Thông tin tổng quát về các khuôn khổ hợp tác thương mại mà Ai Cập đang tham gia
Thứ Tư, 29/10/2025
Ai Cập gia nhập GATT từ năm 1970 và chính thức trở thành thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào ngày 30 tháng 6 năm 1995. Bên cạnh đó, Ai Cập cũng tham gia một số thỏa thuận đa phương như Hiệp định Công nghệ Thông tin (ITA) và Thỏa thuận về Thương mại Máy bay Dân dụng. Vào tháng 4 năm 2008, Ai Cập đã chấp thuận Nghị định thư sửa đổi Thỏa thuận TRIPS, thể hiện cam kết đối với hệ thống thương mại toàn cầu.
Bên cạnh WTO, Ai Cập cũng tham gia đàm phán, ký kết nhiều Hiệp định thương mại tự do (FTA) với các đối tác trên thế giới nhằm thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực thương mại quốc tế cũng như gia tăng cơ hội tiếp cận các thị trường xuất khẩu tiềm năng trên nhiều khu vực. Về tổng thể, các FTA của Ai Cập thường tập trung vào tự do hóa thương mại hàng hóa, trong khi đó mức độ cam kết tự do hóa dịch vụ, đầu tư, và các lĩnh vực khác như sở hữu trí tuệ hay mua sắm chính phủ thấp hơn.
Khu vực thương mại tự do Pan-Arab (PAFTA)
Ai Cập là một thành viên của thỏa thuận thiết lập Khu vực Thương mại Tự do Liên Ả Rập (PAFTA), có hiệu lực từ tháng 01 năm 1998 và thực thi đầy đủ vào năm 2005. PAFTA đã được thông báo cho WTO theo Điều XXIV của GATT, vào tháng 10 năm 2006. Việc thực thi thỏa thuận do Hội đồng Kinh tế và Xã hội của Liên đoàn Ả Rập phụ trách. Phạm vi của Hiệp định này bao gồm: thương mại hàng hóa, thương mại dịch vụ, thủ tục hải quan và tiêu chuẩn, thuận lợi hoá thương mại và minh bạch hoá thương mại.
Hiệp định này chỉ bao gồm hàng hóa có xuất xứ và đến trực tiếp từ 18 quốc gia Ả Rập. Hiệp định về Quy tắc xuất xứ trong khuôn khổ PAFTA, có hiệu lực từ năm 2007, quy định một sản phẩm được coi là “có xuất xứ Ả Rập” nếu có ít nhất 40% giá trị gia tăng được sản xuất tại các nước thành viên. Ngoài ra, các nước cũng đưa sáng kiến thành lập Liên minh Hải quan Ả Rập. Mặc dù đã được gia hạn nhiều lần (ban đầu 2015, sau đó 2019, rồi 2022), mục tiêu này vẫn chưa được thực hiện.
Thị trường chung Đông và Nam Phi (COMESA)
Ai Cập trở thành thành viên của COMESA vào tháng 6 năm 1998. Vào tháng 10 năm 2000, Ai Cập cùng với 13 quốc gia thành viên khác chính thức triển khai Khu vực Mậu dịch Tự do COMESA (COMESA Free Trade Area – FTA) bằng việc xóa bỏ thuế quan nội khối đối với hàng hóa có xuất xứ COMESA.
Liên quan đến hàng hóa ngoại khối, COMESA áp dụng theo Biểu thuế quan chung (Common External Tariff – CET). theo đó, hàng hóa cuối cùng sẽ được phân loại thành thành ba bậc thuế suất trong cơ cấu thuế quan (0%, 10% và 25%). Tuy nhiên, đến nay, CET chưa được đưa vào thực thi do các cuộc đàm phán vẫn đang diễn ra.
Phạm vi của Thoả thuận này bao gồm: thương mại hàng hoá, dịch vụ đầu tư và thuận lợi hoá thương mại.
Hiệp định Liên kết Ai Cập - EU
Hiệp định Liên kết giữa Ai Cập và EU có hiệu lực từ ngày 01 tháng 6 năm 2004, thay thế cho Hiệp định Hợp tác được ký kết năm 1977. Phạm vi của Hiệp định này bao gồm: thương mại hàng hóa, dịch vụ và đầu tư, mua sắm chính phủ, sở hữu trí tuệ và phát triển bền vững. Hiệp định này cũng bao gồm các điều khoản về hợp tác chính trị, khoa học, công nghệ và văn hóa, đồng thời thiết lập một Hội đồng Liên kết, họp cấp bộ trưởng mỗi năm một lần, và một Ủy ban Liên kết, chịu trách nhiệm thực thi Hiệp định.
Các hạn chế mang tính định lượng và các biện pháp khác liên quan đến thương mại đã được bãi bỏ khi Hiệp định có hiệu lực vào năm 2004. Ngoại trừ một số sản phẩm (bao gồm len, bông, da và lông, và các loại dầu khác), các sản phẩm có mã HS thuộc các chương từ 25 đến 97 có xuất xứ từ Ai Cập sẽ được phép tiếp cận thị trường EU với mức thuế bằng 0.
Thuế nhập khẩu đối với hàng hóa có nguồn gốc từ EU vào Ai Cập cũng sẽ được loại bỏ dần trong vòng tối đa 15 năm, tùy thuộc vào sản phẩm, được quy định tại các phụ lục đính kèm Hiệp định. Bên cạnh hai danh sách áp dụng theo thuế mùa vụ và hạn ngạch thuế ưu đãi, tất cả các mặt hàng thuộc các chương HS từ 1 đến 25 cũng được giảm thuế. Hiệp định cũng quy định rằng EU và Ai Cập sẽ dần hướng tới tự do hóa phần lớn trong thương mại các sản phẩm nông sản, nông sản chế biến và sản phẩm thủy sản.
Vào tháng 10 năm 2005, EU và Ai Cập quyết định thay thế Nghị định thư trước đó về quy tắc xuất xứ bằng Công ước khu vực mới về quy tắc xuất xứ ưu đãi Pan-Euro-Địa Trung Hải (PEM). Điều này mở rộng khả năng được hưởng xuất xứ cộng gộp cho 42 quốc gia trong khu vực Pan-Euro-Med. Vào năm 2008, hai bên đã ký kết một Nghị định thư về thương mại các sản phẩm nông sản, nông sản chế biến và thủy sản và văn kiện này chính thức có hiệu lực từ tháng 6 năm 2010. Bên cạnh đó, một cơ chế giải quyết tranh chấp theo thỏa thuận đã được thiết lập; tuy nhiên cơ chế này chưa đi vào thực thi do chưa được Quốc hội Ai Cập phê chuẩn.
Hiệp định Agadir (Agadir Agreement)
Ngày 25 tháng 2 năm 2004, Ai Cập đã ký một FTA với ba quốc gia Ả Rập - Địa Trung Hải: Jordan, Morocco và Tunisia. Hiệp định Agadir có hiệu lực vào ngày 27 tháng 3 năm 2007 và được thông báo cho WTO vào ngày tháng 2 năm 2016. Phạm vi của Hiệp định này bao gồm: thương mại hàng hóa, dịch vụ và đầu tư, hợp tác hải quan và phát triển bền vững.
Liên quan đến quy tắc xuất xứ, Hiệp định này áp dụng quy định về xuất xứ cộng gộp theo đường chéo trong Khu vực Pan-Euro-Med được thực hiện theo Công ước khu vực mới về quy tắc xuất xứ ưu đãi Pan-Euro-Địa Trung Hải (PEM), ngoại trừ các sản phẩm nông nghiệp và nông-công nghiệp.
Hiệp định thương mại tự do Ai Cập - Thổ Nhĩ Kỳ
Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ đã ký một Hiệp định thương mại tự do vào tháng 12 năm 2005, có hiệu lực từ tháng 03 năm 2007. Việc nhập khẩu các sản phẩm công nghiệp có nguồn gốc từ Ai Cập vào Thổ Nhĩ Kỳ được miễn thuế. Mặt khác, thuế nhập khẩu đối với các sản phẩm công nghiệp có nguồn gốc từ Thổ Nhĩ Kỳ vào Ai Cập sẽ được bãi bỏ dần theo lộ trình của bốn danh mục tương tự các danh mục đính kèm trong Hiệp định thương mại tự do với EU. Việc dỡ bỏ thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Thổ Nhĩ Kỳ của mỗi danh mục sẽ chậm hơn một năm so với danh mục tương ứng trong FTA với EU.
Về các sản phẩm nông sản, cả hai bên đã đồng ý trao đổi hai danh mục bao gồm cả hạn ngạch thuế và giảm thuế đối với một số sản phẩm nhất định. Đối với các sản phẩm nông sản chế biến, hai bên cũng đã đồng ý trao đổi một danh mục bao gồm các nhượng bộ tương tự cho xuất khẩu và nhập khẩu. Hai bên cũng đã thống nhất áp dụng các quy tắc xuất xứ Pan-Euro-Mediterranean.
Phạm vi của Hiệp định này bao gồm: thương mại hàng hoá, dịch vụ đầu tư, mua sắm chính phủ, sở hữu trí tuệ và phát triển bền vững.
Hiệp định thương mại tự do EFTA – Ai Cập
Ai Cập và các quốc gia EFTA đã ký kết một Hiệp định thương mại tự do vào tháng 01 năm 2007, có hiệu lực vào tháng 8 năm 2007. Hiệp định được thông báo cho WTO vào tháng 7 năm 2007.
Hiệp định bao gồm các điều khoản liên quan đến thương mại các sản phẩm công nghiệp, bao gồm cá và các sản phẩm thuỷ sản khác, và các sản phẩm nông nghiệp chế biến. Thương mại các sản phẩm nông nghiệp cơ bản được đề cập trong ba thỏa thuận song phương được đàm phán riêng giữa Iceland, Na Uy và Thụy Sĩ / Liechtenstein và Ai Cập.
Xuất khẩu hàng hóa công nghiệp của Ai Cập vào các quốc gia EFTA đã được miễn thuế kể từ khi hiệp định có hiệu lực. Thuế hải quan đối với hàng nhập khẩu vào Ai Cập có nguồn gốc từ các quốc gia EFTA sẽ được bãi bỏ hoàn toàn vào năm 2020. Ngoài ra, Hiệp định này cũng bao gồm các quy định chung về hàng rào phi thuế quan, cạnh tranh, độc quyền nhà nước, trợ cấp, sở hữu trí tuệ, đầu tư, dịch vụ, thanh toán vãng lai và lưu chuyển vốn, mua sắm chính phủ, hợp tác kinh tế và giải quyết tranh chấp.
Hiệp định thương mại tự do Ai Cập - Khối MERCOSUR
Ai Cập ký FTA với MERCOSUR vào tháng 08 năm 2010. Thỏa thuận có hiệu lực sau khi Argentina hoàn tất quá trình phê chuẩn vào tháng 07 năm 2017. Hiệp định này cho phép tự do hóa hoàn toàn và dần dần cả xuất khẩu và nhập khẩu các mặt hàng nông nghiệp công nghiệp, nông nghiệp và nông sản chế biến bằng cách áp dụng bốn danh mục tự do hóa thương mại: (1) danh mục đầu tiên: miễn trừ hoàn toàn khi có hiệu lực; (b) danh mục thứ hai: Giảm 25% khi có hiệu lực (trên 04 năm); (c) danh mục thứ ba: giảm 12,5% khi có hiệu lực (tám năm); và (d) danh mục thứ tư: Giảm 10% khi có hiệu lực (10 năm). Hiệp định này đã được thông báo cho WTO vào tháng 07 năm 2017.
Triển vọng thương mại Việt Nam – Ai Cập
Thời gian qua, Chính phủ Việt Nam đã tích cực vận động, thuyết phục Ai Cập khởi động đàm phán 01 Hiệp định thương mại tự do song phương. Trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước của Chủ tịch nước Lương Cường tới Ai Cập từ ngày 03 đến ngày 06/8/2025, hai Bên nhất trí thành lập Nhóm công tác chung về nghiên cứu khả thi FTA Việt Nam - Ai Cập với nhiệm vụ nghiên cứu, đánh giá những lợi ích mà FTA có thể mang lại cho cả hai, góp phần thúc đẩy thương mại, đầu tư giữa 02 nước. Đây cũng là bước đi cụ thể trong việc triển khai chủ trương của Chính phủ về đa dạng hóa thị trường xuất nhập khẩu, giảm phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống, đồng thời mở rộng quan hệ hợp tác kinh tế – thương mại với các khu vực tiềm năng, qua đó góp phần nâng cao vị thế và năng lực hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam trong giai đoạn tới.
Nguồn: Vụ CSTM Đa biên
