Bộ Công Thương ban hành Kế hoạch hành động thực hiện kinh tế tuần hoàn trong ngành công thương đến năm 2035
Thứ Hai, 22/12/2025
Ngày 29 tháng 10 năm 2025, Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 3187/QĐ-BCT về ban hành Kế hoạch hành động thực hiện Kinh tế tuần hoàn trong ngành Công Thương đến năm 2035 để đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và cải thiện năng lực cạnh tranh của ngành Công Thương.
Cơ sở pháp lý
Mô hình kinh tế tuần hoàn đã được thiết lập nền tảng pháp lý tại nhiều văn bản , cụ thể: Luật Bảo vệ Môi trường 2020 (Điều 142: Kinh tế tuần hoàn) và Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10 tháng 01 năm 2022 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường (Mục 3: Tiêu chí, lộ trình và cơ chế khuyến khích phát triển kinh tế tuần hoàn); Quyết định số 222/QĐ-TTg ngày 23 tháng 01 năm 2025 của Thủ tướng Chính phủ về Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Kinh tế tuần hoàn đến năm 2035: Mục 4, Điều VIII quy định: các Bộ, cơ quan ngang Bộ có trách nhiệm tổ chức xây dựng, ban hành Kế hoạch hành động thực hiện kinh tế tuần hoàn của ngành, lĩnh vực sản phẩm phù hợp với Kế hoạch hành động quốc gia này và chức năng, nhiệm vụ ngành lĩnh vực quản lý được giao”.
Quan điểm
Về quan điểm chiến lược, Kinh tế tuần hoàn được xác định là định hướng ưu tiên trong ngành Công Thương nhằm tạo động lực chuyển dịch xanh, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển các mô hình kinh doanh tuần hoàn phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững. Việc triển khai kinh tế tuần hoàn góp phần thực hiện các mục tiêu của ngành, đáp ứng quy định pháp luật và cam kết quốc tế về phát triển bền vững và ứng phó biến đổi khí hậu, hướng tới hình thành nền kinh tế xanh, tuần hoàn tại Việt Nam. Kinh tế tuần hoàn trong ngành Công Thương cần được tổ chức thực hiện một cách đồng bộ, có lộ trình rõ ràng và thống nhất, được lồng ghép với các chính sách, chiến lược, kế hoạch và chương trình của ngành với trọng tâm lựa chọn và triển khai các nhiệm vụ mang tính đột phá, bảo đảm liên kết chặt chẽ theo chuỗi vòng đời sản phẩm và giữa các lĩnh vực để tạo hiệu quả lan tỏa trong toàn ngành. Việc triển khai kế hoạch trong từng lĩnh vực phải dựa trên nền tảng đổi mới sáng tạo và ứng dụng khoa học – công nghệ, tận dụng thành tựu của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư nhằm tối ưu hóa giá trị của nguyên liệu, vật liệu và chất thải trong toàn bộ vòng đời sản phẩm, từ thiết kế, sản xuất, phân phối đến tiêu dùng và quản lý chất thải. Các nhiệm vụ được ưu tiên cần bảo đảm tính cấp thiết, bám sát nhu cầu thực tiễn, phù hợp đặc thù của từng lĩnh vực và phát huy tối đa tiềm năng phát triển bền vững. Quá trình triển khai kế hoạch yêu cầu sự tham gia và liên kết bền vững của các bên liên quan, trong đó doanh nghiệp và người tiêu dùng giữ vai trò trung tâm.
Mục tiêu
Mục tiêu chung của Kế hoạch hành động là thúc đẩy áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn trong toàn bộ các lĩnh vực thuộc ngành Công Thương, bao gồm sản xuất công nghiệp, thương mại, phân phối và dịch vụ hỗ trợ. Trọng tâm của mục tiêu này là đổi mới sáng tạo, chuyển đổi công nghệ và phát triển các mô hình kinh doanh tuần hoàn. Kinh tế tuần hoàn được xem là giải pháp để tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên, giảm phát sinh chất thải, giảm phát thải khí nhà kính và tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo. Mục tiêu chung cũng nhấn mạnh yêu cầu hình thành các chuỗi sản xuất – tiêu dùng bền vững, nơi sản phẩm được kéo dài vòng đời, vật liệu được tái sử dụng và tái chế, còn chất thải trở thành nguồn nguyên liệu thứ cấp. Việc thúc đẩy thị trường nguyên liệu tái chế và phát triển hệ sinh thái doanh nghiệp tuần hoàn là một phần quan trọng của mục tiêu. Kế hoạch hướng tới tạo việc làm xanh, thúc đẩy năng lực cạnh tranh, tăng khả năng đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về sản xuất sạch. Đồng thời, Bộ Công Thương kỳ vọng việc triển khai sẽ tạo ra hệ sinh thái liên kết giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp, tổ chức hỗ trợ và hệ thống tái chế, qua đó nâng cao hiệu quả toàn ngành.
Đến năm 2035, Bộ Công Thương đặt mục tiêu xây dựng hệ thống thể chế và chính sách hoàn chỉnh nhằm hỗ trợ thực thi kinh tế tuần hoàn trong ngành. Điều này bao gồm việc rà soát và bổ sung nội dung tuần hoàn trong quy hoạch, chiến lược và chương trình ngành, cùng với việc ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật liên quan đến thiết kế sinh thái, tái chế, tái sử dụng và quản lý vật liệu. Một trọng tâm quan trọng là mở rộng quy mô áp dụng mô hình tuần hoàn trong sản xuất và tiêu dùng, đặc biệt ở các ngành sử dụng nhiều tài nguyên hoặc phát sinh nhiều chất thải. Mục tiêu đến năm 2035 cũng bao gồm phát triển thị trường nguyên liệu tái chế, nâng cao năng lực doanh nghiệp trong thiết kế sản phẩm bền vững, đồng thời xây dựng cơ chế giám sát và đánh giá hiệu quả triển khai. Việc tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp, địa phương và các đối tác quốc tế là yếu tố thiết yếu để thúc đẩy chuyển giao công nghệ, đổi mới sáng tạo và hợp tác đầu tư. Điều này bảo đảm ngành Công Thương không chỉ chuyển đổi nội bộ mà còn hội nhập sâu hơn vào xu thế kinh tế tuần hoàn toàn cầu.
Nhiệm vụ trọng tâm
Kế hoạch hành động kinh tế tuần hoàn tập trung vào ba trụ cột: nâng cao năng lực, hoàn thiện cơ chế chính sách và triển khai kỹ thuật – công nghệ tuần hoàn. Bộ Công Thương sẽ tổ chức truyền thông và đào tạo cho cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng, bao gồm thiết kế sinh thái, đánh giá vòng đời sản phẩm, quản lý chất thải theo hướng tuần hoàn và ứng dụng công nghệ sạch. Song song đó, việc chia sẻ các mô hình hiệu quả và bài học kinh nghiệm từ doanh nghiệp giúp nhân rộng thực hành tuần hoàn, tạo nền tảng cho triển khai các giải pháp kỹ thuật và quản lý tiếp theo.
Bên cạnh đó, hoàn thiện cơ chế và chính sách cũng là yếu tố then chốt để kinh tế tuần hoàn có cơ sở pháp lý rõ ràng và khả thi. Bộ Công Thương sẽ rà soát, tích hợp nội dung tuần hoàn vào văn bản pháp luật, chiến lược và kế hoạch ngành, đồng thời đề xuất sửa đổi các quy định còn thiếu. Các cơ chế khuyến khích doanh nghiệp áp dụng tuần hoàn bao gồm ưu đãi thuế, hỗ trợ tiếp cận công nghệ, vốn và thị trường. Bộ tiêu chí đánh giá triển khai tuần hoàn được xây dựng nhằm lượng hóa mức độ áp dụng, theo dõi tiến độ và thúc đẩy thiết kế sinh thái, quản lý vật liệu từ đầu chuỗi giá trị.
Doanh nghiệp được hỗ trợ phát triển mô hình tuần hoàn thông qua đầu tư công nghệ sạch, thiết kế sản phẩm sinh thái, sử dụng vật liệu tái chế và kéo dài vòng đời sản phẩm. Bộ Công Thương hỗ trợ bằng chuyển giao công nghệ, chuyển đổi số, thiết lập hệ thống truy xuất nguồn gốc và nâng cao năng lực quản lý vòng đời sản phẩm. Thị trường nguyên liệu tái chế và tiêu dùng tuần hoàn được phát triển đồng bộ nhằm ổn định nguồn cung, nâng cao hiệu quả sản xuất và giảm áp lực tài nguyên.
Trong các nhiệm vụ trọng tâm, quản lý chất thải là khâu đột phá, coi chất thải là nguyên liệu thứ cấp. Các mô hình thí điểm gồm phân loại tại nguồn, thu hồi, tái sử dụng, tái chế và ứng dụng công nghệ, kết hợp với phát triển hạ tầng đạt chuẩn kỹ thuật để tạo chuỗi tuần hoàn khép kín, giảm chôn lấp và phát thải nhà kính.
Ý nghĩa
Việc ban hành Quyết định 3187/QĐ-BCT có ý nghĩa quan trọng đối với ngành Công Thương khi tạo ra khung hành động toàn diện nhằm chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn. Kế hoạch giúp định hướng doanh nghiệp thích ứng với yêu cầu phát triển bền vững, nâng cao khả năng cạnh tranh và giảm rủi ro từ các chính sách xanh của thị trường quốc tế. Đồng thời, việc áp dụng kinh tế tuần hoàn góp phần giảm phát thải khí nhà kính, tiết kiệm tài nguyên và cải thiện chất lượng môi trường, qua đó thúc đẩy mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững của Việt Nam.
|
Trong các FTA thế hệ mới mà Việt Nam tham gia, kinh tế tuần hoàn được thể hiện ngày càng rõ nét, chủ yếu thông qua các cam kết về sử dụng hiệu quả tài nguyên, giảm phát sinh chất thải, thúc đẩy tái chế và mô hình sản xuất – tiêu dùng bền vững. EVFTA và UKVFTA lồng ghép nội dung này trong Chương Thương mại và Phát triển bền vững, nhấn mạnh quản lý bền vững tài nguyên, kinh tế các-bon thấp và hợp tác về môi trường; trong khi CPTPP cũng đề cập đến quản lý chất thải, bảo vệ môi trường và khuyến khích áp dụng công nghệ sạch, tạo nền tảng cho triển khai kinh tế tuần hoàn. Một trong những chính sách giúp bổ trợ mô hình kinh tế tuần hoàn hiện nay trên thế giới là các cơ chế BCA – Border Carbon Adjustment, điển hình là Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon của EU (EU CBAM) hay UK CBAM. EU CBAM được áp dụng từ năm 2026, yêu cầu nhà nhập khẩu kê khai và trả chi phí các-bon tương đương với sản phẩm sản xuất trong EU. Tương tự, Vương quốc Anh đang hoàn thiện cơ chế CBAM riêng, trong khi Canada, Hoa Kỳ, Nhật Bản và Hàn Quốc nghiên cứu các biện pháp định giá các-bon gắn với thương mại. Các chính sách này hướng tới bảo đảm công bằng trong cạnh tranh các-bon toàn cầu, song cũng tạo ra thách thức lớn cho các nước xuất khẩu, đặc biệt là các nền kinh tế đang phát triển như Việt Nam. |
Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên
