Đánh giá tác động các cam kết chính của Hiệp định CPTPP đối với nhóm ngành nhựa, cao su, hóa chất
Thứ Năm, 09/11/2023
Hiệp định CPTPP mang lại lợi thế về thuế cho nhiều ngành hàng, đối với nhóm ngành nhựa, cao su, hoá chất, ngay khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực, Xin-ga-po xoá bỏ hoàn toàn thuế quan ngay khi Hiệp định có hiệu lực. Đối với các nước Ô-xtrây-li-a, Bru-nây, Ca-na-đa, Chi-lê và Niu Di-lân, phần lớn các mặt hàng xoá bỏ thuế quan ngay năm đầu tiên. Xét mức thuế quan bình quân ngành, Chi-lê là quốc gia có sự cắt giảm thuế lớn nhất, từ mức 6% xuống còn 0,05% trong năm đầu tiên. Các thị trường mới như Ca-na-đa, Mê-hi-cô và Pê-ru cũng có mức cắt giảm thuế quan ấn tượng, đặc biệt là Ca-na-đa cắt giảm về 0% vào năm thứ 4 từ mức 2,63%. Việt Nam cam kết cắt giảm chậm hơn (về 0% vào năm thứ 11).
Nhìn chung, tác động xuất khẩu của CPTPP đến nhóm ngành nhựa, cao su, hoá chất được dự báo là không lớn, do đây không phải là thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam, một số nước trong CPTPP có thế mạnh về một số sản phẩm của ngành (Nhật Bản, Ma-lai-xi-a, Xin-ga-po). Chất lượng sản xuất mặt hàng này của Việt Nam chưa cao. Sản phẩm nhựa của Việt Nam đạt tiêu chuẩn toàn cầu hiện chỉ chiếm khoảng 30%. Hàng rào kỹ thuật (SPS và TBT) với nhóm sản phẩm này ở một số thị trường CPTPP tương đối lớn, như Nhật Bản, Xin-ga-po, Ca-na-đa, Niu Di-lân, Ô-xtrây-li-a. Vì vậy, mặc dù thuế quan giảm, dự báo xuất khẩu của nhóm hàng này đến năm 2030 giảm 1,32%, trong đó xuất khẩu vào các nước thành viên CPTPP giảm 4,26%. Trên thực tế, trong giai đoạn 4 năm thực thi Hiệp định CPTPP, xuất khẩu sản phẩm nhựa, cao su, hoá chất sang các nước CPTPP tăng trưởng ở mức khiêm tốn. Cụ thể, xuất khẩu nhựa và sản phẩm chất dẻo năm 2021 đạt 1 tỷ USD, tăng 15,57% so với 2020, trong đó tỷ lệ kim ngạch xuất khẩu sử dụng CO CPTPP đạt 3,11%, tăng 161,32% so với tỷ lệ sử dụng CO CPTPP năm 2020. Xuất khẩu cao su và sản phẩm từ cao su năm 2021 đạt 242,62 triệu USD, tăng 25% so với 2020, trong đó tỷ lệ sử dụng CO CPTPP đạt 3,29%, tăng 29% so với năm 2020.
Về nhập khẩu, mức thuế suất nhập khẩu ưu đãi sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp sản xuất nhựa trong nước nhập khẩu tiếp cận nguyên liệu giá rẻ hơn. Đây là yếu tố thuận lợi để giảm chi phí, tuy nhiên, tác động nhập khẩu cũng không lớn; dự báo, tham gia CPTPP tác động đến nhập khẩu của nhóm ngành này chỉ tăng 0,84%, nhập khẩu từ các nước thành viên CPTPP giảm 1,72%. Tác động nhập khẩu không lớn do Việt Nam và một số nước trong CPTPP đều đã có các FTA khác, hoặc không phải là đối tác nhập khẩu chính. Ví dụ với phân ngành ngành nhựa, Xin-ga-po, Ma-lai-xi-a và Nhật Bản đều là những nước xuất khẩu hạt nhựa sang Việt Nam, nhưng đều đã có FTA với Việt Nam, vì vậy mức chênh lệch thuế quan không lớn. Với các sản phẩm từ cao su, Nhật Bản là một trong các quốc gia xuất khẩu cao su nhân tạo lớn sang Việt Nam, chủ yếu phục vụ nhu cầu sản xuất săm lốp và phụ tùng ô tô. Tuy nhiên, sản phẩm cao su từ Nhật Bản đang không phải chịu thuế. Tương tự như vậy, với nhóm ngành hóa chất, Việt Nam nhập khẩu chủ yếu từ các nước ngoài khối CPTPP như Trung Quốc, Ấn Độ, Đức, Hàn Quốc và Mỹ.
Về đầu tư, do tiềm năng tăng trưởng của thị trường nhựa Việt Nam còn rất lớn, cùng với những ưu đãi từ các FTA mà Việt Nam gia nhập trong thời gian qua đã thu hút nhiều nhà đầu tư lớn từ nước ngoài (cả trong và ngoài CPTPP), nhiều doanh nghiệp Việt Nam đang có nguy cơ bị thâu tóm.
