Tình hình đàm phán nông nghiệp, trợ cấp thủy sản và SPS tháng 4/2022

Đàm phán trợ cấp thủy sản

Ngày 26/4/2022, Chủ tịch Nhóm Đàm phán quy tắc về trợ cấp thủy sản đã chủ trì cuộc họp không chính thức cấp Trưởng đoàn để nghe ý kiến các Thành viên về một số vấn đề còn có quan điểm khác nhau trong dự thảo Hiệp định trợ cấp thủy sản nhằm xây dựng chương trình đàm phán chuẩn bị cho Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 12.

Không khí đàm phán trợ cấp thủy sản khá trầm lắng trong tháng 4/2022. Chưa có phiên họp toàn thể nào được tổ chức. Chỉ sau khi WTO ban hành thư ngày 25/4/2022 mời các Thành viên tham dự Hội nghị Bộ trưởng WTO lần  thứ 12, Chủ tịch Nhóm Đàm phán mới chủ trì được 3 cuộc họp nhóm nhỏ cấp Trưởng đoàn với tổng cộng khoảng 24 Thành viên (trong đó có Việt Nam) trong ngày 26/4/2022. Nội dung chính của các cuộc họp nhóm này là tham khảo ý kiến các Thành viên về Điều 5.4 dự thảo Hiệp định. Theo thông tin không chính thức, quan điểm của đa số các Thành viên được tham vấn tại các cuộc họp này cụ thể như sau: Đối với câu hỏi 5.4.(a), câu trả lời là 7-10 năm; Đối với câu 5.4.(b)(i) là 1%; Về câu 5.4.(b)(ii), câu trả lời là 24 hải lý. Các Thành viên được mời tham vấn ngày 26/4/2022 chủ yếu là các nước có nghề cá quy mô trung bình trên thế giới mà chưa phải là các Thành viên có nghề cá quy mô lớn như EU, Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ, Hoa Kỳ, LB Nga... Cũng theo dự báo của một số Thành viên, nhiều khả năng Chủ tịch Nhóm Đàm phán sẽ tiếp tục tổ chức tham vấn nhóm nhỏ với các Thành viên về các nội dung còn có quan điểm khác biệt khác trong thời gian từ nay tới khi tổ chức Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 12.

Đàm phán nông nghiệp

Chủ tịch Phiên đặc biệt Ủy ban Nông nghiệp đã chủ trì cuộc họp Phiên đặc biệt và các phiên thảo luận chuyên đề về dự trữ công vì mục đích an ninh lương thực (PSH) và Cơ chế tự vệ đặc biệt (SSM) ngày 27/4/2022.

Chủ tịch Phiên đặc biệt Ủy ban Nông nghiệp đã chủ trì cuộc họp ngày 27/4/2022 để tiếp tục thảo luận về phương hướng đàm phán thời gian tới nhằm chuẩn bị cho Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 12. Cuộc họp đã nghe Xê-nê-gan thay mặt Nhóm các Thành viên chậm phát triển (LDC) trình bày bản tổng hợp ý kiến đóng góp của Nhóm (văn bản JOB/AG/227 ngày 14/4/2022) đối với các nội dung dự trữ công vì mục đích an ninh lương thực (PSH), Cơ chế tự vệ đặc biệt (SSM) và đề xuất cải cách nông nghiệp nói chung do Chủ tịch Phiên Đặc biệt Ủy ban Nông nghiệp đưa ra (văn bản TN/AG/50 ngày 23/11/2021). Nhiều Thành viên đã cám ơn Chủ tịch Phiên Đặc biệt và Ban Thư ký WTO đã có nhiều nỗ lực để tổ chức hiệu quả hội thảo WTO về an ninh lương thực ngày 26/4/2022. Việc đảm bảo an ninh lương thực trong bối cảnh hiện nay càng trở nên bức thiết hơn lúc nào hết. Nhiều Thành viên phương Tây tiếp tục lên án LB Nga và cho biết việc LB Nga xâm lược U-cờ-rai-na đã tác động hết sức tiêu cực đối với việc đảm bảo an ninh lương thực khi hai nước này là các Thành viên sản xuất và xuất khẩu lương thực lớn trên thế giới. Phát biểu tại cuộc họp, phía LB Nga tiếp tục phản đối các phát biểu lên án Nga của nhiều Thành viên và cho rằng không nên chính trị hóa các vấn đề liên quan thương mại. Theo phía LB Nga, chính các biện pháp trừng phạt các Thành viên phương Tây áp dụng đối với LB Nga đã ảnh hưởng xấu đến việc sản xuất, cung ứng lương thực tại LB Nga cũng như trên phạm vi toàn cầu. Bên cạnh đó, cuộc họp cho thấy quan điểm của các Thành viên vẫn còn nhiều khác biệt. Trong khi các Thành viên đang phát triển như Nhóm G33, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhóm châu Phi, Nhóm ACP... ưu tiên đàm phán vấn đề PSH, SSM, bông, cải cách phục vụ phát triển thì các Thành viên Nhóm Cairns, đặc biệt là Úc, Niu-di-lân, Ca-na-đa và các Thành viên Mỹ La-tinh vẫn coi trọng cải cách nội dung hỗ trợ trong nước, tiếp cận thị trường, cạnh tranh xuất khẩu. Các Thành viên phát triển khác như Hoa Kỳ, EU, Nhóm G10... đề cao vai trò minh bạch hóa và yêu cầu các Thành viên phải tuân thủ triệt để quy định liên quan nội dung hạn chế xuất khẩu. Nhiều Thành viên đang phát triển mong muốn Hội nghị MC12 phải đạt được thỏa thuận cụ thể về PSH trong khi Nhóm Cairns và nhiều Thành viên phát triển cho rằng đề xuất liên quan PSH chưa cụ thể và cần tiếp tục thảo luận để nếu có thỏa thuận như vậy thì không làm ảnh hưởng đến an ninh lương thực của các Thành viên khác. Trong bối cảnh chỉ còn 6 tuần là tới Hội nghị Bộ trưởng MC12, việc đạt được thỏa thuận có tính thực chất trong 7 nội dung đàm phán và minh bạch hóa là nhiệm vụ đầy khó khăn. Từ nay đến Hội nghị, nhiều khả năng các Thành viên chỉ có thể thống nhất được về kế hoạch đàm phán sau Hội nghị đối với các nội dung liên quan.

SPS

Ngày 28/4/2022 với tư cách là Thành viên chính đưa ra đề xuất, Phái đoàn Hoa Kỳ đã đề nghị WTO đưa dự thảo ‘’Tuyên bố của Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 12 về SPS: Đáp ứng các thách thức mới liên quan SPS’’ vào là một nội dung chương trình họp Đại hội đồng WTO trong tháng 5/2022. So với bản dự thảo trước đây (văn bản WT/GC/W/835/Rev.1 -G/SPS/GEN/1758/Rev.10 ngày 22/11/2021), dự thảo hiện nay (WT/GC/W/835/Rev.2-G/SPS/GEN/1758/REV.11) với nội dung không thay đổi song đã đưa thêm Ma-lai-xi-a và Mông Cổ vào là các Thành viên đồng bảo trợ mới bên cạnh Việt Nam và các Thành viên khác.

Một số nội dung liên quan khác

• Ngày 25/4/2022 Tổng giám đốc WTO, Chủ tịch Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 12 và Chủ tịch Đại hội đồng WTO đã đồng ký thư mời các Thành viên tham dự Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 12 được tổ chức trong các ngày 12-15/6/2022 tại Giơ-ne-vơ. Các vấn đề và nội dung đàm phán được nhiều Thành viên quan tâm nhất hiện nay là ứng phó với đại dịch, an ninh lương thực và năng lượng, trợ cấp thủy sản, cải cách nông nghiệp và cải cách WTO.
• Hội thảo WTO về an ninh lương thực với sự tham gia, báo cáo của nhiều tổ chức quốc tế, phi chính phủ và chia sẻ kinh nghiệm của nhiều Thành viên đã diễn ra ngày 26/4/2022. Theo WTO, nhờ các tiến bộ khóa học công nghệ, sản lượng nông nghiệp toàn cầu đã tăng đáng kể trong những năm gần đây. Tuy nhiên, theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc, trong năm 2020 vẫn còn khoảng 720 triệu tới 811 triệu người trên thế giới vẫn phải đối mặt nạn đói. Đảm bảo an ninh lương thực vẫn là thách thức chính đối với chính sách công toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh tác động của đại dịch Covid-19 và xung đột vũ trang hiện nay tại U-cờ-rai-na. Việc tăng giá ngũ cốc và các loại lương thực khác cũng như phân bón cùng với các biện pháp hạn chế xuất khẩu các Thành viên áp dụng càng làm giá cả tăng cao.
• Phái đoàn Úc tại WTO đã chủ trì cuộc họp cấp Trưởng đoàn Nhóm Cairns ngày 12/4/2022. Tiến sỹ Maximo Torero Cullen, Chuyên gia của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp (FAO) Liên Hợp Quốc đã được mời chia sẻ thông tin về tình hình an ninh lương thực thế giới. Bên cạnh đó, các cuộc họp kỹ thuật của các Thành viên Nhóm Cairns đã diễn ra trong các ngày 27 và 29/4/2022 nhằm thảo luận, thống nhất về dự thảo tuyên bố của Nhóm về cải cách nông nghiệp dự kiến được trình bày tại cuộc họp Ủy ban Đàm phán thương mại WTO ngày 03/5/2022
• Theo báo cáo của U-cơ-rai-na tại cuộc họp chính thức đặc biệt Đại hội đồng WTO ngày 31/3/2022, nền kinh tế nước này gắn chặt với hệ thống thương mại đa phương và các chuỗi giá trị và cung ứng toàn cầu. Trong các năm trước đây, 10% tổng lượng lúa mỳ, 16% ngô và 55% dầu ăn hướng dương toàn cầu là do U-cơ-rai-na cung ứng. Hơn 55% lượng lúa mỳ U-cờ-rai-na được xuất khẩu sang châu Á và 40% được xuất khẩu sang các nước châu Phi.
• Ngày 06/4/2022 Hoa Kỳ đã chủ trì cuộc họp cấp kỹ thuật trực tiếp với các Thành viên có quan tâm tại trụ sở WTO để chuẩn bị tham vấn với Ấn Độ liên quan đến khoản 6 Quyết định của Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 9 tại Ba-li ngày 07/12/2013 về Dự trữ quốc gia vì mục tiêu an ninh lương thực (Xuất phát từ quan ngại về tính minh bạch và khả năng bóp méo thương mại trong các chương trình trợ cấp lúa gạo của Ấn Độ). Phía Hoa Kỳ đề nghị các Thành viên xem xét cùng ký thư gửi Phái đoàn Ấn Độ tại WTO đề nghị tham vấn ở cấp kỹ thuật để làm rõ các vấn đề cùng quan tâm./.

Nguồn: Phái đoàn Việt Nam tại Geneva