Tình hình thảo luận về vấn đề Thương mại và Y tế trong năm 2021

Kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát, các thành viên WTO đã làm việc chăm chỉ trong các cơ quan khác nhau của WTO để xây dựng một phản ứng thương mại hiệu quả đối với đại dịch có tính đến đặc điểm đặc biệt của cuộc khủng hoảng hiện nay - về thiệt hại về người và thiệt hại kinh tế và những thách thức xã hội.

Phát biểu tại “Hội nghị thượng đỉnh về chuỗi cung ứng và sản xuất vắc xin COVID-19 toàn cầu” vào tháng 3 năm 2021, Tổng Giám đốc WTO, bà Okonjo-Iweala cho biết: “Chúng tôi phải đảm bảo rằng cuối cùng chúng tôi sẽ cung cấp hàng hóa cho hàng triệu người đang nín thở chờ đợi chúng tôi biết rằng chúng tôi đang nghiên cứu các giải pháp cụ thể”.

Vào tháng 6 năm 2021, Chủ tịch Đại hội đồng Dacio Castillo (Honduras) đã bổ nhiệm Đại sứ David Walker của New Zealand làm người hỗ trợ chịu trách nhiệm dẫn dắt các thành viên tìm kiếm một phản ứng đa phương bao gồm tất cả các khía cạnh thương mại liên quan mà các thành viên cho là cần thiết cho một giải pháp, bao gồm cả sở hữu trí tuệ (IP), vấn đề tiếp cận thị trường và chuỗi cung ứng.

Trong Hội đồng TRIPS, các thành viên đã tìm kiếm quan điểm chung về cách tốt nhất để sử dụng hệ thống IP toàn cầu để ứng phó với dịch COVID-19. Trong suốt cả năm, các thành viên đã thảo luận về một đề xuất, ban đầu được Ấn Độ và Nam Phi đưa ra vào năm 2020, yêu cầu miễn trừ một số điều khoản của Hiệp định TRIPS về phòng ngừa, ngăn chặn và điều trị COVID-19.

Mặc dù tất cả các phái đoàn vẫn cam kết thực hiện mục tiêu chung là cung cấp khả năng tiếp cận kịp thời và an toàn với vắc xin và thuốc chất lượng cao, an toàn, hiệu quả và giá cả phải chăng cho tất cả mọi người, nhưng vẫn tồn tại bất đồng về việc liệu việc miễn trừ có phải là cách thích hợp và hiệu quả nhất để giải quyết tình trạng thiếu hụt và bất bình đẳng hay không. Trong những tháng cuối năm 2021, Đại sứ Walker đã hợp tác chặt chẽ với các thành viên ở các hình thức khác nhau, hướng đến giải pháp định hướng, phân phối và tiếp cận với vắc xin và các sản phẩm khác liên quan đến COVID-19.

Liên minh Châu Âu đã ban hành một đề xuất thay thế vào tháng 6 năm 2021 cho dự thảo tuyên bố của Đại hội đồng về Hiệp định TRIPS và Y tế Công cộng. Nó kêu gọi hạn chế các hạn chế xuất khẩu, hỗ trợ mở rộng sản xuất và tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng các điều khoản cấp phép bắt buộc hiện hành trong Hiệp định TRIPS.

Trong những tháng cuối năm 2021, Đại sứ Walker đã hợp tác chặt chẽ với các thành viên ở các hình thức khác nhau, dẫn dắt cuộc thảo luận dựa trên văn bản, hướng đến giải pháp. Trong khi một số thành viên ghi nhận những trao đổi đáng khích lệ giúp xác định những điểm có thể đạt được sự đồng thuận, những người khác cho rằng Hội đồng TRIPS cần tập trung nhiều hơn vào các giải pháp thực tế và dựa trên bằng chứng.

Tại một cuộc họp không chính thức của Đại hội đồng vào ngày 10 tháng 1 năm 2022, được triệu tập sau đề xuất của Ấn Độ về việc tổ chức một hội nghị cấp bộ trưởng trực tuyến về phản ứng của WTO, Tổng giám đốc Okonjo-Iweala kêu gọi các thành viên hành động nhanh chóng. “Chúng ta tại WTO hiện phải khẩn trương thực hiện vai trò của mình để đạt được kết quả đa phương về sở hữu trí tuệ và các vấn đề khác nhằm đóng góp đầy đủ vào nỗ lực toàn cầu trong cuộc chiến chống lại COVID-19,” bà tuyên bố.

Sau nhiều tuần trò chuyện với các đại biểu, Chủ tịch Đại hội đồng đã triệu tập một cuộc họp vào ngày 27 tháng 1 năm 2022 để thảo luận về con đường phía trước, xem xét các luồng thương mại xuyên biên giới và đề xuất miễn trừ bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Ông thừa nhận sự khác biệt giữa các thành viên WTO không chỉ về nội dung mà còn về cách thúc đẩy các cuộc thảo luận.

“Nhưng tôi tin rằng vẫn có thể tìm thấy một con đường phía trước và những khác biệt này sẽ không ngăn cản chúng ta tiến lên”, Chủ tịch nói.

Tổng Giám đốc Okonjo-Iweala nhấn mạnh rằng hầu hết các phái đoàn đều coi văn bản của người hướng dẫn là cơ sở để tiến hành bất chấp những khác biệt hiện có. Cô ấy nói rằng “với thiện chí, những người gặp khó khăn với nó sẽ có thể đưa ra quan điểm của họ và giải quyết vấn đề này”.

Tổng Giám đốc Okonjo-Iweala cũng đã bắt đầu một loạt các cuộc thảo luận với bốn thành viên WTO (Liên minh Châu Âu, Ấn Độ, Nam Phi và Hoa Kỳ), được gọi là Quad, về phản ứng của IP đối với COVID-19. Mục đích của các cuộc thảo luận là xác định các cách thực tế để làm rõ, hợp lý hóa và đơn giản hóa cách chính phủ có thể ghi đè quyền bằng sáng chế, trong một số điều kiện nhất định, để cho phép đa dạng hóa sản xuất vắc xin COVID-19. Đề cương của một đề xuất dự thảo đã được Quad đồng ý vào đầu tháng 3 năm 2022 để xây dựng và thảo luận thêm với các thành viên WTO rộng lớn hơn.

Ứng phó COVID-19 qua Sáng kiến về miễn trừ cam kết trong Hiệp định TRIPS

Trong năm 2021, Hội đồng Hiệp định về các khía cạnh liên quan tới thương mại của quyền sở hữu trí tuệ (TRIPS) đã thảo luận về các biện pháp liên quan đến sở hữu trí tuệ mà các thành viên đã thực hiện trong bối cảnh đại dịch COVID-19, dựa trên tài liệu “COVID-19: Các biện pháp liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ liên quan đến thương mại”, một tài liệu tổng hợp do Ban thư ký duy trì trên trang web của WTO.

Hội đồng đã thảo luận, chính thức và không chính thức, trong suốt cả năm, một đề xuất sửa đổi do Nam Phi và Ấn Độ đệ trình vào năm 2020 kêu gọi miễn trừ cho tất cả các thành viên một số điều khoản của Hiệp định TRIPS liên quan đến “phòng ngừa, ngăn chặn hoặc điều trị” COVID -19. Theo những người ủng hộ, mục tiêu là tránh các rào cản đối với việc tiếp cận kịp thời các sản phẩm y tế giá cả phải chăng, bao gồm vắc-xin và thuốc, đồng thời mở rộng quy mô sản xuất và cung cấp các sản phẩm y tế thiết yếu.

Hội đồng cũng đã tranh luận về một đề xuất của Liên minh Châu Âu, được trình bày vào tháng 6 năm 2021, trong đó ủng hộ việc hạn chế các hạn chế xuất khẩu đối với vắc xin và phương pháp điều trị COVID-19, hỗ trợ mở rộng sản xuất và tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng các điều khoản cấp phép bắt buộc hiện tại trong Hiệp định TRIPS.

Hội đồng TRIPS đã báo cáo với Đại hội đồng rằng các thành viên đã không đạt được sự đồng thuận về các đề xuất, nhưng nó nhấn mạnh mục tiêu chung là cung cấp khả năng tiếp cận vắc-xin và thuốc COVID-19 chất lượng cao, an toàn, hiệu quả và giá cả phải chăng cho tất cả mọi người./.

Nguồn: WTO