Tổng quan về Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Chile (VCFTA)
1. Các cam kết chính của Hiệp định VCFTA
Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Chile (VCFTA) được bắt đầu đàm phán vào tháng 10 năm 2008 và được ký kết vào ngày 11/11/2011 tại Hawaii, Mỹ. Tuy nhiên do thủ tục phê chuẩn nội bộ của mỗi nước nên đến ngày 01/01/2014 Hiệp định VCFTA mới có hiệu lực.
Với 14 chương bao gồm 104 Điều và 8 phụ lục, Hiệp định VCFTA chỉ đề cập đến khía cạnh hàng hóa, thí dụ như các quy định về tạo thuận lợi cho tiếp cận thị trường, quy tắc xuất xứ, các biện pháp vệ sinh dịch tễ, kiểm dịch động thực vật, rào cản kỹ thuật, phòng vệ thương mại…
Theo Hiệp định này Việt Nam cam kết xoá bỏ thuế quan đối với 87,8% số dòng thuế cụ thể, chiếm 91,22% kim ngạch nhập khẩu từ Chi Lê năm 2007. Tiếp đến là cam kết trong vòng 15 năm, dự kiến lộ trình cuối cùng vào 2029, số dòng thuế không cam kết của Việt Nam hoặc chỉ cam kết cắt giảm một phần chiếm 12,2%, tập trung vào một số lĩnh vực nhạy cảm như nông nghiệp, xăng dầu…
Đến năm 2023, Việt Nam cam kết xóa bỏ thêm 1163 dòng thuế so với thời điểm ban đầu, nâng tổng số dòng thuế có thuế suất 0% lên 3860 dòng, tương đương 42,42% toàn biểu. Tốc độ cam kết xóa bỏ thuế quan trong Hiệp định VCFTA sẽ được đẩy mạnh trong 5 năm cuối của Hiệp định, đạt mức cam kết tối đa 87,8% vào năm 2028.
Trong Hiệp định, nhóm hàng Việt Nam cam kết xóa bỏ thuế quan là hóa chất, gỗ, nguyên liệu dệt may, máy móc, thịt gà, cam, quýt, rượu vang, thủy sản, bia, thép xây dựng…
Để thực hiện cam kết cắt giảm thuế quan theo Hiệp định VCFTA, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 162/2013/TT-BTC ngày 15/11/2013 ban hành biểu thuế nhập khẩu ưu đãi đặc biệt của Việt Nam giai đoạn 2014-2016. Ngay khi Hiệp định có hiệu lực, Việt Nam cam kết xóa bỏ 2697 dòng, tương đương 29,64% biểu thuế.
Về phần mình, Chile có mức độ cam kết mở cửa thị trường lớn hơn đối với hàng hóa của Việt Nam. Theo đó, 83,54% tổng số dòng thuế sẽ được xóa bỏ ngay khi Hiệp định có hiệu lực, chiếm 81,8% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Chile năm 2007.
Một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sẽ được cắt giảm thuế ngay và nhanh từ mức 6% hiện tại là dệt may (203 dòng thuế giảm ngay về 0%, 17 dòng giảm về 0% sau 5 năm), thủy sản (36 dòng thuế giảm ngay về 0%, 28 dòng giảm về 0% sau 5 năm), cà phê, chè, máy tính và linh kiện (giảm thuế về 0% ngay khi Hiệp định có hiệu lực).
Cam kết này xác định cho đến 2029, Chile sẽ xóa bỏ hầu hết các dòng hàng từ Việt Nam, chiếm 99,62% biểu thuế và tương đương với 100% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Chile năm 2007.
Quy tắc xuất xứ cũng tương đối đơn giản, đa số hàng hóa chỉ cần có tỷ lệ nguyên vật liệu được sản xuất từ các nước thành viên (Việt Nam hoặc Chile) chiếm từ 40% trở lên hoặc qua chuyển đổi mã HS 4 số là được hưởng ưu đãi thuế quan.
Chile là nước Mỹ La tinh đầu tiên Việt Nam ký kết FTA. Còn Chile hiện có tới 25 FTA, mua bán với các nước đã ký FTA chiếm tới 90% thương mại của nước này. Ký kết FTA này ngoài mục đích tăng cường tiếp cận với thị trường Chile còn là cơ hội để hàng hóa Việt Nam thâm nhập vào các thị trường khác trong khu vực Mỹ La tinh rộng lớn.
2. Tình hình thực thi Hiệp định VCFTA
Sau hơn 7 năm thực hiện, kim ngạch thương mại hai chiều đã có sự tăng trưởng nhanh chóng. Đặc biệt, các doanh nghiệp đã tận dụng được các ưu đãi thuế quan mà Hiệp định mang lại trong xuất nhập khẩu hàng hóa.
Quan hệ kinh tế thương mại Việt Nam – Chile trong những năm qua đã có những bước phát triển mạnh mẽ và đạt những kết quả tích cực. Chile hiện là một trong 4 đối tác thương mại đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD của Việt Nam tại khu vực Mỹ Latinh (sau Brazil, Mexico và Argentina).
Sau khi VCFTA được phê chuẩn và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/2/2014 đã góp phần thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch thương mại hai chiều. Năm 2020, 7 năm kể từ khi hiệp định có hiệu lực, tổng kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và Chile đạt 1,03 tỷ USD, tăng 85,3% so với năm 2013 – thời điểm trước khi VCFTA có hiệu lực. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam sang Chile đạt 798,64 triệu USD, tăng 221,1% so với năm 2013. Trong khi đó, nhập khẩu năm 2020 đạt 231,27 triệu USD, giảm 24,6% so với năm 2013. Trước khi VCFTA có hiệu lực, Việt Nam luôn nhập siêu từ Chile, tuy nhiên, từ năm 2014 đến nay, Việt Nam đã luôn duy trì xuất siêu sang Chile.
Trong 8 tháng đầu năm 2021, mặc dù khó khăn do dịch Covid-19, kim ngạch thương mại song phương giữa hai nước vẫn đạt được những kết quả khả quan với 1,27 tỷ USD, trong đó kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Chile tăng 44% và kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam từ Chile cũng tăng 15% so với cùng kỳ năm trước.
Hiện, Việt Nam có thế mạnh trong việc xuất khẩu các mặt hàng như điện thoại, linh kiện máy tính, hàng dệt may, giày dép, nông sản, thực phẩm, gỗ và các sản phẩm từ gỗ… Ngược lại, Việt Nam có nhu cầu nhập khẩu nhiều loại hàng hóa như: Máy móc, thiết bị, linh kiện phụ tùng, nguyên vật liệu cho ngành dệt may…
Nhiều sản phẩm của Việt Nam có tiềm năng để đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường Chile trong thời gian tới như: Đồ bảo hộ y tế; xơ, sợi các loại; túi tự phân hủy sinh học, dây thừng cho nuôi trồng cá hồi; sản phẩm may mặc và giày dép…
