biểu thuế xuất, nhập khẩu ưu đãi Hiệp định CPTPP giai đoạn 2022-2027.
3. Tiềm năng của nông sản Việt Nam tại thị trường Anh
3.1. Thị hiếu tiêu dùng tại Anh:
a) Nhu cầu tiêu thụ hàng hóa châu Á tại Anh
Số lượng Người Châu Á hoặc gốc Châu Á ở Anh khá lớn, theo báo cáo nưm 2022 của Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh, có khoảng 5,4 triệu người Châu Á hoặc gốc Châu Á đang sinh sống tại Anh, chiếm khoản 9,6% dân số. Đặc biệt hơn, lượng sinh viên châu Á du học tại Anh ngày một gia tăng. Năm 2023, nếu chỉ tính riêng Việt Nam đã có khoảng 14.000 sinh viên Việt Nam du học tại Anh, và tỷ lệ lớn trong số này tiếp tục ở lại làm việc tại Anh nhiều năm. Do đó, các chuỗi siêu thị và nhà hàng châu Á tại Anh phát triển mạnh mẽ và khá bền vững, kéo theo việc nhập khẩu hàng hóa phục vụ người dân tăng cao. Dưới đây là danh sách
- Chuỗi siêu thị Longdan: Là chuỗi siêu thị thành công hàng đầu của người Việt tại thị trường Anh. Longdan tập trung vào hàng hóa tiêu dùng Việt Nam và châu Á. Hiện tại Longdan đã có 23 siêu thị tại Anh ở quy mô khá lớn và tiếp tục mở rộng.
- Siêu thị Loon Fung - Một chuỗi siêu thị nổi tiếng chuyên về các sản phẩm Trung Quốc và châu Á.
- New Loon Moon - Nằm tại khu phố người Hoa, cung cấp một loạt hàng hóa châu Á phong phú, bao gồm các sản phẩm Trung Quốc, Nhật Bản, và Đông Nam Á.
- Wing Yip - Một chuỗi siêu thị châu Á lớn với cửa hàng ở nhiều thành phố, cung cấp đa dạng thực phẩm, rau củ tươi, và đồ dùng nhà bếp.
- See Woo - Có cửa hàng chính nằm ở khu phố người Hoa, chuyên các sản phẩm thực phẩm châu Á toàn diện.
b) Ưu tiên chất lượng và an toàn thực phẩm:
Người Anh rất quan tâm đến nguồn gốc và chất lượng sản phẩm. Các chứng nhận quốc tế như GlobalGAP, Fair Trade, Organic (hữu cơ), và không biến đổi gen (Non-GMO) là yếu tố quan trọng trong quyết định mua sắm.
Người dân Anh ngày càng ưa chuộng thực phẩm hữu cơ và các sản phẩm mang tính đặc trưng vùng miền. Đây là lợi thế lớn cho Việt Nam, với nhiều nông sản phong phú như:
- Trái cây nhiệt đới: Nhu cầu đối với các loại trái cây nhiệt đới như xoài, nhãn, vải, dứa, và chanh dây ngày càng tăng, đặc biệt trong nhóm khách hàng cao cấp. Các sản phẩm có nguồn gốc từ Việt Nam, với hương vị đặc trưng, đang nhận được sự quan tâm tích cực.
- Cà phê: Việt Nam là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới, với các dòng sản phẩm đặc sản như cà phê Robusta.
- Hồ tiêu và gia vị: Tiêu đen và quế từ Việt Nam đang dẫn đầu về chất lượng trên thị trường quốc tế.
- Các sản phẩm hữu cơ: Gạo ST25, gạo nếp, và các loại rau củ hữu cơ được Anh đánh giá cao nhờ tiêu chuẩn chất lượng và vị thế nông sản sạch.
Các sản phẩm có giá trị dinh dưỡng cao, ít đường, ít béo, và giàu chất xơ như hạt điều, hạt tiêu, trà xanh, và thực phẩm chế biến từ gạo (bánh gạo, bún, phở khô) đang ngày càng phổ biến tại Anh.
c) Xu hướng chế biến sẵn và tiện lợi:
Người Anh có lối sống hiện đại và bận rộn, vì vậy các sản phẩm chế biến sẵn, dễ bảo quản và tiêu dùng nhanh như rau củ đông lạnh, trái cây đóng hộp, và cà phê hòa tan rất được ưa chuộng.
2.2 Dư địa phát triển và thách thức
a) Dư địa phát triển:
- Người tiêu dùng Anh có xu hướng ưa chuộng các sản phẩm có giá trị gia tăng, bao bì thân thiện môi trường, và đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng quốc tế như GlobalGAP, Organic. Các sản phẩm hữu cơ, không biến đổi gen (Non-GMO), và có nguồn gốc bền vững đang trở thành xu hướng chính.
- Các sản phẩm nông sản Việt Nam như trái cây nhiệt đới (vải, nhãn, chanh dây), các loại hạt, rau củ đông lạnh, và gia vị (hồ tiêu, quế, hồi) có cơ hội lớn để gia tăng thị phần.
- Ngoài ra, Anh còn có nhu cầu cao đối với gạo đặc sản và các sản phẩm chế biến sâu như trà túi lọc, cà phê hòa tan, và thực phẩm ăn liền.
- Hiệp định UKVFTA và việc Anh gia nhập CPTPP tạo thêm lợi thế thuế quan cho nông sản Việt Nam, tăng sức cạnh tranh so với các quốc gia không có ưu đãi tương tự.
- Đa dạng hóa sản phẩm: Ngoài các mặt hàng truyền thống, Việt Nam có thể đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm chế biến như sữa dừa, nước ép trái cây, và các loại snack từ nông sản, phát triển các dòng sản phẩm mới giới thiệu ra thị trường, tốt cho sức khỏe
- Tận dụng kênh thương mại điện tử: Nền tảng mua sắm trực tuyến tại Anh, như Amazon và Ocado, là cơ hội lớn cho nông sản Việt Nam tiếp cận người tiêu dùng nhanh chóng.
- Nghiên cứu thị trường thông qua các công cụ trực tuyến: Google Trends,…
- Xây dựng thương hiệu quốc gia: Tăng cường nhận diện thương hiệu nông sản Việt qua các chiến dịch marketing và sự kiện quốc tế.
- Biến đổi khí hậu & căng thẳng địa chính trị: đa dạng hóa nguồn cung ứng
b)Thách thức:
- Yêu cầu khắt khe về chất lượng: Thị trường Anh yêu cầu cao về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn môi trường.
- Cạnh tranh quốc tế: Nông sản Việt Nam phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các nước
- Cạnh tranh từ các nước CPTPP, các nước có FTA với Vương quốc Anh
4. Giải pháp để tận dụng tiềm năng
Đề tận dụng được các cơ hội phát triển, xuất khẩu vào thị trường Anh, doanh nghiệp cần:
- Đầu tư vào chất lượng & giá trị sản phẩm, công nghệ chế biến sâu, tăng giá trị gia tăng cho sản phẩm xuất khẩu, giảm phụ thuộc vào xuất khẩu nguyên liệu thô.
- Nâng cao giá trị thương hiệu: Triển khai thương hiệu mang đẳng cấp quốc tế và giá trị khác biệt, kèm theo chất lượng sản phẩm vượt trội là chìa khóa để chinh phục người tiêu dùng Anh. Tăng cường quảng bá các sản phẩm “Made in Vietnam” với câu chuyện thương hiệu độc đáo, nhấn mạnh đến giá trị bền vững, thân thiện môi trường.
- Tích cực tận dụng, tham gia vào các chương trình kết nối, xúc tiến thương mại của Bộ Công Thương và các cơ quan, tổ chức khác.
- Kết nối với các nhà nhập khẩu, phân phối lớn tại Anh thông qua các hội chợ thương mại quốc tế, các chương trình xúc tiến thương mại toàn cầu hoặc tăng cường kết nối trực tuyến.
- Sử dụng các nền tảng thương mại điện tử như Amazon UK, eBay để tiếp cận người tiêu dùng Anh một cách trực tiếp và hiệu quả hơn.
5. Kết luận
Với chính sách ưu đãi từ UKVFTA và nhu cầu cao tại thị trường Anh, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để đẩy mạnh xuất khẩu nông sản. Tuy nhiên, việc cải thiện chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và xây dựng thương hiệu là chìa khóa để phát huy tối đa tiềm năng và chinh phục thị trường đầy tiềm năng này.
Nguồn: Vụ Thị trường châu Âu – châu Mỹ, Bộ Công Thương
