Xúc tiến thương mại khai mở thị trường Halal giàu tiềm năng
Thứ Ba, 10/12/2024
Trong Tháng 2/2023, Thủ tướng Chính phủ Quyết định phê duyệt Đề án “Tăng cường hợp tác quốc tế để xây dựng và phát triển ngành Halal Việt Nam đến năm 2030”. Đây là đề án đầu tiên có ý nghĩa quan trọng, đưa ra định hướng lớn mang tầm quốc gia về huy động các nguồn lực quốc tế để xây dựng và phát triển ngành Halal Việt Nam bài bản, chuyên nghiệp, toàn diện, giúp doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu, hiệu quả vào chuỗi sản xuất, cung ứng sản phẩm Halal toàn cầu.
Đánh giá được tầm quan trọng của thị trường Halal với nhiều cơ hội còn bỏ ngỏ, hệ thống xúc tiến thương mại Việt Nam đã thực hiện hàng loạt các chương trình, hoạt động xúc tiến thương mại dành riêng cho các sản phẩm có tiềm năng khai thác thị trường Halal trong năm 2024.
Đáng kể đến là Hội thảo “Xúc tiến xuất khẩu sản phẩm Halal của doanh nghiệp Việt Nam vào thị trường Malaysia và các nước Hồi giáo” do Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư thành phố Hồ Chí Minh (ITPC) phối hợp với Tổng Lãnh sự quán Malaysia tại thành phố Hồ Chí Minh và Cục Xúc tiến Thương mại Malaysia (MATRADE) tổ chức vào ngày 31/5/2024 tại thành phố Hồ Chí Minh. Hội thảo đã cung cấp nhiều thông tin hữu ích về thị trường Malaysia và các nước Hồi giáo, đồng thời cập nhật các quy chuẩn về sản phẩm Halal. Tại Hội thảo, ITPC đã thông báo kế hoạch tổ chức đoàn doanh nghiệp tham dự triển lãm MIHAS tại Malaysia vào Quý IV/2024, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam quảng bá sản phẩm và gặp gỡ các nhà phân phối, nhập khẩu quốc tế.
Ngày 22/10/2024, tại Hà Nội, Bộ Ngoại giao chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam tổ chức Hội nghị Halal toàn quốc đầu tiên về “Phát huy nội lực, đẩy mạnh hợp tác quốc tế để xây dựng ngành Halal Việt Nam phát triển bền vững”.
Tiếp đó, ngày 14/11/2024 tại thành phố Hồ Chí Minh, trong khuôn khổ Triển lãm Quốc tế Công nghiệp Thực phẩm Việt Nam (Vietnam Foodexpo 2024), Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương đã tổ chức “Hội thảo đẩy mạnh xúc tiến thương mại sản phẩm thực phẩm Halal”. Đây là một trong những sự kiện cung cấp thông tin và các nội dung thảo luận hữu ích, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu thực phẩm Halal, dần đưa Việt Nam vào danh sách nguồn cung thực phẩm Halal tiêu biểu của toàn cầu.
Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức của Tổng Bí thư nước CHXHCN Việt Nam Tô Lâm tới Malaysia, ngày 21/11/2024, dưới sự chứng kiến của Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim, đại diện Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương Việt Nam) và Cơ quan Xúc tiến thương mại Malaysia (Bộ Đầu tư, Thương mại và Công nghiệp Malaysia) đã ký và tiến hành trao Biên bản ghi nhớ nhằm tăng cường hợp tác trong lĩnh vực xúc tiến thương mại giữa hai quốc gia.
Biên bản ghi nhớ đã đặt ra mục tiêu cụ thể trong việc tăng cường trao đổi thông tin và phối hợp tổ chức các sự kiện xúc tiến thương mại, giúp doanh nghiệp hai nước mở rộng thị trường và tìm kiếm đối tác chiến lược. Đồng thời hai bên cam kết thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực Halal, đặc biệt là trong việc gia tăng các hoạt động xúc tiến thương mại cho sản phẩm Halal thông qua việc tham gia các hội chợ, triển lãm và sự kiện do mỗi bên tổ chức.
Đồng thời, cũng trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Malaysia của Tổng Bí thư Tô Lâm, Vụ Thị trường Châu Á – Châu Phi (Bộ Công Thương) đã cùng Cơ quan Hợp tác Halal, thuộc Bộ Đầu tư, Thương mại và Công nghiệp Malaysia ký Ý định thư về hợp tác Halal.
Ý định thư có ý nghĩa quan trọng, qua đó hỗ trợ việc công nhận mục tiêu chung của cả hai bên trong việc đào tạo, tổ chức các cuộc triển lãm, hội thảo và hội nghị chuyên đề về sản phẩm Halal tại Việt Nam và Malaysia. Hoạt động này không chỉ giúp nâng cao sự hiểu biết của các doanh nghiệp về xuất khẩu Halal sang thị trường Malaysia mà còn cả thị trường các nước Hồi giáo nói chung.
Lĩnh vực giàu tiềm năng
Ngành công nghiệp Halal là ngành cung cấp các sản phẩm và dịch vụ hợp chuẩn cho người Hồi giáo, bao gồm thực phẩm và đồ uống, du lịch và thủy sản… Hiện nay, ngành công nghiệp này ngày càng phát triển.
Thị trường Hồi giáo hiện có khoảng trên 2 tỷ người, chiếm khoảng 25% tổng dân số toàn cầu. Đặc biệt, người dân theo đạo Hồi chiếm số đông ở khu vực Châu Á, nhất là trong khối ASEAN. Những năm qua, nhu cầu đối với các sản phẩm Halal ngày càng gia tăng và đang trở thành xu hướng toàn cầu.
Theo báo cáo của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), chi tiêu cho thực phẩm Halal của cộng đồng Hồi giáo toàn cầu ngày càng tăng cao, dự kiến đạt 1.900 tỷ USD vào năm 2024 và 15.000 tỷ USD vào năm 2050.
Trong năm 2024, ngành công nghiệp Halal được dự báo sẽ tiếp tục phát triển mạnh tại các thị trường Châu Á, Trung Đông và Châu Phi. Các xu hướng Halal năm 2024 sẽ góp phần định hình lại môi trường kinh doanh Halal toàn cầu tạo ra cơ hội mới song cũng đòi hỏi các doanh nghiệp nhanh chóng thích ứng với bối cảnh mới.
Hơn nữa, sản phẩm Halal đang được nhiều người quan tâm chứ không chỉ cộng đồng Hồi giáo. Một số thị trường thông thường vẫn tích cực mua vì chất lượng, độ an toàn, bền vững của chứng nhận này. Ngược lại, doanh nghiệp có năng lực sản xuất được hàng Halal thì dễ tiếp cận được các thị trường khó tính.
Tại khu vực Trung Đông, dân số gần 600 triệu người, thu nhập và tỷ lệ tiêu dùng bình quân đầu người cao, đa số là người Hồi giáo nhưng phụ thuộc vào nhập khẩu đặc biệt là lương thực, thực phẩm. Tương tự, tại khu vực Bắc Phi, tiềm năng về các mặt hàng thực phẩm cũng rất cao, phần lớn nhu cầu thực phẩm phụ thuộc vào nhập khẩu.
Theo dự báo, năm 2024, xuất khẩu hàng hóa Halal của Việt Nam đạt gần 700 triệu USD, trong đó các thị trường UAE, Saudi Arabia và Ai Cập chiếm tỷ trọng lớn nhất. Các mặt hàng thủy sản, nông sản và thực phẩm chế biến Halal chiếm khoảng 30-35% tổng kim ngạch xuất khẩu thực phẩm của Việt Nam sang khu vực này.
Việt Nam được đánh giá có tiềm năng xuất khẩu thực phẩm Halal. Tiềm năng mở rộng xuất khẩu Halal của Việt Nam càng được thể hiện rõ hơn khi Việt Nam đã nằm trong top 20 nước xuất khẩu thực phẩm hàng đầu thế giới và là một trong 15 nước xuất khẩu nông sản lớn nhất thế giới, đồng thời là mắt xích quan trọng trong các chuỗi cung ứng toàn cầu với 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) được ký kết trong đó có nhiều FTA thế hệ mới, khu vực và liên khu vực đã được ký kết…
Tuy nhiên, Việt Nam vẫn chưa có tên trong danh sách 30 nhà cung cấp thực phẩm Halal tiêu biểu của toàn cầu. Nguyên nhân chính là do việc triển khai vẫn theo nhu cầu tự phát của từng doanh nghiệp.
Khai mở thị trường
Để khai thác tiềm năng trong lĩnh vực Halal, các doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động tìm hiểu và phát triển sản phẩm đạt chứng nhận Halal, đăng ký chứng nhận Halal cho sản phẩm, đồng thời tích cực tham gia chương trình xúc tiến thương mại dành riêng cho sản phẩm Halal.
Để sản phẩm Halal của doanh nghiệp có thể xuất khẩu sang các nước Hồi giáo, doanh nghiệp cần chọn các tổ chức chứng nhận Halal đã được công nhận bởi các cơ quan Halal hàng đầu như Bộ Phát triển Hồi giáo Malaysia (Jakim), cơ quan tổ chức đảm bảo sản phẩm Halal cuar Indonesia (BPJPH), Bộ Công nghiệp và Công nghệ tiên tiến (MoIAT) UAE ... hoặc các tổ chức uy tín khác được chấp nhận tại các nước Hồi giáo.
Hiện nay, tại Việt Nam mới chỉ có 1 tổ chức được công nhận quốc tế bởi các tổ chức Hồi giáo nêu trên là Văn Phòng Chứng nhận Halal HCA Việt Nam. Việc cung cấp các thông tin về Halal cũng như về các quy định Halal này còn khá hạn chế nên doanh nghiệp vẫn còn loay hoay trong việc chọn tổ chức chứng nhận. Vì thế, tổ chức chứng nhận Halal có uy tín và được công nhận quốc tế sẽ giúp sản phẩm của doanh nghiệp không chỉ dễ dàng được chấp nhận tại các thị trường Hồi giáo mà còn giúp tạo uy tín, nâng cao vị thế thương hiệu trên thị trường quốc tế.
Khi đăng ký Halal cần chứng nhận cho sản phẩm cụ thể, thuộc quyền sở hữu của công ty mình (kể cả công ty thương mại), đồng thời cung cấp thông tin chính xác, trung thực, cũng như chọn tổ chức Chứng nhận được chấp nhận ở thị trường xuất khẩu. Thiết kế bao bì, dấu hiệu, biểu tượng, logo, tên sản phẩm không sử dụng các hình ảnh minh họa là Haram (bị cấm theo luật Hồi giáo) hoặc hình ảnh dẫn đến hiểu nhầm, đi ngược lại với nguyên tắc của luật Hồi giáo. Tên của sản phẩm không được đặt tên trùng hoặc đồng nghĩa với sản phẩm không phải là Halal như: Hamburger, Bak Kut the, thịt lợn muối, rượu rum; không bao gồm tên của các ngày lễ không thuộc về Hồi giáo, như Christmas, Valentine…
Cùng với đó, quy trình sản xuất và đóng gói phải đảm bảo tính toàn vẹn Halal. Đảm bảo các vấn đề về vệ sinh an toàn thực phẩm, an toàn sức khỏe người dùng và quy định của pháp luật Việt Nam. Các sản phẩm phải được đóng gói và ghi nhãn rõ ràng theo quy định của hệ thống đảm bảo Halal (HAS).
Các doanh nghiệp có kinh nghiệm kinh doanh sản phẩm Halal cho biết: Các xu hướng Halal năm 2024 sẽ góp phần định hình lại môi trường kinh doanh Halal toàn cầu tạo ra cơ hội mới song cũng đòi hỏi các doanh nghiệp nhanh chóng thích ứng.
Thị trường Halal đang chuyển dịch từ tư duy chỉ quan tâm tới sản phẩm Halal sang xây dựng toàn bộ chuỗi cung ứng Halal. Theo đó, các tiêu chuẩn Halal cần được mở rộng kiểm soát từ nguồn đến nơi người tiêu dùng mua hàng như các nhà bán lẻ, nhà hàng, mua sắm trực tuyến. Doanh nghiệp và bên cung ứng cần xây dựng thương hiệu Halal uy tín trên cơ sở chất lượng sản phẩm và chất lượng của toàn bộ chuỗi giá trị kinh doanh Halal nhằm khai thác khu vực thị trường này một cách hiệu quả nhất.
Các doanh nghiệp cần tận dụng các hoạt động xúc tiến thương mại thông qua hội chợ, triển lãm quốc tế hoặc các đoàn công tác thương mại do Chính phủ hoặc các hiệp hội ngành nghề tổ chức để đẩy mạnh tiếp cận sản phẩm này.
Về phía các cơ quan chính phủ, cần tăng cường hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thông tin, nắm rõ yêu cầu quy định đối với sản phẩm, dịch vụ Halal của từng thị trường xuất khẩu nhằm đẩy mạnh kết nối và hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu sản phẩm Halal. Tổ chức đào tạo, tập huấn về các tiêu chuẩn Halal cho các tổ chức/doanh nghiệp Việt Nam nhằm nâng cao khả năng đáp ứng yêu cầu của thị trường xuất khẩu. Đồng thời, nâng cao nhận thức của người dân, doanh nghiệp, địa phương tại Việt Nam về tiềm năng của thị trường Halal, trang bị kiến thức về các tiêu chuẩn, quy chuẩn, quy trình chứng nhận Halal, quan hệ hợp tác quốc tế về Halal... Lồng ghép nội dung Halal trong các hoạt động đối ngoại, nhất là cấp cao, tăng cường triển khai các hoạt động hợp tác quốc tế, xúc tiến thương mại trong lĩnh vực Halal với các nước thị trường Halal.
Trong bối cảnh thị trường Halal toàn cầu phát triển mạnh mẽ, cạnh tranh ngày càng tăng, nhiều nước có xu hướng sử dụng tiêu chuẩn Halal như rào cản kỹ thuật nhằm bảo hộ thị trường nội địa, nếu không kịp thời nắm bắt những thay đổi và xu hướng của nền kinh tế Halal thế giới, doanh nghiệp Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc giữ vững thị phần hiện có, lỡ nhịp trong quá trình tham gia vào chuỗi sản xuất và cung ứng hàng hóa, dịch vụ Halal thế giới, việc tăng cường hợp tác quốc tế trong phát triển ngành Halal đang trở thành một nhiệm vụ thiết yếu, cụ thể:
- Tăng cường hợp tác quốc tế trong nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm xây dựng hạ tầng chất lượng quốc gia đối với ngành Halal, chú trọng đến nghiên cứu xây dựng hệ thống tiêu chuẩn và chứng nhận về Halal.
- Tăng cường các hoạt động xúc tiến xuất khẩu, quảng bá ngành Halal và sản phẩm Việt Nam trên thị trường Halal toàn cầu thông qua: (i) Tăng cường hợp tác, trao đổi với các nước Hồi giáo và các nước là điểm đến yêu thích của khách Hồi giáo; (ii) Tăng cường giới thiệu về sản phẩm, dịch vụ Halal trên các chuyến bay của Vietnam Airlines, Bamboo Airways, Vietjet; (iii) Xây dựng tài liệu cơ bản về Halal, các thị trường tiềm năng và các báo cáo chuyên sâu định kỳ về thị trường Halal; (iv) Phát huy vai trò của cộng đồng người Việt Nam trong việc xúc tiến, quảng bá các sản phẩm, dịch vụ Halal ở nước sở tại.
- Thực hiện các chương trình phổ biến kiến thức, đào tạo, tư vấn, hội nghị, hội thảo và kết nối thị trường, xây dựng thương hiệu, định vị, tiếp thị sản phẩm Halal cho các tổ chức, doanh nghiệp hoạt động trong ngành Halal và các đối tượng quan tâm khác.
- Thúc đẩy hợp tác quốc tế và thu hút các nguồn lực hỗ trợ từ các nước có thị trường Halal phát triển, thu hút FDI (vốn, công nghệ, nhân lực) nhằm xây dựng các chi nhánh, cơ sở sản xuất Halal tại Việt Nam đạt tiêu chuẩn xuất khẩu ra thị trường Halal toàn cầu, thúc đẩy phát triển ngành Halal trong các lĩnh vực ưu tiên (thực phẩm, nông sản, du lịch, may mặc…).
Nguồn: Cục Xúc tiến thương mại - Bộ Công Thương
