Tổng quan về thị trường EU

Thứ Ba, 26/09/2023

Liên minh châu Âu (European Union – EU) là một Liên minh kinh tế chính trị gồm 27 quốc gia thành viên châu Âu (sau khi Vương quốc Anh chính thức rời EU vào ngày 31/01/2020) với khoảng 450 triệu dân. EU là nền kinh tế lớn thứ 3 trên thế giới về sức mua tương đương sau Trung Quốc và Hoa Kỳ. Theo số liệu thống kê của Ngân hàng Thế giới, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của EU đạt trung bình khoảng 15,5 nghìn tỷ USD trong giai đoạn 2016 -2021 với tốc độ tăng trưởng GDP năm 2021 đạt 5,4%.

Về cơ cấu tổ chức, EU có các định chế chính là: Hội đồng châu Âu, Hội đồng Bộ trưởng, Nghị viện châu Âu, Uỷ ban châu Âu và Toà án châu Âu. Trong đó, Hội đồng châu Âu (European Council) là cơ quan chính trị cao nhất của EU; đưa ra định hướng và ưu tiên chính trị cho cả khối, cùng với Nghị viện châu Âu thông qua các đạo luật của EU và ngân sách chung của Liên minh. Nghị viện châu Âu (European Parliament – EP) cùng Hội đồng Bộ trưởng ban hành luật pháp; giám sát các cơ quan của EU, đặc biệt là Ủy ban châu Âu. Ủy ban châu Âu (European Commission – EC) là cơ quan hành pháp của khối. EC hoạt động độc lập, có chức năng xây dựng, kiến nghị các đạo luật của EU, thực thi, áp dụng và giám sát việc triển khai các hiệp ước và điều luật của EU, sử dụng ngân sách chung để thực hiện các chính sách chung của cả khối theo quy định.

EU đã phát triển vai trò nhất định trong chính sách đối ngoại, có đại diện trong Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), G7, G20 và Liên Hiệp Quốc. EU đã thông qua việc bãi bỏ kiểm tra hộ chiếu bằng Hiệp ước Schengen giữa 22 quốc gia thành viên và 4 quốc gia không phải là thành viên của EU (Thụy Sỹ, Na Uy, Iceland và Liechtenstein).

Thể chế của EU được đánh giá là hình thức hội nhập kinh tế cao nhất thế giới hiện nay. Vượt trên cấp độ một liên minh thuế quan (hàng hóa, các yếu tố sản xuất tự do di chuyển trong nội khối, thống nhất về một biểu thuế quan và chính sách thương mại chung áp dụng cho các nước ngoài khu vực), các thành viên còn hợp tác và phối hợp hài hòa các chính sách công nghiệp và xã hội, chính sách tiền tệ và sử dụng một đồng tiền chung: đồng Euro. Đồng tiền chung này được sử dụng tại 19 quốc gia thành viên và tạo nên Khu vực đồng Euro (Eurozone). Đồng Euro là đồng tiền được dự trữ lớn thứ hai và là đồng tiền được giao dịch nhiều thứ hai trên thế giới sau đồng đô la Mỹ.

 EU đã phát triển thị trường chung thông qua hệ thống luật pháp tiêu chuẩn áp dụng cho tất cả các nước thành viên nhằm đảm bảo sự lưu thông tự do của con người, hàng hóa, dịch vụ và vốn. EU duy trì các chính sách chung về thương mại, nông nghiệp, ngư nghiệp và phát triển địa phương.

Các lĩnh vực kinh tế chính của EU: theo số liệu của Eurostat, năm 2021, trong số những lĩnh vực kinh tế chính của EU, Dịch vụ vẫn là ngành đóng góp lớn nhất vào tổng giá trị gia tăng của EU, chiếm 72,7%; tiếp theo là Công nghiệp & Xây dựng chiếm 25,5% và Nông nghiệp chiếm 1,8%.

Thương mại của EU: theo số liệu của Eurostat, năm 2021, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa với thị trường thế giới của EU trong năm 2021 đạt 11,1 nghìn tỷ EUR, tăng 19,4% so với năm 2020. Trong đó, kim ngạch xuất nhập khẩu với thị trường ngoại khối đạt 4,3 nghìn tỷ EUR, tăng 17,5% so với năm 2020.

Xuất khẩu hàng hóa với thị trường thế giới năm 2021 của EU đạt 5,6 nghìn tỷ EUR, tăng 17,3% so với năm 2020. Trong đó, xuất khẩu sang các thị trường ngoại khối đạt 2,2 nghìn tỷ EUR, tăng 12,8% so với năm 2020. Các thị trường xuất khẩu chính của EU trong năm 2021 và thị phần tương đương bao gồm: Hoa Kỳ (18,3%), Anh (13,0%), Trung Quốc (10,3%), Thụy Sỹ (7,2%) và Nga (4,1%).

Nhập khẩu hàng hóa từ thị trường thế giới năm 2021 của EU đạt 5,5 nghìn tỷ EUR, tăng 21,7% so với năm 2020. Trong đó, nhập khẩu từ các thị trường ngoại khối của EU đạt 2,1 nghìn tỷ EUR, tăng 23,3% so với năm 2020. EU nhập khẩu hàng hoá chủ yếu từ các thị trường: Trung Quốc (22,8%), Hoa Kỳ (11,0%), Nga (7,6%), Anh (6,9%), Thuỵ Sỹ (5,9%).

Về cơ cấu hàng hóa, năm 2021, 05 nhóm mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của EU bao gồm: máy móc và thiết bị (chiếm 12,9%), dược phẩm (10,7%), xe cơ giới (10,3%), sản phẩm hóa chất (9,1%) và máy tính, sản phẩm điện tử & quang học (7,9 %). 06 nhóm hàng hóa nhập khẩu hàng đầu của EU bao gồm: máy tính, sản phẩm điện tử & quang học (chiếm 14% tổng giá trị nhập khẩu), dầu thô & khí đốt tự nhiên (12%), hóa chất & sản phẩm hóa chất (8%), máy móc & thiết bị, thiết bị điện và kim loại cơ bản (đồng chiếm 6%).