Cơ hội và thách thức trong việc giải quyết tranh chấp đầu tư quốc tế theo EVIPA
Thứ Hai, 09/12/2024
EVIPA thiết lập một khuôn khổ pháp lý rõ ràng, bao gồm cơ chế giải quyết tranh chấp, nhằm bảo vệ các nhà đầu tư của Liên minh Châu Âu tại Việt Nam và ngược lại; từ đó tạo cơ hội để Việt Nam nâng cao năng lực pháp lý và xây dựng môi trường đầu tư cạnh tranh nhằm thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, việc thực hiện cơ chế giải quyết tranh chấp đầu tư trong EVIPA có thể gặp khó khăn do các yêu cầu cao về chuyên môn pháp lý quốc tế và tính minh bạch.
Cơ hội từ cơ chế giải quyết tranh chấp trong EVIPA
Cơ chế giải quyết tranh chấp đầu tư của EVIPA sử dụng Hệ thống Tòa án Đầu tư (Investment Court System - ICS), được thiết kế nhằm thay thế mô hình trọng tài đầu tư truyền thống. ICS đảm bảo tính minh bạch thông qua việc công khai các tài liệu và phiên xử liên quan đến tranh chấp.
Sự minh bạch này giúp củng cố lòng tin của các nhà đầu tư quốc tế vào cam kết của Việt Nam trong việc tôn trọng các quy định quốc tế. Nhờ đó, Việt Nam có thể thu hút được dòng vốn FDI chất lượng cao vào các lĩnh vực chiến lược như năng lượng tái tạo, công nghệ cao và cơ sở hạ tầng.
Bên cạnh đó, việc thực thi EVIPA mở ra cơ hội để Việt Nam học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia EU, từ đó cải thiện năng lực pháp lý và xây dựng một hệ thống pháp luật tương thích với tiêu chuẩn quốc tế. Điều này không chỉ nâng cao uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế mà còn giúp tạo ra môi trường đầu tư hấp dẫn hơn.
Thách thức trong thực hiện cơ chế giải quyết tranh chấp đầu tư
Bên cạnh các cơ hội, cơ chế giải quyết tranh chấp của EVIPA cũng mang lại nhiều thách thức:
1. Yêu cầu cao đối với kinh nghiệm và năng lực chuyên môn
Cơ chế ICS yêu cầu kiến thức chuyên sâu về luật pháp quốc tế và đầu tư nước ngoài. Bên cạnh đó, kinh nghiệm thực tiễn là một yếu tố quan trọng trong việc ứng phó với các vụ kiện nước ngoài để có thể bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp Việt Nam. Điều này đòi hỏi nâng cao năng lực của các cán bộ phụ trách và các chuyên gia trong lĩnh vực giải quyết tranh chấp.
2. Yêu cầu minh bạch
ICS yêu cầu công khai tài liệu và các phiên xử, điều này đôi khi mâu thuẫn với quy định bảo mật thông tin hoặc chính sách nội bộ của Việt Nam. Việc điều chỉnh hệ thống pháp luật để đáp ứng yêu cầu minh bạch này là một thách thức không nhỏ.
3. Có khả năng ảnh hưởng tới chính sách công
Các vụ tranh chấp đầu tư có thể liên quan đến các chính sách công quan trọng, có thể tạo ra áp lực lên Chính phủ. Đặc biệt, các phán quyết bất lợi từ ICS có khả năng ảnh hưởng đến một số lợi ích hoặc chiến lược phát triển dài hạn.
4. Chi phí và thời gian xử lý
Việc tham gia vào các tranh chấp quốc tế thường đòi hỏi nguồn lực lớn về tài chính và nhân sự, có thể gây áp lực lên cả doanh nghiệp và cơ quan nhà nước.
Giải pháp để nâng cao hiệu quả giải quyết tranh chấp đầu tư
Để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức từ EVIPA, Việt Nam cần triển khai các giải pháp sau:
1. Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao
Cần đầu tư vào việc nâng cao năng lực của các cán bộ pháp lý và doanh nghiệp thông qua các chương trình đào tạo chuyên sâu về luật đầu tư quốc tế và kỹ năng tham gia ICS.
2. Cải thiện hệ thống pháp luật
Việt Nam cần rà soát và cập nhật các quy định pháp luật liên quan đến đầu tư nước ngoài và giải quyết tranh chấp, đảm bảo không mâu thuẫn với cam kết quốc tế.
3. Tăng cường đối thoại với các bên liên quan
Thiết lập cơ chế đối thoại thường xuyên với EU và các nhà đầu tư để giải quyết tranh chấp tiềm ẩn từ sớm. Hợp tác chặt chẽ với EU cũng giúp Việt Nam nâng cao năng lực pháp lý và quản trị.
4. Xây dựng chiến lược dài hạn
Cần một chiến lược tổng thể để xử lý các tranh chấp đầu tư, bao gồm quản lý các vụ kiện tiềm năng và bảo vệ lợi ích quốc gia trong khuôn khổ pháp lý quốc tế.
Cơ chế giải quyết tranh chấp đầu tư trong EVIPA mang lại cả cơ hội và thách thức đáng kể cho Việt Nam. Tuy nhiên, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và phối hợp đồng bộ từ các cơ quan liên quan, Việt Nam có thể biến những thách thức này thành động lực để cải thiện môi trường đầu tư. Việc thực hiện hiệu quả các cam kết trong EVIPA không chỉ bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư mà còn góp phần thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam phát triển bền vững./.
Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương
