Cam kết cắt giảm thuế quan trong một số thoả thuận thương mại của MERCOSUR
Thứ Hai, 01/12/2025
Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) MERCOSUR – Ai Cập
Hiệp định Thương mại Tự do giữa MERCOSUR và Ai Cập được ký kết vào ngày 2 tháng 8 năm 2010, chính thức có hiệu lực vào ngày 1 tháng 9 năm 2017. Hiệp định có lộ trình thực thi trong mười năm kể từ ngày có hiệu lực, dự kiến hoàn tất vào ngày 1 tháng 9 năm 2026. Về phạm vi, Hiệp định này quy định các điều khoản quan trọng về quy tắc xuất xứ, biện pháp tự vệ ưu đãi, giải quyết tranh chấp, các nội dung hợp tác liên quan đến biện pháp TBT, biện pháp SPS, vấn đề hải quan và xúc tiến đầu tư.
Về cam kết cắt giảm thuế quan, các quốc gia thành viên MERCOSUR đều thực hiện lộ trình theo từng giai đoạn. Khi Hiệp định có hiệu lực, Brazil đã tự do hóa ngay 2.124 dòng thuế, tương đương 21,7% biểu thuế, chiếm 44,3% kim ngạch nhập khẩu từ Ai Cập. Phần lớn dòng thuế còn lại (6.853 dòng) sẽ được tự do hóa vào các năm 2020, 2024 và 2026, với chỉ 94 dòng thuế (1% biểu thuế) chịu thuế suất khi lộ trình kết thúc. Tương tự, Uruguay đã tự do hóa 2.015 dòng thuế (20,5% biểu thuế) ngay khi Hiệp định có hiệu lực, chiếm 59% kim ngạch nhập khẩu từ Ai Cập. Hàng nghìn dòng thuế khác (6.105 dòng) sẽ được tự do hóa theo các mốc thời gian 2020, 2024 và 2026, còn lại 95 dòng thuế chịu thuế suất sau khi hoàn tất thực thi. Argentina bắt đầu bằng việc tự do hóa 1.840 dòng thuế (18,8% biểu thuế, tương đương 5,3% kim ngạch nhập khẩu) và sẽ tiếp tục tự do hóa thêm 6.339 dòng thuế vào năm 2024 và 2026, tuy nhiên, 200 dòng thuế (chiếm 1,1% kim ngạch nhập khẩu) sẽ vẫn phải chịu thuế khi kết thúc lộ trình. Đối với Paraguay, phần lớn sự tự do hóa về kim ngạch nhập khẩu (61,5%) sẽ tập trung vào năm 2026, với 2.974 dòng thuế được miễn thuế trong năm này, trong khi 91 dòng thuế sẽ tiếp tục chịu thuế.
Về phía Ai Cập, khi Hiệp định có hiệu lực, nước này đã tự do hóa 1.090 dòng thuế (20% biểu thuế) đối với Argentina, Brazil và Uruguay, và 1.094 dòng thuế đối với Paraguay. Ai Cập cam kết tự do hóa bổ sung theo các mốc thời gian 2020, 2024 và 2026, nhưng vẫn giữ lại thuế suất đối với một số lượng dòng thuế đáng kể đối với mỗi quốc gia thành viên MERCOSUR, ví dụ, 199 dòng thuế cho Argentina, tương đương 42% kim ngạch nhập khẩu từ quốc gia này.
Hiệp định Thương mại Ưu đãi (PTA) MERCOSUR – Ấn Độ
Hiệp định Thương mại Ưu đãi giữa MERCOSUR và Ấn Độ được ký kết vào ngày 25 tháng 1 năm 2004 và chính thức có hiệu lực từ ngày 1 tháng 6 năm 2009. Phạm vi của Hiệp định là tương đối giới hạn, chỉ ưu đãi thuế quan cho 452 sản phẩm của Ấn Độ và 450 sản phẩm của MERCOSUR. Ngoài thuế quan, Hiệp định còn bao gồm các điều khoản về quy tắc xuất xứ, biện pháp tự vệ và thủ tục giải quyết tranh chấp. Các bên cũng cam kết tăng cường hợp tác trong lĩnh vực tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, an toàn thực phẩm, và công nhận lẫn nhau các biện pháp vệ sinh và kiểm dịch thực vật.
Cơ chế cam kết thuế quan trong PTA này được thực hiện thông qua việc cấp Biên độ Ưu đãi (MOP) trên mức thuế suất Tối huệ quốc (MFN) đang áp dụng. Các mức MOP được thiết lập là 10%, 20% hoặc 100%. Về phía MERCOSUR, danh mục sản phẩm được ưu đãi chủ yếu là chế phẩm thực phẩm, hóa chất hữu cơ, dược phẩm, dầu thiết yếu, máy móc và thiết bị điện. Phần lớn các dòng thuế được tự do hóa một phần nằm trong ngành công nghiệp hóa chất, với MOP là 10%. Đáng chú ý, các mặt hàng khoáng sản và xăng dầu - vốn là sản phẩm nhập khẩu chủ yếu của MERCOSUR từ Ấn Độ - được hưởng MOP 100%, tuy nhiên, mức thuế suất MFN đã là miễn thuế tại tất cả các quốc gia thành viên. Nhìn chung, Brazil là quốc gia cam kết MOP cao nhất, tiếp theo là Argentina, Uruguay và Paraguay.
Về phía Ấn Độ, nước này cam kết ưu đãi cho các sản phẩm thịt, hóa chất, thuốc nhuộm, da, sợi bông và máy móc thiết bị. Tương tự MERCOSUR, hầu hết các dòng thuế được hưởng MOP 100% của Ấn Độ cũng là các dòng thuế đã miễn thuế MFN khi Hiệp định có hiệu lực.
Hiệp định Thương mại Ưu đãi (PTA) MERCOSUR – SACU
Hiệp định Thương mại Ưu đãi giữa MERCOSUR và Liên minh Thuế quan Nam Phi (SACU) được ký kết vào ngày 15 tháng 12 năm 2008 và có hiệu lực từ ngày 1 tháng 4 năm 2016. Không giống như FTA với Ai Cập, toàn bộ việc tự do hóa thuế quan trong PTA này diễn ra ngay khi Hiệp định có hiệu lực, không theo lộ trình từng giai đoạn. Phạm vi của Thỏa thuận bao gồm các điều khoản về quy tắc xuất xứ, biện pháp tự vệ, thủ tục giải quyết tranh chấp và hợp tác hải quan. Các bên cũng hợp tác trong các lĩnh vực thú y, bảo vệ thực vật, tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn thực phẩm.
Về cam kết giảm thuế của MERCOSUR đối với SACU, tỷ lệ dòng thuế được tự do hóa hoặc giảm thuế là tương đối khiêm tốn. Brazil tự do hóa thêm 597 dòng thuế (6% biểu thuế) và giảm thuế đối với 268 dòng thuế, với tổng cộng 15,9% dòng thuế được hưởng ưu đãi hoặc giảm thuế, và 84,1% bị loại trừ khỏi Hiệp định. Tương tự, Argentina tự do hóa 586 dòng thuế (5,8% biểu thuế) và giảm thuế 290 dòng thuế, với tỷ lệ dòng thuế loại trừ lên tới 83,8%. Paraguay và Uruguay có tỷ lệ dòng thuế được ưu đãi cao hơn một chút (lần lượt 24,7% và 23,5%), nhưng tỷ lệ dòng thuế loại trừ vẫn là đa số (lần lượt 75,4% và 76,5%).
Ngược lại, SACU thể hiện cam kết mở cửa thị trường rộng hơn đáng kể cho MERCOSUR. Tổng cộng 63,1% dòng thuế của Argentina và Brazil (và 63,2% của Paraguay và Uruguay) thuộc diện tự do hóa hoặc giảm thuế. SACU đã tự do hóa từ 56 đến 60 dòng thuế cho các quốc gia thành viên MERCOSUR ngay khi Hiệp định có hiệu lực, đồng thời giảm thuế đối với hơn 500 dòng thuế khác. Mức thuế cuối cùng trung bình đối với các sản phẩm chịu thuế nhập khẩu vào SACU từ MERCOSUR dao động từ 8,7% đến 39,6%.
Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) MERCOSUR – Liên minh Châu Âu (EU)
Hiệp định Thương mại Tự do giữa MERCOSUR và EU đạt được đồng thuận về nguyên tắc vào năm 2019 và hoàn tất đàm phán vào cuối năm 2024. Tuy nhiên, Hiệp định chưa có hiệu lực do vẫn phụ thuộc vào quá trình phê chuẩn của các quốc gia thành viên EU và Nghị viện Châu Âu.
Liên quan đến cam kết về cắt giảm thuế quan, khối MERCOSUR cam kết mở cửa thị trường mạnh mẽ cho hàng hóa công nghiệp và nông sản chế biến của EU. Cụ thể, khối này sẽ tiến hành xóa bỏ thuế quan đối với 91% hàng hóa xuất khẩu từ EU. Lộ trình thực hiện cam kết này là dần dần trong tối đa 15 năm. Những mặt hàng được hưởng lợi nhiều nhất từ việc cắt giảm thuế bao gồm ô tô, phụ tùng ô tô, máy móc, dược và hóa chất.
Về phía EU, khối này cam kết dỡ bỏ thuế quan đối với 95% hàng hóa xuất khẩu từ MERCOSUR, với lộ trình thực hiện tối đa là 10 năm, tập trung vào các mặt hàng nông sản nhạy cảm, lĩnh vực có lợi thế cạnh tranh cốt lõi của Nam Mỹ. Cụ thể, EU sẽ mở rộng hạn ngạch thuế quan (TRQ) cho các sản phẩm nông nghiệp như thịt bò, cùng với các hạn ngạch cho các sản phẩm nông nghiệp khác.
|
Việt Nam và MERCOSUR đã bắt đầu nghiên cứu khả năng thiết lập FTA Việt Nam – MERCOSUR từ năm 2018, coi đây là định hướng quan trọng nhằm mở rộng hợp tác kinh tế và thương mại giữa hai Bên. Gần đây, tiến trình này được thúc đẩy mạnh mẽ thông qua chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva tới Việt Nam vào tháng 3/2025 và chuyến công tác của Thủ tướng Phạm Minh Chính tham dự Hội nghị BRICS mở rộng và trong các cuộc tiếp xúc song phương tại Brazil tháng 7/2025. Theo đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Tổng thống Lula đã khẳng định quyết tâm của hai Bên trong việc sớm khởi động tiến trình đàm phán FTA Việt Nam – MERCOSUR trong năm nay. Những trao đổi ngoại giao ở cấp cao đã thể hiện rõ tầm nhìn và quyết tâm chính trị của Lãnh đạo hai Bên, đồng thời mở ra động lực và kỳ vọng mới để hai Bên sớm thống nhất các nội dung còn vướng mắc, hướng tới việc chính thức tuyên bố khởi động đàm phán FTA Việt Nam – MERCOSUR trong thời gian sớm nhất. |
Nguồn: Vụ CSTM Đa biên
