Một số khái niệm cần lưu ý về cơ chế CBAM của EU
Thứ Hai, 28/10/2024
CBAM đã có hiệu lực từ ngày 01 tháng 10 năm 2023. Cơ chế này hiện áp dụng với 6 nhóm hàng nhập khẩu vào EU là xi măng, điện, phân bón, sắt thép, nhôm và hydrogen. Việc triển khai CBAM sẽ được tiến hành trong 2 giai đoạn: giai đoạn chuyển tiếp (từ ngày 01 tháng 10 năm 2023 đến ngày 31 tháng 12 năm 2025) và giai đoạn chính thức (từ ngày 01 tháng 01 năm 2026). Trong tương lai, CBAM sẽ không chỉ bao gồm 6 nhóm hàng là xi măng, điện, phân bón, sắt thép, nhôm và hydrogen mà còn có thể được mở rộng phạm vi áp dụng đối với một số mặt hàng khác như thủy tinh, gốm sứ, bột giấy, giấy, bìa cứng, axit và hóa chất hữu cơ…
Về bản chất, quy định này yêu cầu các nhà nhập khẩu EU hoặc đại diện hải quan gián tiếp phải kê khai một số các thông tin nhất định (tổng số lượng của từng hàng hóa nhập khẩu, tổng lượng phát thải nhúng thực tế tương ứng, tổng lượng phát thải gián tiếp tương ứng và giá các-bon phải trả tại quốc gia xuất xứ đối với lượng khí thải ẩn chứa trong hàng hoá nhập khẩu).
Ủy ban châu Âu (EC) và các cơ quan chức năng của từng nước thành viên EU chịu trách nhiệm giám sát các thông tin kê khai, bảo đảm tính chính xác và tuân thủ các quy định của EU. Các thông tin kê khai phải được xác minh bởi một bên xác minh được EU công nhận. Việc xác minh được thực hiện để đảm bảo người kê khai CBAM tuân thủ các nghĩa vụ theo quy định của EU trong thời gian chuyển tiếp. Sau giai đoạn chuyển tiếp, thông tin về giá các-bon đã trả sẽ phải được chứng nhận bởi một bên thứ ba, độc lập với người kê khai CBAM và chính quyền nước xuất xứ.
Một số khái niệm quan trọng cần lưu ý trong quá trình triển khai EU CBAM như sau:[1]
- Phát thải nhúng (embedded emissions) là phát thải trực tiếp được giải phóng trong quá trình sản xuất hàng hóa hoặc lượng phát thải gián tiếp từ quá trình sản xuất điện được tiêu thụ trong quá trình sản xuất hàng hóa.
- Phát thải trực tiếp (direct emissions) là phát thải từ quá trình sản xuất hàng hóa, bao gồm phát thải từ quá trình sản xuất nhiệt và làm mát được tiêu thụ trong quá trình sản xuất, bất kể địa điểm sản xuất nhiệt hoặc làm mát.
- Phát thải gián tiếp (indirect emissions) là phát thải từ quá trình sản xuất điện được tiêu thụ trong quá trình sản xuất hàng hóa, bất kể địa điểm sản xuất điện tiêu thụ.
- Lượng khí thải thực tế (actual emissions) là lượng khí thải được tính toán dựa trên dữ liệu chính từ các quy trình sản xuất hàng hóa và từ sản lượng điện tiêu thụ trong các quy trình đó.
- Giá các-bon (carbon price) là số tiền được trả ở một quốc gia thứ ba, theo một chương trình giảm phát thải carbon, dưới hình thức thuế, khoản thuế hoặc lệ phí hoặc dưới hình thức trợ cấp phát thải theo hệ thống giao dịch phát thải khí nhà kính.
- Giá trị mặc định (default value) là giá trị được tính toán hoặc lấy từ dữ liệu thứ cấp, biểu thị lượng khí thải ẩn trong hàng hóa.
- Hàng hóa đơn giản (simple goods) là hàng hóa được sản xuất trong một quy trình sản xuất chỉ yêu cầu vật liệu đầu vào (tiền chất) và nhiên liệu có lượng khí thải ẩn bằng không.
- Hàng hóa phức tạp (complex goods) là hàng hóa khác với hàng hóa đơn giản./.
Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên
[1] Đây là các khái niệm được định nghĩa theo các Quy định của EU. Hiện hệ thống pháp luật hiện hành của Việt Nam trong lĩnh vực liên quan chưa có định nghĩa chính thức đối với các khái niệm này.
