Liên Minh Châu Âu (EU) và Vương Quốc Anh (UK) hướng tới thành lập liên kết đối với hệ thống giao dịch phát thải giữa hai Bên
Thứ Hai, 08/09/2025
Liên minh châu Âu (EU) và Chính phủ Vương quốc Anh (UK) đã chính thức công bố ý định hợp tác trong việc thành lập cơ chế liên kết giữa Hệ thống giao dịch phát thải của EU (EU ETS) và Hệ thống giao dịch phát thải của Anh (UK ETS) vào ngày 19/5/2025. Đây được coi là một dấu mốc quan trọng trong hợp tác khí hậu song phương hậu Brexit, đồng thời phản ánh quyết tâm tăng cường hiệu quả giảm phát thải và ổn định giá carbon ở cả hai khu vực. Thỏa thuận này được trình bày trong văn kiện “Common Understanding” tại Hội nghị Thượng đỉnh EU–Anh ở London.
Theo đó, việc liên kết sẽ cho phép công nhận giấy phép phát thải giữa hai hệ thống. Điều này đồng nghĩa với việc các đơn vị chịu điều chỉnh trong khuôn khổ EU ETS hoặc UK ETS có thể sử dụng giấy phép từ bất kỳ hệ thống nào để tuân thủ nghĩa vụ phát thải. Kết quả là quy mô thị trường carbon sẽ được mở rộng, tính thanh khoản tăng cao và cơ chế định giá trở nên ổn định, hiệu quả hơn. Ngoài ra, thỏa thuận cũng mở ra cơ chế miễn trừ đối ứng đối với Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của mỗi bên, với điều kiện tuân thủ đầy đủ các quy định liên quan. Chính phủ Anh ước tính biện pháp này có thể giúp các doanh nghiệp xuất khẩu của nước này tránh được khoảng 800 triệu bảng chi phí CBAM đến năm 2030.
Một nguyên tắc cốt lõi trong ý định hợp tác là việc UK phải duy trì sự “liên kết động” (dynamic alignment) với các quy định nền tảng của EU nhằm đảm bảo tính nhất quán, ngăn ngừa bóp méo thị trường và bảo toàn tính toàn vẹn của liên kết. Tuy nhiên, quá trình này vẫn sẽ được cân nhắc trong khuôn khổ thủ tục lập pháp riêng của UK. Đồng thời, UK cũng sẽ có cơ chế tham gia vào các quá trình hoạch định chính sách của EU liên quan đến ETS từ giai đoạn đầu, dù không phải là thành viên EU.
Để xử lý bất đồng, thỏa thuận dự kiến thiết lập cơ chế giải quyết tranh chấp độc lập dựa trên trọng tài, trong đó Tòa án Công lý châu Âu (CJEU) giữ vai trò cơ quan có thẩm quyền cao nhất đối với các vấn đề pháp lý thuộc luật EU.
Phạm vi của liên kết sẽ bao gồm các lĩnh vực then chốt: phát điện, nhiệt công nghiệp, công nghiệp chế biến, vận tải biển nội địa và quốc tế, cũng như hàng không nội địa và quốc tế. Thỏa thuận để ngỏ khả năng mở rộng sang các ngành khác trong tương lai. Về mức trần phát thải và lộ trình cắt giảm, Anh vẫn giữ quyền tự quyết theo Đạo luật Biến đổi khí hậu và Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC), nhưng cam kết bảo đảm mức độ tham vọng ít nhất tương đương EU.
Bước tiếp theo là tiến hành đàm phán kỹ thuật nhằm cụ thể hóa cơ chế vận hành, với lịch trình sẽ được công bố cuối năm 2025. Ngày 16/7/2025, EU đã công bố Khuyến nghị cho Quyết định của Hội đồng nhằm xin ủy quyền chính thức khởi động tiến trình đàm phán liên kết với UK, kèm theo bộ chỉ dẫn đàm phán chi tiết.
|
Để ứng phó với khí nhà kính, EU đã triển khai hệ thống EU ETS từ năm 2005 và đây được coi là công cụ chính sách khí hậu lớn nhất thế giới. Cơ chế này hoạt động theo nguyên tắc “giới hạn và giao dịch”, trong đó EU đặt mức trần phát thải cho các ngành năng lượng, công nghiệp nặng và hàng không, đồng thời cho phép doanh nghiệp mua bán hạn ngạch phát thải trên thị trường carbon. Với Vương quốc Anh, hệ thống UK ETS được thiết lập năm 2021 sau khi nước này rời EU, duy trì nguyên tắc tương tự nhưng được điều chỉnh phù hợp với bối cảnh quốc gia. UK ETS đặt ra mục tiêu giảm phát thải mạnh hơn, tạo động lực cho các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xanh, góp phần thực hiện cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. |
Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên
International Carbon Action Partnership, 2025, EU and UK commit to linking emissions trading systems in landmark cooperation agreement, website: https://icapcarbonaction.com/en/news/eu-and-uk-commit-linking-emissions-trading-systems-landmark-cooperation-agreement
