Giới thiệu về Quỹ Nghề cá WTO trong khuôn khổ Hiệp định Trợ cấp nghề cá của WTO
Thứ Ba, 16/09/2025
Ngày 15 tháng 9 năm 2025, tại Phiên họp đặc biệt của Đại hội đồng WTO, Tổng Giám đốc Ngozi Okonjo-Iweala đã tiếp nhận văn kiện phê chuẩn Hiệp định Trợ cấp Nghề cá từ Brazil, Kenya, Việt Nam và Tonga. Với các văn kiện này, tổng số thành viên phê chuẩn đã vượt ngưỡng hai phần ba cần thiết để Hiệp định chính thức có hiệu lực. Các thành viên WTO đã hoan nghênh sự kiện này như một dấu mốc lịch sử, thể hiện cam kết mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế đối với hệ thống thương mại đa phương cũng như mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu. Đồng thời, các nước nhấn mạnh quyết tâm triển khai Hiệp định, coi đây là công cụ quan trọng để khôi phục nguồn lợi thủy sản, bảo vệ sinh kế của cộng đồng ngư dân và góp phần bảo đảm an ninh lương thực.
Theo Điều 7 của Hiệp định, WTO đã thành lập Cơ chế Tài chính về Thủy sản nhằm cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và nâng cao năng lực cho các thành viên đang phát triển và kém phát triển trong quá trình thực thi Hiệp định này. Quỹ bắt đầu tiếp nhận đóng góp từ ngày 8/11/2022, sau khi Ban Thư ký WTO thông báo cơ chế vận hành và dự toán ngân sách lên Ủy ban Ngân sách, Tài chính và Quản trị. Quỹ nghề cá WTO do WTO điều hành, với sự phối hợp của các tổ chức đối tác gồm Tổ chức Nông lương Liên Hợp Quốc (FAO), Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Quốc tế Phát triển Nông nghiệp (IFAD).
Quỹ nghề cá WTO được thành lập với ba mục tiêu chính: (i) Hỗ trợ kỹ thuật để giúp các thành viên điều chỉnh chính sách trợ cấp phù hợp với quy định của WTO, bao gồm sửa đổi pháp luật, xây dựng quy định và chuẩn bị báo cáo thông báo gửi WTO; (ii) Phối hợp với các tổ chức đối tác nhằm hỗ trợ thiết lập cơ chế gắn kết giữa cơ quan quản lý trợ cấp và cơ quan quản lý thủy sản của các nước thành viên, bảo đảm lồng ghép yếu tố phát triển bền vững vào chính sách trợ cấp; và (iii) Hỗ trợ nâng cao năng lực quản lý thủy sản, đáp ứng các yêu cầu cụ thể của Hiệp định, thông qua hợp tác với FAO, IFAD và Ngân hàng Thế giới.
Đến nay, Quỹ đã huy động được khoảng 14,5 triệu CHF (tương đương hơn 17,5 triệu USD), với sự đóng góp và cam kết từ nhiều thành viên, trong đó có Australia, Canada, Liên minh châu Âu, Phần Lan, Pháp, Đức, Iceland, Nhật Bản, Hàn Quốc, Liechtenstein, Hà Lan, New Zealand, Na Uy, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Vương quốc Anh.
Ngày 6/6/2025, WTO chính thức phát động Lời kêu gọi đề xuất dự án đối với các thành viên đang phát triển và kém phát triển đã phê chuẩn Hiệp định. Theo đó, các dự án đủ điều kiện bao gồm hai loại: (i) khoản hỗ trợ chuẩn bị dự án, trị giá tối đa 50.000 USD, dành cho các hoạt động như nghiên cứu và đánh giá nhu cầu; và (ii) khoản tài trợ triển khai, trị giá tối đa 300.000 USD, dành cho các dự án cụ thể nhằm thực hiện Hiệp định.
Tại sự kiện kêu gọi đề xuất dự án, Tổng Giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala nhấn mạnh: “Một trong những điểm nổi bật của Hiệp định mang tính lịch sử này là việc thiết lập nguồn tài chính hỗ trợ các thành viên đang phát triển và kém phát triển trong quá trình thực thi, qua đó giúp nâng cao năng lực quản lý thủy sản. Việc triển khai các hỗ trợ này có ý nghĩa then chốt để hiện thực hóa lợi ích của Hiệp định đối với người dân, đại dương và hành tinh. Lời kêu gọi đề xuất lần này là bước đi đầu tiên nhưng có ý nghĩa quan trọng trong việc biến Hiệp định Trợ cấp nghề cá thành động lực thay đổi bền vững, góp phần cải thiện sinh kế và bảo vệ nguồn lợi biển. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới các nhà tài trợ hiện tại và tương lai của Quỹ nghề cá WTO.”
Để nộp hồ sơ đề xuất dự án, các thành viên WTO cần hoàn thiện biểu mẫu bao gồm các nội dung như mục tiêu, mô tả hoạt động, thời gian, ngân sách, bối cảnh quốc gia, cơ chế thực hiện... và gửi trực tiếp qua cổng thông tin của Quỹ nghề cá WTO. Sau khi hạn nộp kết thúc, Ban Chỉ đạo Quỹ sẽ xem xét, đánh giá toàn bộ hồ sơ và thông báo kết quả cho các thành viên được lựa chọn.
Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên tổng hợp từ WTO
