Ủy ban Quy tắc Xuất xứ WTO rà soát thực tiễn áp dụng quy tắc xuất xứ ưu đãi, không ưu đãi và chương trình hỗ trợ LDCs
Thứ Hai, 01/12/2025
Quy tắc xuất xứ là căn cứ xác định nguồn gốc của hàng hóa, đóng vai trò quan trọng trong áp thuế nhập khẩu và các công cụ chính sách thương mại như biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp, dán nhãn xuất xứ và tự vệ. Trên thực tế, thực tiễn áp dụng quy tắc xuất xứ của các quốc gia thành viên WTO vẫn có sự khác biệt đáng kể. Trong khuôn khổ WTO, Ủy ban Quy tắc Xuất xứ (CRO), thành lập năm 1995, là diễn đàn để các thành viên WTO trao đổi về mọi vấn đề liên quan đến quy tắc xuất xứ ưu đãi và không ưu đãi, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm về tác động của các quy tắc này đối với thương mại quốc tế.
Ngày 5–6/11/2025, Ủy ban Quy tắc Xuất xứ (CRO) của WTO đã tổ chức họp liên quan đến các nội dung về các biện pháp tăng cường minh bạch, quy trình thông báo và việc áp dụng quy tắc xuất xứ ưu đãi, không ưu đãi, và cập nhật tình hình điều chỉnh chương trình hỗ trợ đối với các nước kém phát triển (LDCs).
Theo Ban Thư ký WTO, đến đầu tháng 10/2025, 58 thành viên đã thông báo về việc áp dụng quy tắc xuất xứ không ưu đãi, trong khi 61 thành viên cho biết không áp dụng loại quy tắc này. Tại cuộc họp, Hồng Kông (Trung Quốc), Việt Nam, Mexico, Albania, Nhật Bản và New Zealand đã đệ trình bản cập nhật quy tắc xuất xứ với một số báo cáo được chuẩn hóa theo mẫu do Chủ tịch CRO đề xuất từ năm 2024.
Các thành viên dành ưu đãi cũng báo cáo về những cải cách đối với chương trình hỗ trợ LDCs. Vương quốc Anh công bố kế hoạch cải tổ sâu rộng Chương trình Thương mại dành cho các nước đang phát triển (DCTS), bao gồm thiết lập nhóm cộng gộp khu vực mới với 50 nước châu Phi và nới lỏng quy tắc đối với hàng may mặc. Australia, Canada, Nhật Bản và Trung Quốc cũng báo cáo những điều chỉnh trong chương trình ưu đãi và phương pháp tiếp cận quy tắc xuất xứ dành cho LDCs. Các thay đổi này dự kiến có hiệu lực từ năm 2026.
Tại cuộc họp, Nhóm LDCs trình bày văn bản cập nhật về nguyện vọng của nhóm này, nêu rõ các đề xuất gửi đến các thành viên dành ưu đãi về quy tắc xuất xứ ưu đãi. Đại diện Campuchia, Senegal, Zambia, Gambia và Nepal đã trình bày đánh giá của Nhóm về các thực tiễn được coi là hiệu quả, gồm tỷ lệ ad valorem, chuyển đổi mã HS, phương pháp tính, điều kiện vận chuyển trực tiếp, chứng từ xuất xứ và quy định cộng gộp.
Nhóm LDCs đồng thời giới thiệu đề xuất nội dung dự kiến đưa vào Tài liệu Kết quả của Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 14, tổ chức vào tháng 3/2026. Đề xuất nhằm tái khẳng định các quyết định Bộ trưởng trước đây, ghi nhận công việc CRO đã triển khai và yêu cầu CRO tăng cường nỗ lực xác định, thống nhất các thực tiễn tạo thuận lợi thương mại về quy tắc xuất xứ ưu đãi và thủ tục hành chính liên quan.
Ngày 6/11, các thành viên tiếp tục tham dự phiên thông tin chuyên đề về quy tắc xuất xứ không ưu đãi. Phiên họp có phần trình bày của Ban Thư ký WTO về vai trò và cách thức áp dụng, của UNCTAD về thách thức tuân thủ trong bối cảnh thương mại toàn cầu; và của Phòng Thương mại Quốc tế (ICC) về yêu cầu xuất xứ không ưu đãi dưới góc nhìn doanh nghiệp.
Tại phiên này, Chủ tịch CRO nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tham vấn khu vực tư nhân trong các phiên làm việc, cho rằng doanh nghiệp là những đối tượng trực tiếp xử lý quy tắc và chứng nhận xuất xứ, có thể cung cấp thông tin thực tiễn về vướng mắc trong triển khai. Chủ tịch đề nghị duy trì các phiên cung cấp thông tin trong thời gian tới và đề nghị các thành viên gửi đề xuất chủ đề.
Theo đó, cuộc họp chính thức tiếp theo của Ủy ban sẽ diễn ra ngày 16–17/4/2026 và 7–8/10/2026.
Nguồn: Vụ CSTM Đa biên tổng hợp từ WTO
