Đánh giá tác động các cam kết chính của Hiệp định CPTPP đối với nhóm sản phẩm trồng trọt

Hiệp định CPTPP mang lại lợi thế cạnh tranh về thuế đối với nhiều nhóm hàng xuất khẩu của Việt Nam. Cam kết về thuế nhập khẩu ưu đãi mà các nước thành viên CPTPP dành cho sản phẩm trồng trọt xuất khẩu của Việt Nam như sau:

- Canada: xoá bỏ thuế quan ngay khi Hiệp định có hiệu lực đối với nhóm các sản phẩm trồng trọt như gạo, các loại ngũ cốc và chế phẩm từ gạo, rau quả (tươi, sơ chế hoặc đã qua chế biến), cà phê, chè, hạt tiêu, hạt điều.

- Mexico: Gạo: Xóa bỏ thuế quan theo lộ trình 10 năm; Chế phẩm từ gạo: xoá bỏ thuế quan ngay hoặc theo lộ trình 5 năm; Rau quả: phần lớn xoá bỏ thuế quan ngay; một số loại rau tươi và sơ chế như hành tây, măng tây, khoai tây, ớt, tỏi,… và quả tươi và sơ chế như chuối, dứa, ổi, xoài, cam…, rau quả đã chế biến: Xóa bỏ thuế quan theo lộ trình 5 – 15 năm; đối với cà phê: Cà phê robusta: xóa bỏ thuế quan theo lộ trình 16 năm, cà phê hạt Arabica và cà phê chế biến: giảm mức thuế suất 50% so với mức thuế hiện hành vào năm thứ 5 và năm thứ 10, chè, hạt tiêu, hạt điều: xoá bỏ thuế quan ngay.

- Nhật Bản: Gạo: Áp dụng TRQ trong WTO; ký thỏa thuận hợp tác phát triển chuỗi giá trị gạo nhằm cải thiện khả năng gạo Việt Nam trúng thầu hạn ngạch thuế quan WTO của Nhật Bản; Chế phẩm từ gạo: TRQ không đáng kể; Rau quả: Phần lớn xoá bỏ thuế quan ngay, một số sản phẩm đậu hà lan, rau họ đậu chế biến: hạn ngạch thuế quan, còn lại: Xóa bỏ thuế quan theo lộ trình 4 – 15 năm, không xóa bỏ thuế quan với một số sản phẩm đậu, đậu hà lan, sốt cà chua, dứa đã chế biến; Cà phê, hạt tiêu: xoá bỏ thuế quan ngay; Chè: xoá bỏ thuế quan ngay hoặc xóa bỏ thuế quan theo lộ trình 6 năm; Hạt điều: Xóa bỏ thuế quan theo lộ trình 6 năm.

- Úc: Gạo, các loại ngũ cốc và chế phẩm từ gạo khác: xoá bỏ thuế quan ngay;  rau quả: xoá bỏ thuế quan ngay (trừ măng tre xóa bỏ thuế quan theo lộ trình 4 năm); cà phê, chè, hạt tiêu, hạt điều: xoá bỏ thuế quan ngay.

- New Zealand: gạo, các loại ngũ cốc và chế phẩm từ gạo khác, rau quả, cà phê, chè, hạt tiêu, hạt điều: xoá bỏ thuế quan ngay.

- Peru: Gạo: Xóa ngay thuế suất theo tỷ lệ %; duy trì thuế tuyệt đối thay đổi theo giá thị trường; chế phẩm từ gạo: xoá bỏ thuế quan ngay (cả % và tuyệt đối); rau quả: phần lớn xoá bỏ thuế quan ngay, một số dòng rau tươi và sơ chế như hành hẹ, măng tây, đậu.., quả tươi và sơ chế như cam, quýt, chanh, táo… và rau quả đã chế biến: xóa bỏ thuế quan theo lộ trình 6 -11 năm; cà phê, chè, hạt tiêu, hạt điều: xoá bỏ thuế quan ngay (trừ cà phê chưa khử không để làm giống: xóa bỏ thuế quan theo lộ trình 11 năm).

- Singapore: Gạo, các loại ngũ cốc và chế phẩm từ gạo khác, rau quả, cà phê, chè, hạt tiêu, hạt điều: xoá bỏ thuế quan ngay.

- Chile: Gạo: xóa bỏ thuế quan theo lộ trình 8 năm, chế phẩm từ gạo: xoá bỏ thuế quan ngay; rau quả, chè, hạt tiêu, hạt điều, cà phê: xoá bỏ thuế quan ngay.

- Malaysia: gạo: xóa bỏ thuế quan theo lộ trình 11 năm, ngũ cốc và chế phẩm từ gạo: xoá bỏ thuế quan ngay; rau quả, cà phê, chè, hạt tiêu, hạt điều: xoá bỏ thuế quan ngay.

- Brunei: gạo, ngũ cốc, chế phẩm từ gạo, rau quả: xoá bỏ thuế quan ngay; cà phê, chè: phần lớn xóa bỏ thuế quan theo lộ trình 7 năm; hạt tiêu, hạt điều: xoá bỏ thuế quan ngay.

Theo đánh giá của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Hiệp định CPTPP có hiệu lực sẽ mang lại những tác động tích cực nhất định đối với nhóm ngành trồng trọt, ở các khía cạnh như mở rộng cơ hội thị trường xuất khẩu đối với các mặt hàng chiến lược, đa dạng hoá nguồn cung nguyên liệu sản xuất đầu vào, thúc đẩy nhà sản xuất chủ động nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng nhu cầu thị trường nước ngoài.

Trên thực tế, sau gần 4 năm thực thi Hiệp định, xuất khẩu mặt hàng trồng trọt của Việt Nam sang các nước CPTPP đã cho thấy những tăng trưởng tích cực. Số liệu xuất khẩu và tỷ lệ tận dụng CO CPTPP nhóm hàng trồng trọt được thể hiện ở bảng sau:

Có thể thấy, kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng trồng trọt đều tăng trưởng, cùng với đó là tăng tỷ lệ sử dụng CO CPTPP. Giai đoạn năm 2021, mặc dù tình hình dịch bệnh Covid diễn biến phức tạp, kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng trồng trọt vẫn ghi nhận mức tăng mạnh ở mức 2 con số, trong đó mặt hàng hạt tiêu tăng 44,9%, gạo tăng 15,6%...

Ngoài tác động tăng trưởng xuất khẩu, Hiệp định CPTPP cũng góp phần thúc đẩy nhà sản xuất chủ động nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng nhu cầu thị trường nước ngoài.