BÁO CÁO ĐÀM PHÁN NÔNG NGHIỆP VÀ TRIỂN VỌNG TIẾN TRIỂN CHO MC14
Thứ Ba, 23/09/2025
Đại sứ Ali Sarfraz Hussain của Pakistan, Chủ tịch đàm phán nông nghiệp, cho biết ông đã tiến hành tham vấn để tìm hiểu quan điểm của các thành viên và nhận thấy có một tinh thần thực tế và thiết thực mạnh mẽ trong các phái đoàn, nhưng cũng tồn tại sự hoài nghi về khả năng thu hẹp khác biệt kịp thời để đạt được kết quả thực chất chỉ trong vòng sáu tháng trước MC14.
Các thành viên đã theo dõi diễn biến chính sách thương mại trong những tháng gần đây và nhận thấy rằng việc đạt được đồng thuận hiện nay có thể trở nên khó khăn hơn so với các giai đoạn trước đây.
Chủ tịch nhận định rằng tình hình bất ổn hiện tại trong hệ thống thương mại quốc tế chắc chắn làm gia tăng sự không chắc chắn đang tồn tại. Mặc dù vậy, trong các cuộc tham vấn, nhiều thành viên đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đạt được một số kết quả cụ thể và có ý nghĩa về nông nghiệp và an ninh lương thực như một phần trong gói thỏa thuận của MC14.
Theo đề nghị của một thành viên tại cuộc họp Ủy ban trước, Ban Thư ký đã có một phần trình bày phác thảo lịch sử đàm phán về tiếp cận thị trường trong khuôn khổ các cuộc đàm phán nông nghiệp của WTO từ năm 1999. Phần trình bày này xem xét sự phát triển của tiến trình đàm phán từ khi khởi đầu cho đến các nỗ lực gần đây nhằm xác định các “trái ngọt dễ hái” và các kết quả mang tính từng bước.
Ban Thư ký cũng trình bày một báo cáo với tiêu đề "Tiếp cận thị trường đối với sản phẩm nông nghiệp trong các hiệp định thương mại khu vực". Một số phát hiện chính bao gồm:
- Các hiệp định thương mại khu vực (RTAs) loại bỏ thuế quan đối với một tỷ lệ lớn các dòng thuế nông nghiệp, mặc dù tỷ lệ này thấp hơn đáng kể so với hàng hóa phi nông nghiệp;
- Tỷ lệ lớn hàng nhập khẩu nông nghiệp được miễn thuế, nhưng một lần nữa tỷ lệ này vẫn thấp hơn so với hàng hóa phi nông nghiệp;
- Các mức thuế còn lại đối với sản phẩm nông nghiệp vẫn cao hơn nhiều so với hàng hóa phi nông nghiệp.
Con đường đến MC14 tại Cameroon
Quay trở lại với lộ trình hướng tới Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 14 (MC14) tại Cameroon, Đại sứ Hussain lưu ý rằng các thành viên tích cực trong tiến trình đàm phán có thể được chia thành ba nhóm chính:
- Nhóm thứ nhất gồm những thành viên đã bắt đầu tham vấn với các thành viên khác mà không cần sự hỗ trợ của Chủ tịch. Nhóm này đặc biệt bao gồm những nước ủng hộ hành động tiếp theo về hạn chế xuất khẩu lương thực, Nhóm Cairns gồm các nước xuất khẩu nông sản, và Nhóm châu Phi, những nước tiếp tục hợp tác với nhau về hỗ trợ trong nước và dự trữ lương thực công phục vụ an ninh lương thực.
- Nhóm thứ hai là những nước muốn tiến hành tham vấn nội bộ trước khi mở rộng đối thoại với các thành viên khác.
- Nhóm thứ ba gồm các nước ủng hộ cải thiện tiếp cận thị trường, đã đề nghị Chủ tịch hỗ trợ trong việc thúc đẩy tương tác với các thành viên khác.
Với những khoảng cách đáng kể trong quan điểm đàm phán giữa các thành viên WTO và việc chưa có đề xuất mới nào được trình lên, Đại sứ Hussain hiện không có kế hoạch đưa ra văn bản của Chủ tịch trong giai đoạn chuẩn bị cho MC14.
Nhiều thành viên nhấn mạnh rằng tăng cường an ninh lương thực cần tiếp tục là mục tiêu trung tâm trong tiến trình đàm phán. Họ cho rằng, vì phần lớn các thành viên dường như đồng thuận với nguyên tắc cốt lõi này, nên đây có thể là nền tảng cho một thỏa thuận khả thi tại MC14, bao gồm cả một số kết quả cụ thể có thể được thực hiện ngay cho các quốc gia dễ bị tổn thương nhất.
Một số thành viên nhấn mạnh sự cần thiết phải giải quyết vấn đề hạn chế xuất khẩu lương thực như một phần trong các cuộc đàm phán về an ninh lương thực. Một thành viên khác kêu gọi một cách tiếp cận toàn diện hơn đối với vấn đề an ninh lương thực.
Các chủ đề khác được thảo luận tại cuộc họp bao gồm: tầm quan trọng của việc cải thiện tiếp cận thị trường, tiến triển tiềm năng trong lĩnh vực phát triển ngành bông và tìm kiếm giải pháp thiết thực để xử lý những thách thức trong tạo thuận lợi thương mại.
Nhiều thành viên cũng tái khẳng định tầm quan trọng của một hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ vận hành hiệu quả, coi đây là yếu tố thiết yếu để đảm bảo tính dự đoán và giảm thiểu rủi ro chi phí do sự bất định.
Nhóm Cairns và Nhóm châu Phi đã cập nhật cho các bên tham gia về tiến trình tham vấn đang diễn ra, hiện chủ yếu tập trung vào vấn đề hỗ trợ trong nước cho lĩnh vực nông nghiệp. Các cuộc tham vấn đang được tiến hành với tinh thần xây dựng. Cả hai nhóm đều bày tỏ hy vọng sẽ đưa ra một đề xuất đóng góp trong thời gian tới.
Một số phái đoàn tin rằng các cuộc thảo luận kỹ thuật hơn, dựa trên dữ liệu và có sự tham gia của chuyên gia thông qua các sự kiện bên lề, có thể giúp duy trì động lực trong đàm phán về các vấn đề phức tạp và mang tính liên ngành.
Đại sứ Hussain cho biết ông sẽ tiếp tục thúc đẩy các cuộc thảo luận tập trung, khuyến khích các thành viên tìm kiếm các cách tiếp cận sáng tạo, hợp tác hiệu quả và báo cáo tiến trình của họ với toàn thể thành viên. Ông cũng đề nghị các phái đoàn chia sẻ đóng góp bằng văn bản có thể được thông qua tại MC14.
Dự trữ lương thực công và Cơ chế tự vệ đặc biệt (SSM)
Trong phiên họp thứ hai, các thành viên đã trao đổi quan điểm về việc mua lương thực với giá được quản lý để phục vụ dự trữ công tại các nước đang phát triển và về Cơ chế Tự vệ Đặc biệt (Special Safeguard Mechanism - SSM) – một công cụ được đề xuất cho phép các nước đang phát triển tạm thời tăng thuế quan trong trường hợp xảy ra tăng đột biến lượng nhập khẩu hoặc suy giảm giá cả. Mục tiêu là thúc đẩy các cuộc thảo luận tập trung hơn về hai chủ đề này. Dựa trên báo cáo từ các cuộc tham vấn gần đây, Chủ tịch nhấn mạnh rằng các cuộc trao đổi cởi mở và thẳng thắn vẫn là yếu tố thiết yếu để đạt tiến bộ thực chất về vấn đề then chốt này.
Trong cuộc họp, các nước đang phát triển ủng hộ thúc đẩy nhanh hành động trong lĩnh vực này đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giải quyết tình trạng mất an ninh lương thực, đồng thời kêu gọi tái khởi động đàm phán. Một số nước đang phát triển đã nhấn mạnh đề xuất JOB/AG/229 của họ như là cơ sở để tìm kiếm đồng thuận, trong bối cảnh thời gian chuẩn bị cho MC14 không còn nhiều. Tuy nhiên, một số thành viên khác vẫn hoài nghi, lưu ý rằng đề xuất này chưa từng đạt được đồng thuận trong các hội nghị bộ trưởng trước.
Về Cơ chế tự vệ đặc biệt - SSM, nhiều bên ủng hộ đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của công cụ chính sách này nhằm tăng cường khả năng chống chịu, đảm bảo an ninh lương thực và sinh kế cho khu vực nông nghiệp dễ bị tổn thương tại các nước đang phát triển trong môi trường thị trường đầy biến động. Họ kêu gọi các thành viên khác tham gia tích cực hơn để hướng tới một kết quả cụ thể cho vấn đề đã tồn tại lâu dài này.
Một số thành viên cũng đưa ra các đề xuất nhằm phá vỡ thế bế tắc hiện tại, bao gồm tổ chức các phiên thảo luận theo chuyên đề về các vấn đề kỹ thuật cụ thể và theo đuổi cơ chế bảo vệ tạm thời dựa trên giá cả như một giải pháp trung gian.
Chủ tịch kêu gọi các thành viên tiếp tục tìm kiếm các phương án giúp thu hẹp khác biệt và hướng tới tiến bộ thực chất.
Các bước tiếp theo
Chủ tịch cho biết ông luôn sẵn sàng hỗ trợ việc tương tác giữa các thành viên WTO. Ông lưu ý trong khi nhiều thành viên vẫn muốn tiếp tục đối thoại không chính thức với nhau trước khi mở rộng ra toàn bộ thành viên, ông sẽ nhanh chóng tổ chức các cuộc họp theo yêu cầu của những nước muốn cải thiện tiếp cận thị trường nông sản.
Ông hoan nghênh việc một số thành viên cho biết đang chuẩn bị các đề xuất mới, và kêu gọi họ chia sẻ sớm với toàn thể thành viên vì thời gian còn lại không nhiều. Ông nói: "Các cuộc đàm phán phải minh bạch và bao trùm, dựa trên các đề xuất của thành viên được chia sẻ rộng rãi, với Ủy ban Nông nghiệp trong Phiên họp đặc biệt (CoASS) là trung tâm của tiến trình."
Nguồn: https://www.wto.org/english/news_e/news25_e/agng_23sep25_e.htm
