Minh bạch và thực hành thông báo trong các hàng rào kỹ thuật đối với thương mại (TBT) của WTO
Thứ Sáu, 12/09/2025
Trong tuần làm việc của Ủy ban về Rào cản Kỹ thuật đối với Thương mại (TBT) từ ngày 24 đến 27/6/2025, các thành viên WTO đã tập trung thảo luận nhiều vấn đề gắn với phát triển và hội nhập. Trọng tâm chính được nhấn mạnh là vai trò của hỗ trợ kỹ thuật trong việc thúc đẩy thực thi Hiệp định TBT, cùng với đó là tìm kiếm các biện pháp nhằm tăng cường minh bạch và thúc đẩy sự tham gia rộng rãi hơn của các bên liên quan vào quá trình xây dựng và áp dụng quy định kỹ thuật. Đáng chú ý, tại cuộc họp, tổng cộng 78 quan ngại thương mại cụ thể đã được nêu ra, trong đó có 20 quan ngại mới, phản ánh sự gia tăng về tính đa dạng cũng như mức độ phức tạp của các vấn đề kỹ thuật trong thương mại quốc tế.
Mở đầu tuần làm việc, một phiên chuyên đề về minh bạch đã được tổ chức với sự tham gia của nhiều diễn giả từ các khu vực khác nhau. Tại đây, các đại diện đầu mối TBT quốc gia đã chia sẻ kinh nghiệm trong việc thiết lập cơ chế phối hợp trong nước nhằm bảo đảm minh bạch, đồng thời tạo điều kiện cho các bên liên quan tham gia đóng góp ý kiến đối với các thông báo của thành viên. Theo đó, các bài học cho thấy tham vấn sớm và đầy đủ ngay từ giai đoạn xây dựng quy định chính là yếu tố quyết định để nâng cao chất lượng văn bản và giảm thiểu nguy cơ phát sinh rào cản không cần thiết.
Bên cạnh đó, khu vực tư nhân cũng nhấn mạnh lợi ích của nền tảng ePing - hệ thống thông tin điện tử do WTO, ISO và FAO phát triển nhằm hỗ trợ thực thi các Hiệp định về TBT và SPS - trong việc theo dõi hơn 4.000 thông báo về yêu cầu sản phẩm được lưu hành hằng năm. Nhờ vậy, doanh nghiệp có thể tiếp cận thông tin kịp thời và phản ứng nhanh trước các thay đổi về quy định. Một số trường hợp thực tiễn cho thấy các bình luận kỹ thuật từ doanh nghiệp đã được cơ quan xây dựng quy định tiếp nhận tích cực, qua đó giúp văn bản tiệm cận hơn với chuẩn mực quốc tế và hạn chế gián đoạn thương mại. Song song, nhiều thành viên nhấn mạnh rằng ePing còn giúp họ đáp ứng nghĩa vụ minh bạch và cải thiện khả năng tiếp cận thông tin. Đặc biệt, sự ra mắt tính năng dịch nhanh từ những ngôn ngữ không chính thức của WTO sang tiếng Anh, Pháp và Tây Ban Nha được hoan nghênh rộng rãi. Ngoài ra, một số đề xuất về cải thiện trải nghiệm người dùng cũng được đưa ra nhằm giúp nền tảng này thân thiện và hiệu quả hơn.
Song hành với các thảo luận trên, nhiều thành viên ghi nhận những tiến bộ đáng kể mà Ủy ban TBT đạt được kể từ phiên chuyên đề năm 2023. Các kết quả bao gồm việc cập nhật mẫu thông báo, cải tiến hướng dẫn đi kèm cũng như hoàn thiện bộ hướng dẫn thực hành tốt về việc gửi và tiếp nhận bình luận. Những thành tựu này cho thấy nỗ lực không ngừng của Nhóm làm việc về minh bạch, đồng thời khẳng định cam kết của các thành viên trong việc đơn giản hóa thủ tục và củng cố tính minh bạch của hệ thống thương mại đa phương.
Ngày 24/6 đã diễn ra một phiên chuyên đề khác tập trung vào cách thức để các nước đang phát triển và kém phát triển tận dụng hiệu quả hơn các linh hoạt mà Hiệp định TBT cho phép. Phiên thảo luận tập trung vào kinh nghiệm áp dụng các quy định về đối xử đặc biệt và khác biệt, mức độ tham gia của các thành viên vào công việc của Ủy ban cũng như nhu cầu tăng cường các hoạt động hỗ trợ nâng cao năng lực, đặc biệt trong việc phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia. Nội dung phiên họp gắn với Tuyên bố của Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 13 về đối xử đặc biệt và khác biệt.
Ở phiên họp định kỳ, các thành viên đã nêu ra 78 quan ngại thương mại cụ thể liên quan đến quy định kỹ thuật mà các thành viên đề xuất hoặc ban hành, trong đó có 20 quan ngại được đưa ra lần đầu. Các vấn đề này trải rộng từ thiết bị điện gia dụng, kiện bông, hóa chất công nghiệp, hệ thống lưu trữ năng lượng và kho bãi, cho đến an toàn thiết bị điện, sản phẩm nhựa phân hủy sinh học và phương tiện giao thông. Điều này cho thấy mối quan tâm ngày càng lớn của các thành viên đối với tác động của quy định kỹ thuật lên thương mại toàn cầu. Một trong những điểm nổi bật của phiên họp là báo cáo của Nhật Bản về tiến triển trong xử lý quan ngại đối với tiêu chuẩn công nghệ thông tin của Trung Quốc áp dụng cho thiết bị văn phòng, trong đó các điều khoản gây tranh cãi đã được loại bỏ.
Trong khuôn khổ tuần làm việc, Ban Thư ký WTO đã tổ chức hai khóa tập huấn về nền tảng ePing vào ngày 25 và 26/6 nhằm hỗ trợ các thành viên nâng cao kỹ năng sử dụng công cụ này trong theo dõi và thực hiện nghĩa vụ minh bạch. Bên cạnh đó, ba sự kiện bên lề cũng được tổ chức, làm phong phú thêm trao đổi. Cụ thể, ngày 24/6, Hoa Kỳ chủ trì hội thảo do ASTM dẫn dắt về tiêu chuẩn quốc tế cho truy xuất nguồn gốc trong nông nghiệp và thực phẩm. Tiếp đến, ngày 25/6, Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC) giới thiệu vai trò của tiêu chuẩn chất lượng và bền vững trong hỗ trợ phát triển, với ví dụ thực tiễn từ Burundi và phần trình bày về công cụ tra cứu Standards Map. Sau đó, ngày 26/6, Vương quốc Anh phối hợp cùng Phòng Thương mại và Công nghiệp Quốc tế tại Anh tổ chức phiên thảo luận về thách thức tiếp cận thị trường, đồng thời chia sẻ cách thức các công cụ như ePing có thể hỗ trợ khu vực tư nhân tham gia sâu hơn vào công việc của Ủy ban TBT và các vấn đề liên quan đến biện pháp vệ sinh và kiểm dịch động thực vật (SPS).
Kết thúc tuần làm việc, các thành viên đã hướng tớiphiên họp tiếp theo của Ủy ban. Theo kế hoạch, cuộc họp tiếp theo sẽ diễn ra từ ngày 10 đến 14/11/2025. Các phiên chuyên đề sẽ tập trung vào tiêu chuẩn quốc tế đối với các công nghệ trọng yếu và mới nổi, bao gồm trí tuệ nhân tạo (AI), chất bán dẫn và hệ thống định vị. Bên cạnh đó, các thành viên cũng sẽ thảo luận về thực hành quản lý tốt và đo lường học (metrology). Đặc biệt, một phiên trao đổi xuyên ngành về các biện pháp phi thuế quan trong khuôn khổ Hiệp định Công nghệ Thông tin (ITA) của WTO cũng sẽ được tổ chức, cho thấy mối liên kết ngày càng chặt chẽ giữa lĩnh vực công nghệ cao và thương mại toàn cầu.
| Hiệp định TBT của WTO được thành lập nhằm bảo đảm rằng các quy định kỹ thuật, tiêu chuẩn và quy trình đánh giá sự phù hợp không trở thành rào cản thương mại không cần thiết, đồng thời thúc đẩy minh bạch và hài hòa tiêu chuẩn quốc tế. Để đảm bảo sự hiệu quả trong việc thực thi Hiệp định, Uỷ ban TBT đã được thành lập, tạo diễn đàn trao đổi thông tin, giải quyết quan ngại thương mại và tăng cường năng lực cho các thành viên. Thông qua Uỷ ban này, các nước thành viên WTO, trong đó có Việt Nam, có cơ hội tham vấn, bảo vệ lợi ích thương mại và thúc đẩy tiếp cận thị trường công bằng. |
Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên
