Tình hình thảo luận về Hiệp định TRIPS tại WTO trong năm 2021

Y tế cộng đồng

Trong năm 2021, Antigua và Barbuda đã gửi văn kiện của mình chấp nhận Nghị định thư sửa đổi Hiệp định TRIPS. Sau khi rời khỏi Liên minh châu Âu, Vương quốc Anh đã xác nhận việc tiếp tục chấp nhận Nghị định thư này. Việc sửa đổi, lần đầu tiên đối với một hiệp định đa phương của WTO, làm cho một hệ thống cấp phép bắt buộc đặc biệt trở thành một phần không thể tách rời của Hiệp định TRIPS và mang lại cho các nước đang phát triển và các nước kém phát triển nhất (LDCs) một con đường pháp lý bổ sung, an toàn để mua thuốc với giá cả phải chăng từ nước thứ ba nguồn.

Đến nay, 133 thành viên đã chấp nhận Nghị định thư. Các thành viên còn lại tiếp tục được hưởng lợi từ quyết định từ bỏ năm 2003 lần đầu tiên thiết lập cơ chế này. Họ có thời hạn đến ngày 31 tháng 12 năm 2023 để chấp nhận sửa đổi.

TRIPS và sức khỏe cộng đồng tiếp tục được giải quyết trong các hoạt động hợp tác kỹ thuật khác nhau do Ban thư ký WTO tổ chức như một phần của sự hợp tác với WHO và Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO), và với các đối tác đa phương và khu vực khác. WTO và Ủy ban Cộng đồng Kinh tế của các Quốc gia Tây Phi (ECOWAS) đã phối hợp tổ chức một hội thảo ảo kéo dài ba ngày về sức khỏe, sở hữu trí tuệ (IP) và hoạch định chính sách thương mại vào tháng 3 năm 2021 với sự cộng tác của WHO và WIPO.

Ban thư ký WTO đã tổ chức một khóa học ảo kéo dài sáu tuần về “Thương mại và sức khỏe cộng đồng với trọng tâm đặc biệt là Đại dịch COVID-19”, một lần nữa với sự hợp tác chặt chẽ với các ban thư ký của WHO và WIPO, vào tháng 6 và tháng 7 năm 2021.

Một hội thảo của WHO-WIPO-WTO về “Đổi mới và tiếp cận công nghệ COVID-19: Cấp phép sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ và chia sẻ bí quyết cũng như thông tin thử nghiệm lâm sàng” đã diễn ra vào tháng 9 năm 2021, với mục đích tăng cường năng lực của các nhà hoạch định chính sách và chuyên gia từ các thành viên của WHO, WIPO và WTO để giải quyết đại dịch COVID-19.

Vào tháng 10 năm 2021, Hội đồng TRIPS đã tiến hành đánh giá hàng năm về hoạt động của hệ thống cấp phép bắt buộc đặc biệt và báo cáo lên Đại hội đồng.

Các đề xuất liên quan đến ứng phó dịch COVID-19

Hội đồng TRIPS đã thảo luận về các biện pháp liên quan đến sở hữu trí tuệ mà các thành viên đã thực hiện trong bối cảnh đại dịch COVID-19, dựa trên tài liệu “COVID-19: Các biện pháp liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ liên quan đến thương mại”, một tài liệu tổng hợp do Ban thư ký duy trì trên trang web của WTO.

Hội đồng đã thảo luận, chính thức và không chính thức, trong suốt cả năm, một đề xuất sửa đổi do Nam Phi và Ấn Độ đệ trình vào năm 2020 kêu gọi miễn trừ cho tất cả các thành viên một số điều khoản của Hiệp định TRIPS liên quan đến “phòng ngừa, ngăn chặn hoặc điều trị” COVID -19. Theo những người ủng hộ, mục tiêu là tránh các rào cản đối với việc tiếp cận kịp thời các sản phẩm y tế giá cả phải chăng, bao gồm vắc-xin và thuốc, đồng thời mở rộng quy mô sản xuất và cung cấp các sản phẩm y tế thiết yếu.

Hội đồng cũng đã dành thời gian tranh luận về một đề xuất của Liên minh Châu Âu, được trình bày vào tháng 6, ủng hộ việc hạn chế các hạn chế xuất khẩu đối với vắc xin và phương pháp điều trị COVID-19, hỗ trợ mở rộng sản xuất và tạo điều kiện thuận lợi cho việc sử dụng các điều khoản cấp phép bắt buộc hiện tại trong Hiệp định TRIPS.

Hội đồng TRIPS đã báo cáo với Đại Hội đồng rằng các thành viên đã không đạt được sự đồng thuận về các đề xuất, nhưng nhấn mạnh mục tiêu chung là cung cấp khả năng tiếp cận vắc-xin và thuốc COVID-19 chất lượng cao, an toàn, hiệu quả và giá cả phải chăng cho tất cả mọi người.

Thúc đẩy minh bạch hóa

Vào tháng 3 năm 2021, Ban thư ký WTO đã ban hành Báo cáo thường niên đầu tiên về Thông báo và các luồng thông tin khác, trong đó có nội dung giải thích các cơ chế minh bạch liên quan đến Hiệp định TRIPS và xu hướng thông báo.

Trong năm 2021, 15 thành viên WTO đã thông báo cho Hội đồng TRIPS về luật IP mới hoặc cập nhật. Cho đến nay, 139 thành viên WTO đã thông báo luật thực thi TRIPS của họ. Một số thành viên đã cung cấp thêm thông tin cơ bản về luật được thông báo tương ứng của họ.

Ngoài ra, 112 thành viên đã cung cấp phản hồi cho danh sách kiểm tra thông báo các yếu tố thiết yếu trong hệ thống của họ để thực thi quyền SHTT và 147 thành viên đã thông báo cho các đầu mối liên hệ để hợp tác với nhau nhằm loại bỏ việc buôn bán hàng hóa vi phạm quyền SHTT. Thông báo của thành viên tạo thành một nguồn thông tin quan trọng và minh bạch.

Vào tháng 5 năm 2021, Bolivia đã thông báo với WTO rằng họ cần nhập khẩu 15 triệu liều vắc xin COVID-19 theo Điều 31bis của Hiệp định TRIPS, cho phép các quốc gia phụ thuộc vào nhập khẩu tiếp cận với thuốc, vắc xin và các sản phẩm dược phẩm khác với giá cả phải chăng.

Antigua và Barbuda cũng đã thông báo với WTO rằng họ sẽ sử dụng cùng một hệ thống cấp phép bắt buộc đặc biệt.

Vào tháng 7, Liên minh Châu Âu đã đệ trình yêu cầu cung cấp thông tin cho Trung Quốc, theo Điều 63.3 của Hiệp định TRIPS, liên quan đến một số quyết định và quy định tư pháp liên quan đến bằng sáng chế.

Hội đồng đã được thông báo về các biện pháp liên quan đến TRIPS được đề cập trong các báo cáo giám sát thương mại của G20 và toàn WTO của DG.

và về các vấn đề chính sách sở hữu trí tuệ được nêu ra trong quá trình rà soát chính sách thương mại, bao gồm sự phát triển của bản quyền, thương hiệu, chỉ dẫn địa lý (GI) và chế độ bằng sáng chế, thực thi trực tuyến và tại biên giới và hợp tác quốc tế về sở hữu trí tuệ.

Cổng e-TRIPS và hệ thống đệ trình trực tuyến dành cho các thành viên WTO đang hợp lý hóa việc đệ trình và quản lý các thông báo cũng như các tài liệu minh bạch khác và cung cấp quyền truy cập thân thiện với người dùng vào tất cả các tài liệu liên quan đến TRIPS.

Gia hạn thời gian chuyển đổi cho các nước LDCs

Vào tháng 6 năm 2021, Hội đồng đã đồng ý gia hạn thời gian chuyển đổi để các thành viên LDC áp dụng các điều khoản của Hiệp định TRIPS cho đến ngày 1 tháng 7 năm 2034 hoặc bất cứ khi nào một thành viên không còn là LDC, tùy theo ngày nào đến trước.

Ưu đãi chuyển giao công nghệ

Vào tháng 3 năm 2021, Hội đồng đã kết thúc đợt đánh giá thường niên lần thứ 18 đối với các báo cáo do các nước phát triển cung cấp về các ưu đãi được cấp để thúc đẩy và khuyến khích chuyển giao công nghệ cho các nước kém phát triển. Các chuyên gia đã tham dự một hội thảo ảo dành riêng cho việc thực hiện các điều khoản, được tổ chức ngay trước cuộc họp tháng 3, đã đóng góp vào các cuộc thảo luận. Hội đồng bắt đầu đánh giá thường niên lần thứ 19 vào tháng 10 năm 2021.

Chỉ dẫn Địa lý (GI)

Hoạt động đàm phán về một hệ thống đa phương để thông báo và đăng ký chỉ dẫn địa lý (GIs) cho rượu vang và rượu mạnh được thực hiện trong phiên họp đặc biệt của Hội đồng TRIPS. Mục đích của hệ thống đăng ký là tạo điều kiện thuận lợi cho việc bảo vệ GIs cho rượu vang và rượu mạnh. Đây là những chỉ dẫn (bao gồm tên địa danh hoặc các thuật ngữ hoặc dấu hiệu khác liên quan đến một địa điểm) được sử dụng để xác định các sản phẩm có nơi xuất xứ góp phần tạo nên chất lượng đặc biệt, danh tiếng hoặc các đặc điểm khác của chúng.

Chủ tịch, Đại sứ Alfredo Suescum (Panama), đã triệu tập các cuộc tham vấn vào tháng 01 năm 2021 với các thành viên WTO đã tích cực nhất trong các cuộc đàm phán về việc tạo ra một sổ đăng ký chỉ dẫn địa lý (GI) cho rượu vang và rượu mạnh để tạo điều kiện thuận lợi cho việc bảo vệ các chỉ dẫn địa lý.

Đầu tiên là phiên họp đặc biệt nên chia sẻ thông tin và kinh nghiệm về những cách thức đa dạng trong đó chỉ dẫn địa lý đã được bảo vệ thông qua các hiệp định song phương và/hoặc khu vực.

Cuộc họp thứ hai kêu gọi Ban thư ký WTO tiến hành nghiên cứu về mối quan hệ giữa Hiệp định TRIPS và Đạo luật Geneva về Hệ thống đăng ký chỉ dẫn địa lý Lisbon của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới, có hiệu lực vào tháng 2 năm 2020. Hệ thống đăng ký quốc tế cung cấp sự bảo vệ cho tên xác định nguồn gốc địa lý của các sản phẩm như cà phê, trà, trái cây, rượu, đồ gốm, thủy tinh và vải.

Cuối cùng, các thành viên đã đề nghị Ban thư ký WIPO tóm tắt các phái đoàn về tình hình hoạt động của hệ thống đăng ký quốc tế WIPO.

Trong báo cáo gửi Ủy ban Đàm phán Thương mại vào tháng 11 năm 2021, Chủ tịch cho biết “các phái đoàn sẽ cần có những nỗ lực đáng kể để vượt qua những bất đồng dai dẳng về nhiệm vụ và nội dung của các cuộc đàm phán này”.

Các thành viên tiếp tục không đồng ý về các tác động pháp lý mà sổ đăng ký nên có và liệu nó có tạo ra nghĩa vụ cho tất cả các thành viên WTO hay chỉ những người chọn tham gia. Ngoài các vấn đề khác, họ còn bất đồng về phạm vi bảo hiểm sản phẩm và liệu, như nhiệm vụ đàm phán quy định, việc đăng ký có nên giới hạn đối với rượu vang và rượu mạnh hay không, hoặc liệu nó cũng có thể áp dụng cho các sản phẩm khác, chẳng hạn như thực phẩm và nông sản./.

Nguồn: WTO