Tình hình đối thoại thương mại và đầu tư giữa CPTPP – ASEAN
Thứ Tư, 17/12/2025
Tại phiên đối thoại CPTPP - ASEAN, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên phát biểu hợp tác giữa CPTPP – ASEAN thể hiện quyết tâm trong việc duy trì môi trường thương mại mở, ổn định và dựa trên luật lệ. Hai bên cần thúc đẩy mạnh mẽ việc tạo thuận lợi thương mại và tăng cường năng lực cạnh tranh khu vực. CPTPP mang lại các tiêu chuẩn cao về minh bạch, thương mại số và tạo thuận lợi đầu tư trong khi ASEAN có phạm vi rộng, tính bao trùm cao và mạng lưới kết nối sâu giữa các nền kinh tế. Sự kết hợp hai yếu tố này mở ra cơ hội rất lớn để giảm chi phí giao dịch, đơn giản hóa thủ tục, hài hòa hóa quy định, và đặc biệt là hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trong hội nhập sâu vào thị trường khu vực.
Tổng quan đối thoại thương mại và đầu tư CPTPP – ASEAN
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang trải qua nhiều thay đổi nhanh chóng và khó lường, nhu cầu thiết lập các cơ chế hợp tác linh hoạt, hiệu quả giữa các khối kinh tế lớn trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Việc hình thành một cơ chế đối thoại thương mại và đầu tư giữa Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và ASEAN nổi lên như một xu hướng hợp lý, phản ánh sự dịch chuyển chiến lược của các trung tâm kinh tế lớn nhằm củng cố chuỗi cung ứng, giảm thiểu rủi ro địa chính trị và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Hiện tại, đã có 4 Thành viên ASEAN cũng đã tham gia Hiệp định CPTPP bao gồm: Bru-nây, Ma-lai-xi-a, Xinh-ga-po và Việt Nam. Điều này tạo rađộng lực mạnh mẽ để tiến hành đối thoại sâu rộng, hướng tới khả năng hội nhập kinh tế sâu hơn trong tương lai.
Đây là cơ chế cần thiết nhằm tăng cường quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư giữa các Thành viên CPTPP với ASEAN trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang chịu nhiều biến động chưa từng có. Điều phối thảo luận cơ chế này là Xing-ga-po và Ma-lai-xi-a. Tuy nhiên, khác với đối thoại thương mại và đầu tư CPTPP – EU thì đối thoại thương mại và đầu tư CPTPP - ASEAN không có sự tham gia của Mê-hi-cô.
- Mục tiêu: Cơ chế đối thoại này sẽ góp phần củng cố thêm vị thế của CPTPP trên phương diện toàn cầu và góp phần thiết lập các cầu nối mới với các đối tác khác có tầm quan trọng chiến lược (trong đó không bao gồm các nền kinh tế đang xin gia nhập Hiệp định). Cơ chế đối thoại này không thay thế cho điều kiện và quy trình đàm phán gia nhập CPTPP.
- Nội dung: Với bất kỳ đối tác nào tham gia Cơ chế đối thoại thương mại và đầu tư với CPTPP, các cuộc đối thoại chỉ tập trung vào một số chủ đề các Bên cùng chia sẻ mức độ quan tâm cao và có tiềm năng đạt được các kết quả một cách thực chất. Kết quả đối thoại không phải là một thoả thuận pháp lý mà được thống nhất dưới dạng Tuyên bố chung.
Sự cần thiết của đối thoại thương mại và đầu tư CPTPP – ASEAN
Sự cần thiết của cơ chế này xuất phát từ yêu cầu cấp bách phải đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong các năm gần đây, các cú sốc như đại dịch, xung đột địa chính trị, các biện pháp kiểm soát xuất khẩu và cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc đã khiến cấu trúc chuỗi giá trị truyền thống đảo lộn. ASEAN và nhiều nền kinh tế thành viên CPTPP đều có nhu cầu giảm phụ thuộc vào một số thị trường lớn, đồng thời mở rộng hợp tác với các đối tác đáng tin cậy. CPTPP mang lại các tiêu chuẩn cao về minh bạch, thương mại số và tạo thuận lợi đầu tư trong khi ASEAN có phạm vi rộng, tính bao trùm cao và mạng lưới kết nối sâu giữa các nền kinh tế. Sự kết hợp hai yếu tố này mở ra cơ hội rất lớn để giảm chi phí giao dịch, đơn giản hóa thủ tục, hài hòa hóa quy định, và đặc biệt là hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa trong hội nhập sâu vào thị trường khu vực.
Ngoài ra, nếu hai bên có thể cùng nhau đóng góp mạnh mẽ vào việc củng cố hệ thống thương mại đa biên, nhất là trong bối cảnh tiến trình cải cách WTO đang bước vào giai đoạn quan trọng trước Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 14. Việc các thành viên CPTPP và ASEAN chia sẻ kinh nghiệm và phối hợp lập trường không chỉ nâng cao tiếng nói chung trong thảo luận về cải cách cơ chế ra quyết định hay khôi phục hệ thống giải quyết tranh chấp, mà còn hỗ trợ định hình các quy tắc mới phù hợp với các mô hình trao đổi thương mại và phát triển kinh tế hiện đại. Điều này vừa phù hợp lợi ích của các nước trong khu vực, vừa đóng góp thiết thực cho cấu trúc thương mại toàn cầu
Kết quả phiên đối thoại thương mại và đầu tư CPTPP – ASEAN
Kết thúc phiên các đối thoại, CPTPP và ASEAN đã thông qua Tuyên bố chung cấp Bộ trưởng về đối thoại thương mại và đầu tư CPTPP – ASEAN. Nội dung chính của Tuyên bố chung ghi nhận sự hiểu biết chung giữa CPTPP – ASEAN, cụ thể như sau:
“Thị trường tự do và cởi mở cùng thương mại dựa trên luật lệ đã góp phần vào sự thịnh vượng của chúng ta và vẫn là yếu tố thiết yếu cho tăng trưởng kinh tế và an ninh trong tương lai của chúng ta;
Tiếp tục duy trì và thực hiện các cam kết theo các hiệp định thương mại đa phương, khu vực và song phương hiện hành, bao gồm cả việc giải quyết mọi tranh chấp thương mại;
Các quy tắc và thay đổi đối với các quy tắc điều chỉnh thương mại và đầu tư phải minh bạch và có thể dự đoán được. Tương tự, các biện pháp tác động đến thương mại và đầu tư của chúng ta phải được thực hiện một cách minh bạch, phù hợp với các quy tắc hiện hành về thương mại và đầu tư;
Tiếp tục nỗ lực đảm bảo tăng trưởng kinh tế bền vững và mọi cộng đồng của chúng tôi đều được hưởng lợi từ hoạt động thương mại và đầu tư gia tăng;
Tái khẳng định tầm quan trọng của việc tăng cường khả năng phục hồi và khả năng cạnh tranh bằng cách củng cố chuỗi cung ứng quan trọng và giá trị toàn cầu, thúc đẩy phát triển và tăng trưởng bền vững và hiểu sâu hơn về các điểm yếu;
Chia sẻ mối quan tâm về việc bóp méo thị trường các hoạt động làm méo mó dòng chảy thương mại và đầu tư, ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng có khả năng phục hồi và gây ra tình trạng dư thừa công suất. Chúng tôi cũng chia sẻ mối quan ngại về sự ép buộc kinh tế nhằm khai thác các điểm yếu và sự phụ thuộc về kinh tế; và
Nhận thấy tầm quan trọng của việc thúc đẩy thương mại kỹ thuật số giữa các nền kinh tế CPTPP và ASEAN và tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển giao dữ liệu xuyên biên giới với các biện pháp bảo vệ phù hợp, bao gồm bảo vệ dữ liệu, quyền riêng tư và bảo vệ người tiêu dùng.”
Quan điểm của phía Việt Nam
Tại phiên đối thoại CPTPP – ASEAN, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng CPTPP và ASEAN có tiềm năng rất lớn để phối hợp phát triển các chuỗi cung ứng chiến lược. Bộ trưởng đề nghị hai bên thúc đẩy tiếp cận thị trường, hài hoà hoá quy định, phối hợp lập trường tại các diễn đàn đa phương, đặc biệt trong tiến trình cải cách WTO, đảm bảo an ninh chuỗi cung ứng và xử lý các thách thức toàn cầu.
Cơ chế đối thoại thương mại và đầu tư giữa CPTPP và ASEAN không chỉ đáp ứng nhu cầu trước mắt về ổn định chuỗi cung ứng và giảm thiểu rủi ro kinh tế, mà còn mang tầm nhìn chiến lược hướng tới việc định hình các chuẩn mực thương mại tương lai. Với những động lực mạnh mẽ về lợi ích kinh tế, công nghệ và phát triển bền vững, triển vọng hợp tác giữa hai khối là rất tích cực. Nếu được triển khai bài bản, cơ chế đối thoại này có thể trở thành bước khởi đầu cho một cấu trúc kinh tế liên khu vực chặt chẽ hơn, đóng góp quan trọng vào sự ổn định và phồn thịnh của hệ thống thương mại toàn cầu trong nhiều thập kỷ tới.
|
Hiệp định CPTPP là FTA thế hệ mới đầu tiên mà Việt Nam tham gia. Cho đến nay, Hiệp định CPTPP có 12 Thành viên, bao gồm: Ốt-xtrây-li-a, Bru-nây, Ca-na-đa, Chi-lê, Ma-lai-xi-a, Nhật Bản, Mê-hi-cô, Niu Di-lân, Pê-ru, Xinh-ga-po, Vương quốc Anh và Việt Nam. Về phía Việt Nam, Hiệp định CPTPP đã giúp hoạt động xuất nhập khẩu giữa Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ. Tính đến 10 tháng 2025, kim ngạch trao đổi thương mại giữa Việt Nam và các Thành viên CPTPP (gồm cả Vương quốc Anh do Hiệp định mới có hiệu lực với nước này vào ngày 15 tháng 12 năm 2024) đạt 102,8 tỷ USD, tăng 20,6% so với cùng kỳ; trong đó, xuất khẩu của Việt Nam đạt 58,3 tỷ USD, tăng 26% và nhập khẩu đạt 44,5 tỷ USD, tăng 14,47% so với cùng kỳ. |
Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương
