Đánh giá tiềm năng và dư địa xuất khẩu mặt hàng tôm xuất khẩu sang Úc
Úc nhập khẩu các sản phẩm thủy sản để cân bằng giữa như cầu tiêu dung trong nước và khả năng đáp ứng nội địa. Thủy hải sản xuất khẩu của Úc chủ yếu là các sản phẩm có giá trị kinh tế cao như tôm hùm đá, cá hồi Đại Tây Dương, cá ngừ vây xanh miền Nam và bào ngư. Nhập khẩu và nuôi trồng thủy sản chủ yếu là các sản phẩm có giá trị thấp hơn như các loại cá đóng họp, cá đông lạnh, tôm, cá hồi.
Mặc dù xuất khẩu thủy sản của Úc là ngành mang lại lợi nhuận lớn nhưng đây vẫn là nước nhập khẩu thủy sản. Theo Bộ Nông nghiệp nước này, trong năm tài khóa 2019- 2020, Úc đã nhập khẩu 2,1 tỷ AUD sản phẩm thủy sản từ 97 quốc gia, trong đó có 6 quốc giá chính chiếm 72% tổng giá trị nhập khẩu thủy sản của Úc.
Biểu đồ: Các nước cung cấp thủy sản chính cho Úc, năm 2019 - 2020
Về cơ bản, tôm và sản phẩm tôm nhập khẩu vào Úc phải đáp ứng một trong các điều kiện sau:
(i) Tôm và sản phẩm tôm có xuất xứ từ quốc gia/vùng được Úc công nhận sạch bệnh đốm trắng (WSSV), bệnh đầu vàng (YHV), Hội chứng Taura (TSV) và bệnh hoại tử gan tụy do vi khuẩn (NHPB). Riêng bệnh NHPB chỉ áp dụng đối với sản phẩm chưa đông lạnh.
(ii) Tôm được bỏ đầu, bóc vỏ (trừ đốt đuôi cuối) và được kiểm tra, chứng nhận âm tính với bệnh WSSV và YHV.
(iii) Tôm được chế biến sâu (tẩm bột, bao bột, ướp bằng nước xốt ướt hoặc khô, được chế biến làm nhân bánh bao, bánh gối hay các sản phẩm tương tự).
(iv) Tôm được nấu chín.
Ngoài ra, thông tin chi tiết về điều kiện nhập khẩu với từng loại tôm được đăng tải tại địa chỉ website dưới đây:
Các đối tác thương mại đã đáp ứng được các điều kiện nhập khẩu cho sản phẩm tôm chưa nấu chín vào Úc gồm có: Argentina, Bangladesh, Brunei, Trung Quốc, Đan Mạch, Ecuador, Ấn Độ, Indonesia, Malaysia, Peru, Philippines, Thái Lan, Hoa Kỳ, Việt Nam.
Bộ Nông nghiệp Úc cũng đã gửi thông báo bằng văn bản đến cơ quan có thầm quyền của các quốc gia, gồm: Madagasca, Myanmar và Ả-rập xê-út, đồng thời tiếp tục trao đổi với các đối tác thương mại khác để đảm bảo việc tuân thủ các điều kiện nhập khẩu mới và không ảnh hưởng đến các giao dịch thương mại.
Yêu cầu về nhãn mác an toàn sinh học đối với sản phẩm tôm chưa nấu chín gồm có:
• Bao bì chính (tức là bao bì sẵn sàng bán lẻ) của sản phẩm được dán nhãn rõ ràng “Chỉ cho con người sử dụng – không dùng làm mồi hoặc thức ăn cho động vật thủy sinh”.
• Bao bì chính phải bao gồm số lô. Số lô có thể là hạn sử dụng, nhưng phải khớp với số lô được xác định trên giấy chứng nhận sức khỏe.
• Nhãn phải là nhãn cấp tủ đông
• Nhãn phải cố định (nghĩa là không thể tháo rời dễ dàng)
• Nhãn phải ổn định ở -20°C.
• Bao bì thứ cấp (tức là hộp bên ngoài) không được coi là bao bì chính hoặc bao bì sẵn sàng bán lẻ
Các nhà nhập khẩu cũng nên lưu ý đến các yêu cầu ghi nhãn thực phẩm cùng với các điều khoản quy định khác, bao gồm các tiêu chuẩn thực phẩm do Cơ quan Tiêu chuẩn Thực phẩm Australia - New Zealand (FSANZ) xây dựng.
Vào ngày 19 tháng 8 năm 2022, Bộ Nông nghiệp, Ngư nghiệp và Lâm nghiệp Úc thông báo bổ sung tôm tẩm bột, tẩm bột hoặc vụn (BBC) và tôm chế biến cao (HP) vào danh sách các mặt hàng đủ điều kiện hưởng ưu đãi theo Chương trình Can thiệp Ưu đãi (CBIS). - Cơ chế ưu đãi để hàng thực vật nhập khẩu vào Úc được hưởng tỷ lệ kiểm tra an toàn sinh học thấp hơn. Quy định nới lỏng này được kỳ vọng sẽ giúp thúc đẩy xuất khẩu tôm chế biến của Việt Nam sang Úc từ nay đến cuối năm.
Theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), tính đến tháng 10 năm 2022, xuất khẩu tôm của Việt Nam sang Úc đạt gần 214 triệu USD, tăng 62% so với cùng kỳ 2022 và đạt mức tăng trưởng cao nhất trong các thị trường xuất khẩu tôm chính của Việt Nam
Cũng theo VASEP, Úc hiện đang là thị trường xuất khẩu tôm lớn thứ hai của Việt Nam trong CPTPP, chiếm khoảng 21% tổng lượng tôm xuất khẩu của Việt Nam trong khối. Úc cũng là thị trường xuất khẩu lớn thứ 5 của Việt Nam, chiếm khoảng 6%. Sản phẩm tôm của Việt Nam được thị trường Úc ưa chuộng là tôm chế biến, chiếm khoảng 40%
Các mặt hàng tôm chủ lực của Việt Nam đang xuất khẩu sang Úc bao gồm tôm chân trắng đông lạnh luộc chín, bỏ đầu, bỏ đuôi; Tôm thẻ chân trắng không đầu và không đuôi PD tươi đông lạnh, tôm không đầu PDTO tươi đông lạnh, tôm thẻ chân trắng PDI QF đông lạnh, v.v.
Úc là một thị trường khó tính với những quy định khắt khe đối với hàng hóa nhập khẩu nhằm bảo vệ các quy định về an toàn thực phẩm. Doanh nghiệp muốn xuất khẩu vào thị trường này phải tích cực cải tiến quy trình sản xuất và chất lượng sản phẩm.
Mặc dù lạm phát ở Úc cao nhưng vẫn nằm trong tầm kiểm soát của Chính phủ. Nền kinh tế Úc được dự báo có thể tránh được suy thoái trong năm nay. Cùng với sự hỗ trợ từ các Hiệp định RCEP và CPTPP mà Việt Nam và Úc đã tham gia, Úc vẫn được coi là thị trường tiềm năng cho tôm Việt Nam trong thời gian tới.
