Tình hình hợp tác, giao thương các sản phẩm công nghiệp giữa Việt Nam và Ma-lai-xi-a trong 6 tháng năm 2022 và một số khuyến nghị

1. Diễn biến chung của kinh tế Malaysia tháng 6/2022

Trong quý 2/2022, lạm phát cơ bản và lạm phát chính lần lượt tăng lên 2,8% và 2,5%. Lạm phát cơ bản cao hơn phản ánh sự cải thiện điều kiện nhu cầu trong bối cảnh chi phí sản xuất tăng cao, với việc tăng giá đến từ các loại hàng hóa thiết yếu.

Diễn biến tỷ giá hối đoái: Đồng ringgit giảm giá 4,6% so với đô la Mỹ trong quý 2/2022. Điều này phần lớn phản ánh việc đồng đô la Mỹ tiếp tục mạnh lên sau khi Mỹ thắt chặt chính sách tiền tệ. Tuy nhiên, giá hàng hóa tăng và sự phục hồi kinh tế của Malaysia đã giảm bớt tác động đi xuống từ những diễn biến bên ngoài đối với đồng ringgit. Trong thời gian tới, khi thị trường tài chính trong nước sẽ tiếp tục chịu những đợt biến động mạnh, thì tác động lan tỏa đến trung gian tài chính trong nước dự kiến ​​sẽ vẫn được kiềm chế trên diện rộng.

Tài trợ ròng cho khu vực tư nhân tăng 4,9%. Tăng trưởng dư nợ trái phiếu doanh nghiệp ở mức vừa phải là 3,4%; do tăng trưởng mua lại trái phiếu tiếp tục cao hơn tốc độ phát hành. Dư nợ cho vay kinh doanh tăng 5,5%. Đối với hộ gia đình, tăng trưởng dư nợ cho vay tiếp tục tăng ở mức 5,7%, với mức tăng trưởng cao hơn được ghi nhận ở tất cả các mục đích cho vay.

Với mức tăng trưởng trong 6 tháng đầu năm 2022 ở mức 6,9%, nền kinh tế Malaysia được dự báo sẽ mở rộng hơn nữa trong thời gian còn lại của năm. Trong khi xuất khẩu có thể gặp phải những trở ngại do tăng trưởng toàn cầu chậm hơn, nền kinh tế Malaysia sẽ tiếp tục được hỗ trợ bởi nhu cầu nội địa vững chắc. Tăng trưởng cũng sẽ được hưởng lợi từ việc cải thiện thị trường lao động ổn định và lượng khách du lịch cao hơn, cũng như việc tiếp tục triển khai các dự án đầu tư. Tuy nhiên, tăng trưởng của Malaysia vẫn dễ bị ảnh hưởng bởi tăng trưởng toàn cầu, xung đột địa chính trị leo thang hơn nữa và sự gián đoạn chuỗi cung ứng ngày càng tăng.

Về thương mại với Việt Nam, theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, xuất, nhập khẩu hàng hóa giữa Việt Nam và Malaysia trong xu hướng tăng trong giai đoạn 2017-2019. Sau đó xuất khẩu sang Malaysia giảm trong năm 2020 so với năm 2019 trong khi nhập khẩu vẫn tăng nhẹ (từ 20,33 tỷ USD lên 20,34 tỷ USD).

Trong năm 2021, cả Malaysia và Việt Nam đều bị tác động nặng nề bởi dịch bệnh với thời gian phong tỏa kéo dài và trên diện rộng, tuy nhiên dự báo xuất nhập khẩu giữa hai nước sẽ vẫn tăng so với năm 2020, ước đạt trên 12 tỷ USD, tăng khoảng 21% so với năm 2020. 6 tháng đầu năm 2022 kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 6,5 tỷ USD.

Cán cân thương mại của Việt Nam với Malaysia vẫn trong tình trạng thâm hụt do Việt Nam phải nhập khẩu nhiều hàng hóa trung gian từ thị trường này để phục vụ cho sản xuất. Thâm hụt thương mại về trị giá tuyệt đối đã tăng từ 1,74 tỷ USD vào năm 2017 lên 3,16 tỷ USD vào năm 2020 và 3,78 tỷ USD năm 2021. 6 tháng đầu năm 2022 cán cân thương mại hiện đang là 1,82 tỷ USD.

2. Một số quy định, chính sách nổi bật liên quan đến Malaysia trong 6 tháng đầu năm 2022

(i) Malaysia định hướng sẽ tiếp tục phát triển một nền kinh tế năng động, hội nhập và tận dụng tốt hơn nữa các hiệp định thương mại tự do mà nước này là thành viên, trong đó có CPTPP

Malaysia đã ký 16 FTA trong đó đã thực hiện 14 FTA (7 FTA song phương và 7 FTA khu vực). Nhìn chung, năm 2019-năm thường được sử dụng để tham chiếu cho chu kỳ kinh doanh bình thường (chưa bị tác động bởi dịch bệnh COVID-19), thương mại với các quốc gia nằm trong các FTA song phương và khu vực chiếm 66,7% tổng thương mại của Malaysia hoặc 1,22 nghìn tỷ RM. Xuất khẩu sang các nước FTA đạt 672,1 tỷ RM trong khi nhập khẩu đạt 551,5 tỷ RM.

(ii) Malaysia thúc đẩy vị trí cửa ngõ đầu tư công nghệ

Điều này thể hiện rất rõ qua cam kết của Malaysia trong việc theo đuổi chương trình nghị sự về Môi trường, Xã hội và Quản trị (ESG) thông qua Kế hoạch Malaysia lần thứ 12 (RMKe12) và Khát vọng Đầu tư Quốc gia (NIA).

Những nỗ lực chính sách này sẽ mở ra các cơ hội trong lĩnh vực công nghệ xanh đang phát triển của Malaysia và khả năng của các doanh nghiệp Malaysia trong lĩnh vực trị giá cao này.

Malaysia cam kết vững chắc về việc hỗ trợ một hệ sinh thái được xây dựng theo chương trình nghị sự bền vững Malaysia, đạt mục tiêu sớm nhất không phát thải khí nhà kính (GHG) vào năm 2050.

(iii) Malaysia phát triển lực lượng lao động cho kỷ nguyên kỹ thuật số và tăng cường hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) áp dụng kỹ thuật số thông qua các chương trình tài chính vi mô.

Để tăng cường áp dụng kỹ thuật số trong các DNVVN, chính phủ Malaysia cũng sẽ tăng cường sáng kiến Chương trình tài trợ số hóa cho. Đối với năm 2022, tổng số tiền tài trợ cho chương trình này đã được tăng lên đến 200 triệu ringgit (RM) với 50 RM được dành riêng cho các doanh nhân quy mô nhỏ thông qua tín dụng vi mô bumiputera ở các vùng nông thôn.

Chương trình Phát triển Lực lượng lao động kỹ thuật số do Cơ quan phát triển kinh tế số của Malaysia (Malaysia Digital Economy Corp-MDEC) thực hiện với tên tiếng Anh là Mydigitalworkforce Work in Tech (MYWIT) được giới thiệu vào năm 2020, đã bố trí quỹ 100 triệu RM để hỗ trợ việc chuyển đổi lực lượng lao động sang kỷ nguyên kỹ thuật số.

MYWIT đang nhắm mục tiêu vào các công ty đang cung cấp các vai trò công nghệ và dịch vụ kỹ thuật số, phù hợp với mục tiêu quốc gia là tạo ra 500.000 việc làm mới vào năm 2025 như được nêu trong kế hoạch chi tiết MYDIGITAL.

MDEC đã và đang nâng cao cơ cấu các hình thức khuyến khích bằng cách đơn giản hóa các tiêu chí và quy trình đủ điều kiện, cho phép các công ty có khung thời gian phê duyệt nhanh hơn và tính toàn diện cao hơn thông qua các yêu cầu ít hạn chế hơn. Cấu trúc mới cho phép các công ty đủ điều kiện nhận được tới 23.600 RM/người khi thuê người Malaysia thất nghiệp cho các công việc kỹ thuật số.

Ngoài MYWIT, MDEC cũng cung cấp Danh mục đào tạo kỹ năng kỹ thuật số, một sáng kiến nhằm hướng dẫn người Malaysia trong hành trình nâng cao kỹ năng kỹ thuật số của họ, đặc biệt trong các lĩnh vực fintech, khoa học dữ liệu, an ninh mạng, phát triển phần mềm, phát triển trò chơi, hoạt hình và các dịch vụ kinh doanh toàn cầu kỹ thuật số.

(iv) Malaysia tăng lãi suất chuẩn, đề xuất các chính sách giảm lạm phát

Ngân hàng trung ương Malaysia đã bất ngờ tăng lãi suất chuẩn lên 2,00% từ mức thấp lịch sử 1,75%, với mục đích giữ tăng trưởng trong nước vững chắc hơn cũng như giảm áp lực lạm phát bắt nguồn từ cuộc xung đột Ukraine và sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu. Theo dự báo, nếu quỹ đạo tăng trưởng tích cực tiếp tục và không có bất kỳ cú sốc bất ngờ nào, Ủy ban Chính sách Tiền tệ Malaysia sẽ giảm hơn nữa mức độ cung ứng tiền tệ.

Mặc dù có áp lực về giá, đặc biệt là lương thực, nhưng lạm phát ở Malaysia vẫn ở mức trung bình so với các nước khác. Lạm phát đang được dự báo trung bình từ 2,2% - 3,2% trong năm 2022. Ngoài ra, chính phủ Malaysia đang tìm cách mở rộng cơ sở thuế của đất nước để tăng doanh thu, bao gồm cả việc áp dụng lại thuế hàng hóa và dịch vụ.

3. Một số khuyến nghị nhằm thúc đẩy hợp tác, giao thương các sản phẩm công nghiệp giữa Việt Nam và Malaysia

Trong năm 2022, để tận dụng tốt các cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do để cải thiện hiệu quả hợp tác và giao thương với Malaysia, có thể cân nhắc một số khuyến nghị như sau:

(i) Tận dụng các cơ hội hợp tác, giao thương với Malaysia trong linh vực điện và điện tử

Thực tiễn năm 2021 cho thấy Malaysia ngày càng tiến xa hơn trong lĩnh vực điện và điện tử, nhờ những nỗ lực trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Bộ Thương mại quốc tế và Công nghiệp (MITI) thông qua Cơ quan Phát triển Đầu tư Malaysia (MIDA) sẽ tiếp tục xác định, thu hút và tạo điều kiện cho các dự án chất lượng cao bao gồm công nghệ tiên tiến, đầu tư dựa trên tri thức và vốn để tạo ra tác động gấp bội cho nền kinh tế của quốc gia.

Hợp tác với Malaysia ở cấp quốc gia và giữa các doanh nghiệp hai nước trong lĩnh vực này có thể tạo cơ hội việc làm có trị giá cao và nâng cấp hệ sinh thái doanh nghiệp điện, điện tử, qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững hậu COVID-19.

(ii) Chú trọng đến những xu hướng mới về nhân khẩu học và văn hóa tiêu dùng tại Malaysia

Là một quốc gia với tỷ lệ lớn dân số theo Đạo Hồi, nhưng những năm gần đây tỷ lệ tham gia và thu nhập của lao động nữ ngày càng tăng đồng thời với sự thay đổi sâu sắc của ngành bán lẻ. Phụ nữ Malaysia đang được tăng cường trao quyền và độc lập về tài chính. Họ thích sử dụng thời trang hiện đại để thể hiện bản thân và cảm thấy hài lòng về bản thân, và họ rất muốn mua hàng hiệu. Các doanh nghiệp có thể tận dụng tiềm năng thị trường này để phát triển các dòng sản phẩm dành cho phụ nữ hiện đại tại Malaysia hoặc những sản phẩm phục vụ trẻ em và tiêu dùng gia đình mà phụ nữ thường là người đưa ra quyết định mua hàng. 

Người Malaysia đang ngày càng bị thu hút bởi công nghệ mới và những thiết kế sáng tạo. Đó có thể không chỉ đơn thuần là các đồ dùng công nghệ (thường là nhóm hàng điện tử), mà còn là công nghệ tích hợp trong quần áo, giày dép, mũ nón hoặc hàng gia dụng. Ví dụ giày thể thao có gắn chip, quần áo từ vật liệu thông minh hoặc có lắp đặt hệ thống thông gió, tạo cảm giác thoáng mác khi di chuyển.

Thời tiết nóng lên và các hoạt động đi bộ ngoài trời có thể thúc đẩy nhu cầu đối với một số mặt hàng như kính râm, mũ/nón, đồ bảo hộ cá nhân (PPE). Kính râm được dự đoán là một trong những ngành hàng phát triển nhanh nhất trong lĩnh vực may mặc và phụ kiện trong vài năm tới. Điều này là do nhận thức ngày càng tăng về chúng như một biểu tượng địa vị trong giới có ý thức về thời trang.

(iii) Trong năm 2022, cạnh tranh về giá và các hình thức tương tự liên quan đến khả năng chi trả của người tiêu dùng vẫn chiếm ưu thế tại thị trường Malaysia

Với mức độ phổ biến ngày càng tăng của hình thức bán lẻ qua internet và sự suy giảm của các cửa hàng truyền thống, chi phí hoạt động nói chung trong toàn ngành đang giảm do chi phí đầu tư giảm. Điều này làm cho việc định giá hàng hóa tại các kênh phân phối của Malaysia trở nên cạnh tranh hơn. Ví dụ, đơn giá trung bình của quần áo là khoảng 40‑50 ringgit cho mỗi mặt hàng. Giày dép ở Malaysia có giá cả cạnh tranh cao, do sự phát triển nhanh chóng của các nhà bán lẻ trực tuyến trên thị trường thương mại điện tử. Người tiêu dùng có thể so sánh giá cả dễ dàng trên các nền tảng như Lazada và 11street.

Trong bán lẻ tại cửa hàng, các chiến lược cạnh tranh về giá như mua theo gói đang trở thành một chiến thuật khuyến mại phổ biến để thúc đẩy doanh số bán hàng. Ví dụ, các thương hiệu hàng đầu như Bata, Skechers và Vincci đã giảm giá cho khách hàng mua một đôi giày thứ hai cùng với lần mua hàng đầu tiên của họ.

Tuy nhiên, chiến lược định giá cao cấp là khả thi đối với các thương hiệu bán giày dép thời trang độc đáo. Việc đặt chi phí cao hơn các công ty tham gia thị trường hiện tại đòi hỏi nỗ lực và nguồn lực để tạo ra không chỉ sản phẩm chất lượng cao mà còn cả người tiêu dùng nhận thức cao về trị giá của sản phẩm đó. Điều này liên quan đến toàn bộ quá trình tiếp thị, từ đóng gói sản phẩm đến định vị trong các kênh bán lẻ hỗ trợ định giá cao cấp. Giá của các thương hiệu giày cao cấp trong nước, chẳng hạn như Christy Ng, dao động trong khoảng 100-900 ringgit mỗi đôi.

(iv) Xây dựng phương án thúc đẩy các dự án đầu tư sang Malaysia thay vì chỉ nhận đầu tư một chiều từ Malaysia

Malaysia đang đẩy mạnh thu hút đầu tư vào các lĩnh vực đón bắt được xu hướng tiêu dùng, kinh doanh mới, với trị giá gia tăng cao, mang lại tiện ích lớn cho nền kinh tế và cộng đồng. Các nhà đầu tư Việt Nam cũng có thể cân nhắc cơ hội hợp tác với các đối tác địa phương tại Malaysia để đầu tư vào một số lĩnh vực sẽ được hưởng nhiều ưu đãi, sự ủng hộ của Chính phủ cũng như để đón bắt các cơ hội mới trong xu hướng tiêu dùng tại Malaysia. Cách tiếp cận mới này giúp mở ra các cơ hội về giao lưu công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực cho Việt Nam trong qua trình hợp tác kinh doanh tại nước bạn…