Thiết lập Nhóm công tác về minh bạch các biện pháp vệ sinh và kiểm dịch động thực vật (SPS) và hệ thống tham vấn trong Uỷ ban SPS trong WTO
Thứ Tư, 10/09/2025
Vào tháng Ba năm 2025, trong khuôn khổ cuộc họp định kỳ, các thành viên của Ủy ban SPS đã thông qua Báo cáo rà soát lần thứ sáu của Hiệp định SPS và nhất trí với khuyến nghị thành lập Nhóm công tác về minh bạch (Transparency Working Group). Nhóm này được giao nhiệm vụ hoạt động trong thời hạn hai năm đầu, với trọng tâm là tăng cường tính minh bạch trong việc thực hiện Hiệp định. Theo quyết định của Ủy ban, các cuộc thảo luận chính thức của Nhóm sẽ bắt đầu vào tháng 11 năm 2025, tập trung vào một số ưu tiên then chốt: trước hết là nâng cao chất lượng và tính kịp thời của các thông báo SPS do các thành viên gửi lên; tiếp theo là theo dõi và đánh giá cách thức các thành viên phản hồi, tiếp nhận hoặc xử lý các ý kiến, bình luận; đồng thời nghiên cứu phương án cải tiến nền tảng ePing SPS & TBT, nhằm giúp việc tiếp cận thông tin thuận tiện và hiệu quả hơn. Ngoài ra, Nhóm cũng sẽ cân nhắc việc sửa đổi các văn bản và quy định liên quan đến minh bạch SPS, bảo đảm phù hợp với yêu cầu thực tiễn.
Bà Maria Cosme, Chủ tịch Ủy ban SPS, thông tin rằng New Zealand và Chile đã tình nguyện đảm nhiệm vai trò “quản lý” (steward) cho Nhóm công tác, nhằm hỗ trợ điều phối và thúc đẩy tiến trình thảo luận. Hoạt động của nhóm sẽ được triển khai theo bộ hướng dẫn vận hành (operational guidelines) mà Ủy ban đã thống nhất. Dự kiến, Nhóm công tác về minh bạch sẽ tiến hành phiên họp đầu tiên vào tháng 11, tổ chức ngay sau hoặc kết hợp với phiên họp chính thức của Ủy ban SPS, qua đó chính thức khởi động chương trình nghị sự của Nhóm.
Trong Báo cáo Rà soát lần thứ sáu của Hiệp định SPS, các thành viên đã thống nhất triển khai một cơ chế cố vấn mới nhằm hỗ trợ các quốc gia đang phát triển, đặc biệt là các nước kém phát triển. Mục tiêu của sáng kiến là giúp các nước nâng cao tính minh bạch, đồng thời tham gia chủ động và kịp thời hơn vào các vấn đề SPS. Chương trình sẽ được thực hiện thí điểm từ tháng 6/2025 đến tháng 6/2026. Trong giai đoạn này, các mối quan hệ hỗ trợ không chính thức sẽ được thiết lập giữa người cố vấn và người được hướng dẫn, nhằm tạo điều kiện chia sẻ kiến thức, trao đổi kinh nghiệm thực tiễn và hỗ trợ trực tiếp trong các lĩnh vực liên quan đến SPS.
Để phục vụ triển khai, Ban Thư ký WTO đã xây dựng một trang thông tin riêng tại địa chỉ www.wto.org/spsmentoring. Trang này cung cấp mẫu đăng ký trực tuyến để các cán bộ chính phủ quan tâm tham gia trong giai đoạn thí điểm. Sau khi tiếp nhận đơn, Ban Thư ký sẽ lựa chọn một số hồ sơ phù hợp, đồng thời phát động lời kêu gọi sự tham gia của các chuyên gia và cơ quan có kinh nghiệm, đóng vai trò cố vấn. Những cố vấn này sẽ đồng hành cùng các cá nhân được chọn, giúp họ đạt được mục tiêu cụ thể và nâng cao năng lực trong việc xử lý các vấn đề SPS.
Sáng kiến cố vấn này thể hiện nỗ lực của Ủy ban SPS trong việc thúc đẩy sự tham gia toàn diện và thu hẹp khoảng cách về năng lực giữa các thành viên. Qua đó, các nước còn hạn chế về nguồn lực có thêm điều kiện để tham gia đầy đủ và hiệu quả vào quá trình xây dựng cũng như thực thi các quy định SPS trên phạm vi toàn cầu.
Vào ngày 17 tháng 6, Ủy ban SPS tổ chức một phiên chuyên đề về xử lý các rủi ro liên quan đến kháng kháng sinh (antimicrobial resistance, AMR) – hiện tượng khi các vi khuẩn, vi-rút, nấm và ký sinh trùng không phản ứng với thuốc kháng sinh - qua các biện pháp SPS trong thương mại quốc tế. Phiên thảo luận dựa trên đề xuất của Liên minh Châu Âu, với mục tiêu xem xét các bước mà các thành viên đã thực hiện để ứng phó rủi ro AMR trong khuôn khổ Hiệp định SPS và thương mại quốc tế. Ngoài ra, phiên này cũng là cơ hội để các thành viên, tổ chức quốc tế, giới học thuật và các bên liên quan chia sẻ kinh nghiệm và thực tiễn tốt trong việc cân bằng giữa quản lý rủi ro AMR và thúc đẩy thương mại an toàn.
Bên cạnh đó, trong cuộc họp, các thành viên đã nêu 56 quan ngại thương mại cụ thể (STCs) — trong đó có 4 quan ngại lần đầu được đưa ra. Các STC mới bao gồm:
- Thiếu rõ ràng trong quy định nhập khẩu hạt cà phê vào Trung Quốc
- Quy định của Thái Lan nhằm giảm aflatoxin trong hạt lạc
- Lệnh cấm nhập khẩu tôm nuôi ở Thái Lan
- Quy trình của Việt Nam trong việc đưa các cơ sở xuất khẩu vào danh sách chấp thuận xuất khẩu
Bảng danh sách các STC được thảo luận có thể tra cứu tại hệ thống tradeconcerns.wto.org.
Tính đến đầu năm 2025, gần 60% trong tổng số STC từng được đưa ra tại Ủy ban SPS đã được báo cáo là đã được giải quyết hoặc giải quyết một phần.
Ngoài ra, Quỹ Phát triển Tiêu chuẩn và Thương mại (STDF) đã chia sẻ cập nhật về hoạt động, bao gồm việc công bố Báo cáo thường niên 2024, trong đó nêu kết quả dự án, bài học kinh nghiệm và chiêm nghiệm nhân dịp kỷ niệm 20 năm hoạt động. Báo cáo cũng đề cập đến hoạt động giám sát, đánh giá và chiến lược giai đoạn 2025–2030.
| Uỷ ban SPS trong khuôn khổ WTO được thành lập nhằm giám sát việc thực thi Hiệp định SPS, bảo đảm rằng các biện pháp bảo vệ sức khỏe con người, động thực vật của các thành viên phù hợp với quy định thương mại quốc tế. Uỷ ban là diễn đàn trao đổi thông tin, tăng cường minh bạch và giải quyết quan ngại thương mại liên quan SPS. Thời gian qua, Việt Nam đã tích cực tham gia vào các hoạt động của Uỷ ban này để bảo vệ lợi ích chính đáng của hàng nông, lâm, thủy sản xuất khẩu trước các quy định SPS khắt khe của đối tác. Đồng thời, việc tham gia giúp Việt Nam cập nhật sớm các thay đổi về tiêu chuẩn và quy định quốc tế, từ đó chủ động điều chỉnh chính sách và năng lực quản lý trong nước. Uỷ ban SPS cũng là kênh quan trọng để Việt Nam tăng cường tiếng nói kỹ thuật, thúc đẩy hợp tác và hài hòa tiêu chuẩn với các thông lệ toàn cầu. |
Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên
