Phân tích/đánh giá tiềm năng phát triển các sản phẩm Halal của Việt Nam sang thị trường Malaysia

Công nghiệp Halal tại Malaysia là ngành công nghiệp cung cấp các sản phẩm và dịch vụ hợp chuẩn cho người Hồi giáo tại Malaysia. Năm 2021, nền công nghiệp Halal Malaysia đạt 3,1 tỷ USD và dự kiến sẽ tăng lên 5 tỷ USD vào 2030, được đánh giá là một trong những ngành xuất khẩu tiềm năng của Việt Nam tại thị trường Malaysia.

Malaysia vẫn được xếp hạng cao trong so sánh quốc tế về giao dịch xuyên biên giới. Tuy nhiên, đây không phải là một thị trường hoàn toàn tự do. Rào cản nhập khẩu của Malaysia là nhằm bảo vệ thị trường trong nước và các lĩnh vực chiến lược, cũng như duy trì các chuẩn mực văn hóa và tôn giáo.

Các rào cản kỹ thuật như chứng nhận Halal cho việc nhập khẩu thịt và gia cầm được quy định thông qua cấp phép và kiểm soát vệ sinh. Tất cả các sản phẩm thịt bò, thịt cừu và thịt gia cầm nhập khẩu phải có nguồn gốc từ các cơ sở đã được chính quyền Malaysia chấp thuận là Halal hoặc được chấp nhận để tiêu thụ bởi người Hồi giáo. Thịt lợn, bò và các sản phẩm thịt lợn, bò chỉ có thể được nhập khẩu vào Malaysia nếu được Cục Dịch vụ Thú y (DVS) của Malaysia cấp giấy phép nhập khẩu. Mỗi lô hàng phải có giấy phép nhập khẩu hợp lệ do Cơ quan Kiểm dịch và Kiểm tra Malaysia, MAQIS cấp. Các giấy phép được cấp trên cơ sở từng trường hợp và đôi khi bị từ chối mà không cần giải thích.

Malaysia đã thực hiện tiêu chuẩn sản phẩm thực phẩm MS1500: 2019, đưa ra các hướng dẫn chung về sản xuất, chuẩn bị và lưu trữ thực phẩm Halal, mà nhiều nhà xuất khẩu cho rằng nó nghiêm ngặt hơn nhiều so với tiêu chuẩn Halal Codex Alimentarius được nhiều nước công nhận. Tiêu chuẩn mới này yêu cầu các nhà máy giết mổ phải duy trì các cơ sở Halal chuyên dụng và đảm bảo vận chuyển tách biệt cho các sản phẩm Halal và không Halal. Malaysia cũng yêu cầu kiểm tra tất cả các cơ sở có ý định xuất khẩu sản phẩm thịt và gia cầm sang Malaysia.

Việt Nam có lợi thế khi sở hữu nguồn nguyên vật liệu thô dồi dào như: cà phê, gạo, các sản phẩm chế biến, thủy hải sản, gia vị, đậu hạt, rau củ quả... và có nhiều tiềm năng để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng thực phẩm Halal tại thị trường Malaysia. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn chưa thực sự chiếm được thị phần đáng kể trong lĩnh vực Halal, năng lực xuất khẩu sản phẩm Halal của Việt Nam hiện vẫn còn khá khiêm tốn. Nguyên nhân là do khác biệt về văn hóa kinh doanh, thị hiếu tiêu dùng và đặc biệt là giấy chứng nhận Halal.

Để mở rộng thị trường xuất khẩu sang thị trường Malaysia, doanh nghiệp Việt Nam cần có chứng nhận Halal, nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng hệ thống phân phối mậu dịch, quảng bá sản phẩm… Đồng thời, cần tập trung vào các mặt hàng mà Malaysia và các nước Hồi giáo đang cần như gạo, các mặt hàng nông sản… là những mặt hàng thế mạnh của Việt Nam.