Quan hệ thương mại Việt Nam – MERCOSUR và triển vọng từ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – MERCOSUR
Thứ Ba, 28/10/2025
1. Tình hình thương mại Việt Nam – MERCOSUR
Bảng 1: Kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam – MERCOSUR (năm 2024)
Đơn vị: nghìn USD
|
|
Kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam – MERCOSUR (năm 2024) |
|
|
|
Xuất khẩu sang VN |
Nhập khẩu từ VN |
|
Brazil |
4,057,772 |
3,642,305 |
|
Argentina |
3,281,078 |
778,279 |
|
Uruguay |
50,180 |
108,270 |
|
Paraguay |
64,556 |
109,226 |
|
Tổng (MERCOSUR) |
7,453,586 |
4,638,080 |
(Nguồn: https://www.trademap.org/)
Tổng kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và MERCOSUR đạt khoảng 12,09 tỷ USD, trong đó kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam lớn hơn đáng kể, chiếm khoảng 61,6% tổng kim ngạch, trong khi xuất khẩu của Việt Nam sang MERCOSUR mới đạt 38,4%. Theo đó, ta đang nhập siêu từ khu vực này khoảng 2,8 tỷ USD.
Căn cứ trên số liệu của từng nước, Brazil là đối tác thương mại lớn nhất của ta trong khối, với tổng kim ngạch hơn 7,7 tỷ USD, chiếm khoảng 64% tổng thương mại Việt Nam – MERCOSUR. Tiếp theo đó là Argentina, theo đó Việt Nam nhập khẩu tới 3,28 tỷ USD, trong khi xuất khẩu chỉ đạt 0,78 tỷ USD. Đây là nguồn nhập siêu lớn nhất của Việt Nam trong MERCOSUR.
Ngược lại, đối với Uruguay và Paraguay, ta duy trì xuất siêu sang 2 quốc gia này.
Bảng 2: Kim ngạch xuất khẩu một số mặt hàng tiêu biểu sang MERCOSUR (năm 2024)
Đơn vị: nghìn USD
|
|
Brazil |
Argentina |
Paraguay |
Uruguay |
|
Máy móc, thiết bị điện tử |
1,886,812 (Thuế MFN ~12,8%) |
405,302 (Thuế MFN ~13,9%) |
73,215 (Thuế MFN ~7,4%) |
50,534 (Thuế MFN ~10,4%) |
|
Máy móc và thiết bị cơ khí |
392,605 (Thuế MFN ~11,3%) |
74,261 (Thuế MFN ~11,8%) |
10,591 (Thuế MFN ~1,1%) |
9,474 (Thuế MFN ~2,2%) |
|
Cao su |
351,125 (Thuế MFN ~14,8%) |
9,341 (Thuế MFN ~15,4%) |
3,192 (Thuế MFN ~12,2%) |
688 (Thuế MFN ~14,2%) |
|
Da giày |
224,750 (Thuế MFN ~14,8%) |
183,067 (Thuế MFN ~15,4%) |
15,674 (Thuế MFN ~12,2%) |
21,060 (Thuế MFN ~14,2%) |
|
Thủy sản |
136,640 (Thuế MFN ~9,3%) |
- |
173 (Thuế MFN ~9,3%) |
2,043 (Thuế MFN ~9,3%) |
|
Thép |
109,872 |
4,762 |
357 |
182 |
|
Dệt may |
57,960 (Thuế MFN ~23% đối với sợi, ~35% đối với quần áo) |
21,485 (Thuế MFN ~23,2% đối với sợi, ~35% đối với quần áo) |
2,262 (Thuế MFN ~16% đối với sợi, ~20,6% đối với quần áo) |
6,104 (Thuế MFN ~16,1% đối với sợi, ~20% đối với quần áo) |
(Nguồn: https://www.trademap.org/)
Về diện mặt hàng, đối với thị trường Brazil, ta chủ yếu xuất khẩu máy móc, thiết bị điện tử (hơn 1,8 tỷ USD, chiếm 50% kim ngạch xuất khẩu). Một số mặt hàng khác cũng chiếm tỷ lệ lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu bao gồm máy móc, thiết bị cơ khí, cao su, da giày. Ngược lại, ta chủ yếu nhập khẩu từ Brazil các mặt hàng như ngũ cốc, bông, thức ăn chăn nuôi, trà, cà phê và thịt.
Tương tự đối với thị trường Argentina và Paraguay, ta chủ yếu xuất khẩu máy móc, thiết bị điện tử, các sản phẩm da giày và nhập khẩu thức ăn chăn nuôi và ngũ cốc. Đối với thị trường Uruguay, các mặt hàng ta xuất khẩu chiếm đa số là gỗ và da.
2. Triển vọng tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ thông qua FTA Việt Nam – MERCOSUR
Việc thiết lập một Hiệp định Thương mại Tự do giữa Việt Nam và MERCOSUR được kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội quan trọng nhằm mở rộng quy mô xuất khẩu và đa dạng hóa thị trường của Việt Nam tại khu vực Nam Mỹ. Hiện nay, hàng hóa Việt Nam khi vào MERCOSUR vẫn phải chịu thuế MFN tương đối cao ở nhiều nhóm mặt hàng chủ lực. Đơn cử, máy móc thiết bị điện tử – nhóm chiếm trên 50% kim ngạch xuất khẩu sang Brazil – đang chịu thuế MFN khoảng 7,4% đến 13,9%; máy móc cơ khí từ 1,1% đến 11,8%; cao su và da giày khoảng 12–15%; thủy sản khoảng 9,3%; và đặc biệt là dệt may với mức thuế rất cao, từ 23% đối với sợi đến 35% đối với quần áo.
Nếu FTA đi vào hiệu lực, việc cắt giảm các mức thuế quan này sẽ mang lại lợi thế cạnh tranh trực tiếp cho hàng Việt Nam. Bên cạnh đó, các cam kết trong FTA còn có thể tạo thuận lợi hơn về thủ tục hải quan, minh bạch hóa các quy định kỹ thuật và tiêu chuẩn vệ sinh dịch tễ, từ đó giúp doanh nghiệp giảm chi phí tuân thủ và rút ngắn thời gian thâm nhập thị trường.
Với tổng kim ngạch thương mại Việt Nam – MERCOSUR đạt khoảng 12,09 tỷ USD trong năm 2024, trong đó Việt Nam nhập siêu hơn 2,8 tỷ USD, việc gia tăng xuất khẩu có ý nghĩa then chốt nhằm cân bằng thương mại và tận dụng dư địa tăng trưởng tại các nền kinh tế lớn như Brazil và Argentina.
Trong bối cảnh MERCOSUR đang tăng cường ký kết nhiều FTA với các đối tác khác, việc Việt Nam sớm có FTA với khối này không chỉ mở rộng thị trường mà còn giúp duy trì khả năng cạnh tranh so với các đối thủ đã được hưởng ưu đãi thuế quan. Ngoài ra, hiện nay ta chưa có FTA với khu vực Nam Mỹ (ngoài Chile và Peru cũng là thành viên Hiệp định CPTPP), do đó, việc thiết lập FTA Việt Nam – MERCOSUR sẽ là cửa ngõ để hàng hóa Việt Nam tiếp cận gần hơn đến thị trường Nam Mỹ, thực hiện mục tiêu đa dạng hóa thị trường trong bối cảnh thương mại quốc tế có nhiều biến động như hiện nay.
3. Một số thách thức trong tiếp cận thị trường MERCOSUR
Bên cạnh triển vọng mở rộng thương mại, việc thâm nhập và khai thác hiệu quả thị trường MERCOSUR cũng đặt ra không ít thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam.
Thứ nhất, MERCOSUR vốn có truyền thống bảo hộ một số ngành sản xuất trong nước. Điều này đồng nghĩa với khả năng một số mặt hàng nhạy cảm – đặc biệt là dệt may, da giày, ô tô và linh kiện – có thể sẽ có lộ trình cắt giảm thuế kéo dài.
Thứ hai, hệ thống quy định kỹ thuật và tiêu chuẩn vệ sinh dịch tễ (TBT, SPS) tại Brazil và Argentina tương đối khắt khe, đặc biệt đối với thực phẩm và thủy sản. Doanh nghiệp Việt Nam cần đầu tư đáng kể để đáp ứng yêu cầu về chứng nhận chất lượng, ghi nhãn bằng tiếng Bồ Đào Nha hoặc tiếng Tây Ban Nha, và quy trình kiểm dịch.
Thứ ba, khoảng cách địa lý xa, chi phí logistics cao và thời gian vận chuyển dài là rào cản đáng kể, làm giảm sức cạnh tranh về giá so với các nhà cung cấp trong khu vực hoặc từ các nước có tuyến vận tải thuận lợi hơn.
Thứ tư, nguy cơ các biện pháp phòng vệ thương mại là hiện hữu. Brazil và Argentina đã nhiều lần khởi xướng điều tra biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ đối với các mặt hàng thép, lốp xe, thiết bị gia dụng, v.v. Trong trường hợp xuất khẩu của Việt Nam tăng mạnh sau FTA, cần chuẩn bị các biện pháp ứng phó trong trường hợp MERCOSUR tăng cường áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, đặc biệt là trong bối cảnh xu hướng có chiều hướng gia tăng.
Cuối cùng, sự khác biệt về ngôn ngữ, văn hóa kinh doanh cũng là thách thức không nhỏ. Thị trường Nam Mỹ đòi hỏi doanh nghiệp phải xây dựng quan hệ đối tác tin cậy tại chỗ, tham gia vào các kênh phân phối truyền thống và hiện đại, cũng như chú trọng tới hoạt động xúc tiến thương mại trực tiếp tại Brazil, Argentina và các nước thành viên khác.
|
Việt Nam và MERCOSUR đã bắt đầu nghiên cứu khả năng thiết lập FTA Việt Nam – MERCOSUR từ năm 2018, coi đây là định hướng quan trọng nhằm mở rộng hợp tác kinh tế và thương mại giữa hai Bên. Gần đây, tiến trình này được thúc đẩy mạnh mẽ thông qua chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva tới Việt Nam vào tháng 3/2025 và chuyến công tác của Thủ tướng Phạm Minh Chính tham dự Hội nghị BRICS mở rộng và trong các cuộc tiếp xúc song phương tại Brazil tháng 7/2025. Theo đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Tổng thống Lula đã khẳng định quyết tâm của hai Bên trong việc sớm khởi động tiến trình đàm phán FTA Việt Nam – MERCOSUR trong năm nay. Những trao đổi ngoại giao ở cấp cao đã thể hiện rõ tầm nhìn và quyết tâm chính trị của Lãnh đạo hai Bên, đồng thời mở ra động lực và kỳ vọng mới để hai Bên sớm thống nhất các nội dung còn vướng mắc, hướng tới việc chính thức tuyên bố khởi động đàm phán FTA Việt Nam – MERCOSUR trong năm 2025 trong thời gian sớm nhất. |
Nguồn: Vụ CSTM Đa biên
