Hiệp định Tạo thuận lợi Thương mại (TFA) của WTO (Phần 2): TFAF – Chương trình Hỗ trợ Thực thi
Thứ Sáu, 29/08/2025
Hiệp định Tạo thuận lợi Thương mại (TFA) của WTO đã mở ra những cơ hội mới cho các nước đang và kém phát triển trong cách thức thực hiện. Đây là hiệp định đầu tiên của WTO cho phép các thành viên WTO có thể tự xác định lộ trình thực hiện của mình và tiến độ thực hiện tuỳ thuộc vào năng lực thực thi và khả năng tài chính của từng quốc gia. Khi thực hiện TFA, để giúp linh hoạt hơn trong việc triển khai các điều khoản của Hiệp định, các thành viên đang phát triển và kém phát triển có thể tự phân loại các cam kết của mình theo 3 nhóm A, B, C. Nhóm A gồm những cam kết phải được thực hiện ngay lập tức ở thời điểm Thành viên đó bắt đầu thực thi Hiệp định. Nhóm B gồm những cam kết có thể được thực hiện sau (theo lộ trình). Nhóm C là những cam kết có thể được thực hiện sau và cần có hỗ trợ năng lực để thực hiện cam kết.
Việc thực hiện đầy đủ Hiệp định hứa hẹn sẽ mang lại những lợi ích đáng kể về hiệu quả thương mại và giảm chi phí, nhưng chỉ khi có sự đầu tư liên tục vào việc phát triển chuyên môn, cơ sở hạ tầng và cải cách quy định. Đỉnh điểm cam kết Nhóm C vào năm 2025 cho thấy nhu cầu cấp thiết về các biện pháp can thiệp có mục tiêu để xử lý các rào cản dai dẳng về cơ cấu và tài chính.
Ví dụ, hệ thống một cửa - một nền tảng duy nhất để thu thập và xử lý thông tin nhập khẩu, xuất khẩu hoặc quá cảnh một cách hiệu quả và tiết kiệm chi phí - đòi hỏi những nỗ lực số hóa sâu rộng, sự tích hợp của nhiều cơ quan khác nhau và hợp lý hóa quy trình chia sẻ dữ liệu. Việc hợp tác giữa các cơ quan biên giới để thống nhất các thủ tục giữa nhiều tổ chức có thể gặp khó khăn do sự khác biệt về nhiệm vụ, nguồn lực và khuôn khổ pháp lý. Ngoài ra, quản lý rủi ro đòi hỏi phải có các cơ chế phân tích dữ liệu tiên tiến và xác minh độ tương thích. Những điều này có thể khó thiết lập nếu không có hỗ trợ liên tục về kỹ thuật và xây dựng năng lực.
Bước vào quá trình triển khai, sự hỗ trợ liên tục sẽ rất cần thiết để đảm bảo tất cả các thành viên đều có thể tận dụng đầy đủ lợi ích của TFA.
WTO, các nước thành viên của WTO cùng một số tổ chức liên chính phủ, bao gồm Ngân hàng thế giới, Tổ chức Hải quan thế giới, và Hội nghị của Liên hiệp quốc về thương mại và phát triển (UNCTAD) đã cam kết phối hợp để cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và giúp đỡ xây dựng năng lực cho các thành viên thực hiện nghĩa vụ của mình.
Theo đó, Chương trình hỗ trợ thực thi Hiệp định Tạo thuận lợi Thương mại (TFAF) được thành lập giúp hiện thực hoá năng lực thực thi cùa các thành viên, đặc biệt là các thành viên đang và kém phát triển của WTO. TFAF đóng vai trò then chốt trong việc giúp các thành viên đang phát triển và kém phát triển huy động những hỗ trợ kỹ thuật và xây dựng năng lực cần thiết để thực hiện TFA.
Kể từ khi được xây dựng, TFAF đã đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các thành viên đang phát triển và kém phát triển thông qua việc phê chuẩn Hiệp định và nộp hơn 130 thông báo đúng hạn. TFAF đã hỗ trợ 46 thành viên đang phát triển, bao gồm 18 thành viên kém phát triển, trong việc nhận được hỗ trợ từ các đối tác phát triển — bằng cách chia sẻ thông tin hoặc cung cấp các khoản tài trợ cho việc chuẩn bị dự án. Nhờ sự hỗ trợ của TFAF, 10 thành viên đang phát triển, bao gồm cả 2 thành viên kém phát triển, đã hợp tác thành công với các nhà tài trợ để đáp ứng nhu cầu xây dựng năng lực TFA. Với hơn 500 cam kết vẫn cần được thực hiện trong năm năm tới, TFAF vẫn là một cơ chế quan trọng để phân bổ nguồn lực và đảm bảo hỗ trợ kỹ thuật phù hợp với nhu cầu đang thay đổi của các thành viên.
Chi phí thương mại thấp hơn và hiệu quả cao hơn giúp tăng cường khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng toàn cầu, giảm thiểu gián đoạn và đảm bảo khả năng tiếp cận sản phẩm an toàn và đáng tin cậy hơn. Cuối cùng, việc tiếp tục thực hiện TFA sẽ củng cố mạng lưới thương mại toàn cầu, giúp thương mại trở nên toàn diện hơn, hiệu quả hơn và có khả năng chống chịu tốt hơn trước các cú sốc bên ngoài.
Tám năm sau khi có hiệu lực, TFA tiếp tục giúp giảm chi phí thương mại, cải thiện hiệu quả hoạt động hải quan và mở rộng cơ hội thị trường cho tất cả các thành viên. Khi được triển khai đầy đủ, lợi ích cho doanh nghiệp và nền kinh tế sẽ tăng tốc.
Với sự tham gia bền vững của các thành viên WTO và các đối tác phát triển, tạo thuận lợi thương mại sẽ là động lực chính cho hiệu quả thương mại toàn cầu và tăng trưởng kinh tế trong nhiều năm tới.
Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương tổng hợp từ các nguồn tin của Tổ chức thương mại thế giới (WTO).
