Những điều doanh nghiệp xuất khẩu cần biết về các cam kết liên quan đến hàng rào kỹ thuật tại Hiệp định EVFTA

Thứ Sáu, 27/10/2023

Khái niệm về hàng rào kỹ thuật

Hàng rào kỹ thuật, được gọi tắt là “TBT”, bao gồm các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật mà một nước áp dụng đối với hàng hoá nhập khẩu và/hoặc quy trình nhằm đánh giá sự phù hợp của hàng hoá nhập khẩu đối với các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật đó. Mục đích của việc áp dụng TBT là để bảo vệ sức khoẻ và an toàn của con người, hoặc bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, việc ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và thủ tục liên quan cũng có thể bị lạm dụng để trở thành các lớp hàng rào ngăn cản việc nhập khẩu hàng hóa từ nước ngoài.

Với mục đích tạo ra một môi trường giao dịch thương mại dự đoán được, đảm bảo rằng các quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn và quy trình đánh giá sự phù hợp không phân biệt đối xử và không tạo ra những trở ngại quá mức cần thiết đối với thương mại, Hiệp định TBT của Tổ chức thương mại thế giới (WTO) đã đưa ra các nguyên tắc chung về việc áp dụng các biện pháp TBT mà tất cả các nước Thành viên phải tuân thủ, ví dụ như phải đảm đảm việc thông báo đầy đủ và tham vấn nếu được yêu cầu trước khi một biện pháp TBT được chính thức ban hành; hay các thành viên phải xây dựng các biện pháp TBT của mình trên cơ sở các tiêu chuẩn quốc tế…   

Hiệp định EVFTA có quy định thế nào về TBT? 

Tương tự như các FTA khác, EVFTA cũng có 1 chương riêng về TBT. Về cơ bản, Chương TBT trong EVFTA viện dẫn các quy định, nguyên tắc áp dụng trong Hiệp định TBT của WTO.

Về tiêu chuẩn, EVFTA bổ sung quy định liên quan tới hài hoà tiêu chuẩn trong đó lấy tiêu chuẩn quốc tế làm nền tảng để xem xét việc hài hoà. Ngoài ra còn yêu cầu tiêu chuẩn khi được quy định thành bắt buộc áp dụng trong quy chuẩn kỹ thuật hoặc thủ tục đánh giá sự phù hợp thì sẽ phải thực hiện minh bạch hoá.

Về quy chuẩn kỹ thuật, theo EVFTA, quy chuẩn kỹ thuật phải được xây dựng căn cứ trên tiêu chuẩn quốc tế như tiêu chuẩn của ISO1 , IEC2 , ITU3 và Codex trừ khi những tiêu chuẩn này không phù hợp với mục tiêu hợp pháp như bảo vệ sức khoẻ, an toàn, bảo vệ môi trường… Cụ thể hơn so với WTO, EVFTA yêu cầu phải giải thích lý do vì sao tiêu chuẩn quốc tế đó được coi là không phù hợp hoặc không được chấp nhận tương đương.

Ngoài ra, Chương TBT trong EVFTA còn đưa ra các cơ chế nhằm tạo thuận lợi cho việc thừa nhận lẫn nhau kết quả đánh giá sự phù hợp, nghĩa là nếu hàng hóa đã được cơ quan chức năng Việt Nam đánh giá là phù hợp tiêu chuẩn/quy chuẩn kỹ thuật rồi, thì không cần xin đánh giá từ cơ quan EU một lần nữa). Cơ chế này giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, chi phí trong quá trình xuất khẩu hàng hóa.

Bên cạnh đó, Chương TBT Hiệp định EVFTA còn có các điều khoản khác nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp hai bên, ví dụ như: cam kết tập trung xác định, xây dựng và tăng cường thực hành quản lý tốt thông qua hợp tác quản lý, sử dụng cách tiếp cận đánh giá rủi ro trong đánh giá sự phù hợp như sử dụng công bố phù hợp bên thứ nhất đối với sản phẩm rủi ro thấp để tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại của doanh nghiệp, tăng cường hợp tác trao đổi thông tin giữa các tổ chức tiêu chuẩn hóa, đánh giá sự phù hợp và đo lường của hai bên. 

Đặc biệt cam kết về minh bạch hóa trong Chương TBT của Hiệp định EVFTA giúp doanh nghiệp có cơ hội được đóng góp ý kiến ngay từ khi tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và thủ tục đánh giá sự phù hợp đang trong quá trình xây dựng. Chính phủ hai bên phải bảo đảm quá trình này diễn ra minh bạch, phù hợp, không phân biệt đối xử và đủ thời gian cần thiết cho doanh nghiệp đóng góp ý kiến, đồng thời cũng đủ thời gian để doanh nghiệp chuẩn bị đầy đủ cho việc thực hiện quy định trong các biện pháp TBT này.

Ngoài ra, Chương TBT của Hiệp định EVFTA còn có một điểm khác biệt so với các cam kết về TBT trong các FTAs khác của Việt Nam là có riêng một điều khoản quy định về Ghi dấu và ghi nhãn. Cụ thể, Việt Nam và EU thống nhất các quy chuẩn kỹ thuật có quy định ghi dấu hoặc ghi nhãn bắt buộc sẽ phải tuân thủ theo các nguyên tắc của Hiệp định TBT WTO, đó là các quy định này không được tạo ra các rào cản không cần thiết đối với thương mại quốc tế, và không được hạn chế thương mại hơn mức cần thiết. Đồng thời EVFTA cũng đưa ra các nguyên tắc khi yêu cầu ghi nhãn, ghi dấu bắt buộc chỉ được yêu cầu thông tin cần thiết, phải cho phép dán nhãn, bao gồm cả nhãn phụ và/hoặc sửa đổi nhãn thực hiện tại kho hải quan hoặc kho ngoại quan được cấp phép của nước nhập khẩu tại thời điểm nhập khẩu, trước khi phân phối và bán các sản phẩm… 

Doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam nên lưu ý những gì khi xuất khẩu sang thị trường EU?

EU là một trong những thị trường có yêu cầu kỹ thuật khắt khe nhất, đối với sản phẩm nhập khẩu. Do vậy, khi xuất khẩu vào thị trường EU, doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ các yêu cầu kỹ thuật đối với sản phẩm của thị trường. Các thông tin này đều được đăng tải chi tiết trên trang web chính thức của EU tại địa chỉ  https://trade.ec.europa.eu/access-to-markets/en/home. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp tránh tình trạng trong quá trình xuất hàng rồi, hoặc hàng đến nơi rồi mới phát hiện không đạt hoặc thiếu giấy tờ về tiêu chuẩn kỹ thuật, sẽ tốn rất nhiều chi phí phát sinh cho doanh nghiệp.  

Ngoài ra, tìm hiểu yêu cầu kỹ thuật chưa đủ, mà doanh nghiệp nên thường xuyên cập nhật các thay đổi về yêu cầu kỹ thuật của sản phẩm trước khi xuất khẩu hàng sang thị trường này, vì thị trường khó tính như EU cũng rất hay chủ động rà soát, thay đổi yêu cầu kỹ thuật theo thời gian. Các thông tin về các biện pháp kỹ thuật dự kiến được ban hành áp dụng này được các nước thông báo định kỳ cho Ủy ban TBT hoặc SPS của WTO trên trang https://ePingalert.org . Đây là hệ thống cảnh báo các biện pháp TBT và SPS của các nước Thành viên WTO trong đó có EU, với sự hỗ trợ của ITC (Trung tâm thương mại quốc tế) và Ban thư ký WTO. Hiện nay trang ePing đã có phiên bản tiếng Việt, nên doanh nghiệp Việt Nam có thể dễ dàng nhận thông tin kịp thời, đầy đủ và chính xác.

Trên đây là một số nội dung giới thiệu, giải thích về khái niệm Hàng rào kỹ thuật trong thương mại và các cam kết liên quan trong Hiệp định EVFTA. Chúng tôi hy vọng rằng, qua những nội dung được chia sẻ vừa rồi, các bạn đã có thể hiểu rõ hơn về vấn đề này và vận dụng hiệu quả vào quá trình kinh doanh xuất nhập khẩu hàng hóa của doanh nghiệp mình. 

Đầu mối hỏi đáp về Hiệp định EVFTA

Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) Số ĐT: 024 22205420 Email: wto_mtpd@moit.gov.vn