Tình hình đàm phán nông nghiệp, trợ cấp thủy sản và SPS - tháng 3/2022
Đàm phán trợ cấp thủy sản
Trong tháng 2/2022, Chủ tịch Nhóm đàm phán quy tắc về trợ cấp thủy sản cho biết đàm phán trước mắt sẽ tập trung thảo luận các vấn đề kỹ thuật tại các cuộc họp trao đổi nhóm nhỏ về các vấn đề ưu tiên gồm nội dung lãnh thổ (Territoriality), trợ cấp xăng dầu (Non-specific subsidies), quy định cờ treo tàu đánh cá (Re-flagging), nguyên tắc Đối xử đặc biệt và khác biệt (SDT) và lao động cưỡng bức (Forced-labor). Tuy nhiên, ngoài một số ít các cuộc tham vấn nhóm nhỏ được tổ chức trong tháng 2/2022 với một số kết quả hạn chế, chưa có thêm phiên họp toàn thể nào của Nhóm được tổ chức trong tháng 3/2022. Do thời gian tới khi tổ chức Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 12 ngắn, nhiều khả năng Chủ tịch Nhóm đàm phán sẽ tăng cường triệu tập các cuộc họp trong tháng 4 và tháng 5/2022.
Đàm phán nông nghiệp
Chủ tịch Phiên đặc biệt Ủy ban Nông nghiệp đã chủ trì cuộc họp ngày 21/3/2022 để thảo luận về phương hướng đàm phán thời gian tới nhằm chuẩn bị cho Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 12. Báo cáo phân tích Ca-na-đa trình bày tại cuộc họp cho thấy chỉ có một số nhỏ các Thành viên đang phát triển gửi báo cáo về các chính sách hỗ trợ giá thị trường đối với các sản phẩm dành cho mục đích PSH. Báo cáo kiến nghị các Thành viên cần tăng cường minh bạch về PSH để phục vụ đàm phán. Tại cuộc họp, đại diện Việt Nam ghi nhận đóng góp của Ca-na-đa trong việc đưa ra báo cáo. Việt Nam cho biết đã gửi thông báo về bảng hỗ trợ trong nước DS:1 ngày 24/2/2022 và đề nghị Ca-na-đa xem xét cập nhật báo cáo trong thời gian tới.
Đối với vấn đề Cơ chế tự vệ đặc biệt SSM: Nội dung này không phải là ưu tiên đối với các Thành viên phát triển như Úc, Niu-di-lân, EU… song các Thành viên này sẵn sàng tiếp tục thảo luận. Trong khi đó, đối với đa số các Thành viên đang phát triển và chậm phát triển, SSM là cần thiết để hỗ trợ dân nghèo, có nguồn lực hạn chế để có thể giải quyết các thách thức liên quan khi quy mô hàng hóa nhập khẩu tăng đột biến.
Về vấn đề dự trữ công vì mục đích an ninh lương thực: Nhiều Thành viên đang phát triển và chậm phát triển không hài lòng với đề xuất liên quan nội dung này trong báo cáo của Chủ tịch Phiên đặc biệt Ủy ban Nông nghiệp tại văn bản TN/AG/50 ngày 23/11/2021. In-đô-nê-xi-a thay mặt Nhóm G33 cho biết Nhóm sẽ phối hợp với Nhóm châu Phi đưa ra đề xuất cụ thể về PSH sớm nhất thời gian tới.
Kết luận cuộc họp Phiên đặc biệt ngày 21/3/2022, Chủ tịch cho biết công việc đàm phán thời gian tới sẽ chú trọng nhu cầu cấp thiết trong đảm bảo an ninh lương thực của các Thành viên đang phát triển. Một sự kiện với chủ đề an ninh lương thực dự kiến sẽ được tiến hành vào cuối tháng 4/2022. Chủ tịch đề nghị các Thành viên sớm đưa ra các đề xuất để xây dựng chương trình đàm phán và tận dụng thời gian hiệu quả nhất nhằm chuẩn bị cho Hội nghị Bộ trưởng MC12.
SPS
Phiên họp thường kỳ lần thứ 82 Ủy ban SPS đã diễn ra trong các ngày 23-25/3/2022. Đã có 48 quan ngại, trong đó có 10 quan ngại mới được nêu lần đầu tại 5 phiên họp. Nhiều Thành viên tiếp tục nêu quan ngại về các biện pháp Trung Quốc áp dụng theo thông báo G/SPS/N/CHN/1173 ngày 21/9/2020 liên quan đại dịch COVID-19 (Quan ngại mã số ID 487) và quan ngại về các quy định hành chính mới của Trung Quốc đối với việc đăng ký xuất khẩu thực phẩm của các doanh nghiệp sản xuất nước ngoài (Quan ngại mã số ID 485).
Trong khuôn khổ Phiên họp, đoàn Việt Nam đã gặp và làm việc song phương với đoàn A-rập Xê-út và đoàn Bờ-ra-xin. Đối với cuộc gặp với đoàn A-rập Xê-út: Ta thông báo với Bạn quy trình sản xuất cá Tra Việt Nam đã được Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ công nhận tương đương quy trình sản xuất cá tra Hoa Kỳ. Để đẩy nhanh quá trình xem xét gỡ bỏ Lệnh đình chỉ nhập khẩu thủy sản nuôi từ Việt Nam, phía Bạn đề nghị Việt Nam sớm gửi các thông tin cập nhật chính thức để phía A-rập Xê-út xem xét.
Liên quan buổi làm việc song phương với đoàn Bờ-ra-xin: Phía Bờ-ra-xin cho biết còn nhiều nội dung kỹ thuật liên quan vấn đề Việt Nam quan tâm trong xuất khẩu thủy sản cần được các chuyên gia hai bên làm rõ. Hai bên nhất trí báo cáo Thủ đô sớm tổ chức các cuộc họp kỹ thuật liên quan (trước mắt là các cuộc họp trực tuyến) để tiếp tục thảo luận về xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Bờ-ra-xin.
Các phiên họp của Ủy ban Nông nghiệp WTO
Phiên họp thường kỳ lần thứ 100 Ủy ban Nông nghiệp đã diễn ra trong các ngày 15-17/3/2022. Bên cạnh đó nhiều cuộc họp không chính thức Ủy ban đã được tổ chức trong các ngày 04/3, 28/3 và 29/3/2022 nhằm tiếp tục thảo luận để có được sự đồng thuận về dự thảo Quyết định sửa đổi khổ 4 Cơ chế quản lý hạn ngạch chưa được sử dụng hết theo Quyết định Ba-li về Hạn ngạch thuế quan (TRQ) (dự thảo Quyết định tại văn bản G/AG/32 ngày 11/11/2021).
Về Phiên họp thường kỳ lần thứ 100 Ủy ban Nông nghiệp: một số chủ đề chính được nhiều Thành viên quan tâm/quan ngại gồm chương trình dự trữ công vì mục đích an ninh lương thực Ấn Độ đang triển khai. Nhiều thành viên cho rằng Ấn Độ chưa minh bạch trong thực hiện nghĩa vụ thông báo nên hiện tại chưa thể khẳng định nước này tuân thủ nội dung tại khổ 5 Quyết định Hội nghị Bộ trưởng tại Ba-li năm 2013. Chính sách xanh (Green Deal) của EU cũng được nhiều Thành viên quan tâm. Các Thành viên này quan ngại các quy định EU đưa ra không tính đến điều kiện cụ thể về môi trường, khí hậu, kinh tế xã hội của các Thành viên khác. Các quy định đó có thể mang tính chất phân biệt đối xử, tạo hàng rào kỹ thuật trong thương mại quốc tế và ảnh hưởng tới cuộc sống, sinh kế của hàng triệu dân nghèo ở các quốc gia đang phát triển và chậm phát triển.
Bên cạnh đó, Phiên họp thường kỳ lần thứ 100 Ủy ban Nông nghiệp đã thông qua Báo cáo đánh giá 3 năm lần thứ hai việc thực hiện Quyết định Nai-rô-bi về cạnh tranh xuất khẩu.
Liên quan đánh giá việc thực thi nghĩa vụ thông báo: Báo cáo trình bày tại Phiên họp Ủy ban cho thấy tỷ lệ tuân thủ nghĩa vụ thông báo của Việt Nam về bảng biểu hỗ trợ trong nước DS :1 đã tăng đáng kể lên 93% (Tỷ lệ tuân thủ của ta là 85% vào thời điểm Phiên họp 99 Ủy ban do ta mới hoàn thành nghĩa vụ thông báo nội dung này cho hai năm 2018 và 2019 tại các văn bản G/AG/N/VNM/18 và G/AG/N/VNM/19 ngày 24/2/2022). Tuy nhiên, đối với tỷ lệ tuân thủ nghĩa vụ thông báo theo bảng biểu về tiếp cận thị trường MA:2 và trợ cấp xuất khẩu ES :1 của ta giảm do ta chưa gửi thông báo liên quan.
Ngày 17/3/2022 cũng đã diễn ra sự kiện kỷ niệm phiên họp thứ 100 Ủy ban Nông nghiệp. Tổng giám đốc WTO đã phát biểu tại phiên khai mạc sự kiện. Các đại biểu tham dự đã ôn lại chặng đường phát triển 27 năm qua của Ủy ban Nông nghiệp và bàn kế hoạch phát triển thời gian tới.
Về dự thảo Quyết định sửa đổi khổ 4 Cơ chế quản lý hạn ngạch chưa được sử dụng hết theo Quyết định Ba-li về Hạn ngạch thuế quan (TRQ): Tại phiên họp Ủy ban ngày 15/3/2022, Việt Nam đã thông báo quan điểm theo hướng đồng thuận với các 4 Thành viên WTO. Quan điểm của Việt Nam được nhiều Thành viên WTO hoan nghênh. Cũng liên quan nội dung này, cho đến chiều tối ngày 28/3/2022 chỉ còn duy nhất Ấn Độ chưa đồng ý với dự thảo. Lý do Ấn Độ đưa ra là dự thảo Quyết định chưa đề cập thỏa đáng nguyên tắc Đối xử đặc biệt và khác biệt dành cho các Thành viên đang phát triển và chậm phát triển. Tuy nhiên, vào cuối cuộc họp Ủy ban Nông nghiệp ngày 29/3/2022, Ấn Độ thông báo nhất trí với dự thảo Quyết định tại văn bản G/AG/32. Với sự đồng thuận của tất cả các Thành viên, phù hợp với khổ 13-15 Quyết định Ba-li về TRQ, ngay buổi chiều cùng ngày Chủ tịch Ủy ban Nông nghiệp đã trình dự thảo Quyết định về nội dung này (văn bản G/AG/32.Add.1) lên Đại hội đồng WTO xem xét quyết định (Điểm khác biệt duy nhất giữa hai văn bản là cơ quan phê duyệt quyết định hiện nay tại văn bản G/AG/32.Add.1 là Đại hội đồng trong khi cơ quan phê duyệt tại văn bản G/AG/32 là Hội nghị Bộ trưởng)./.
Nguồn: Phái đoàn Việt Nam tại Geneva
