Tổng quan Gói Omnibus 2025 của EU về báo cáo bền vững và tác động đến doanh nghiệp Việt Nam
Thứ Sáu, 31/10/2025
Gói Omnibus được thiết kế không phải là một đạo luật độc lập mà là tập hợp các sửa đổi đồng bộ đối với những trụ cột pháp lý quan trọng của hệ sinh thái ESG hiện nay, bao gồm Chỉ thị Báo cáo Bền vững của Doanh nghiệp (CSRD) về báo cáo bền vững của doanh nghiệp, Chỉ thị về Thẩm định Tính bền vững của Doanh nghiệp (CSDDD) về thẩm tra trách nhiệm doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng, quy định về Công bố Tài chính Bền vững (SFDR) liên quan đến minh bạch tài chính bền vững, cùng một số quy định kỹ thuật bổ trợ khác. Việc hình thành gói Omnibus 2025 phản ánh hai động lực lớn đang định hình chính sách ESG của EU: một mặt, nhu cầu cấp thiết phải giảm gánh nặng tuân thủ ngày càng tăng đối với doanh nghiệp – đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ – trong bối cảnh yêu cầu về dữ liệu và báo cáo ESG liên tục mở rộng và trở nên phức tạp; mặt khác, EU vẫn kiên định mục tiêu của Thỏa thuận Xanh châu Âu (Green Deal) nhưng cần bảo đảm tính khả thi về mặt kinh tế, tránh để hệ thống báo cáo hiện tại tạo ra chi phí quá mức làm suy giảm khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp châu Âu. Vì vậy, Omnibus Package 2025 được EU triển khai với mục tiêu “chuẩn hóa – hiệu chỉnh”, vừa duy trì mức độ tham vọng của EU trong lĩnh vực bền vững, vừa tạo ra không gian linh hoạt để doanh nghiệp thích ứng trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động mạnh sau đại dịch và những căng thẳng địa chính trị kéo dài.
Gói Omnibus Package 2025 được xây dựng với ba mục tiêu trọng tâm nhằm tối ưu hóa khung chính sách bền vững của Liên minh châu Âu. Trước hết, trọng tâm lớn nhất là việc đơn giản hóa nghĩa vụ báo cáo. Trong những năm gần đây, EU nhận thấy các yêu cầu về báo cáo bền vững theo CSRD và hệ thống tiêu chuẩn Bộ tiêu chuẩn báo cáo phát triển bền vững của Châu Âu (ESRS) đã mở rộng quá nhanh, tạo ra khối lượng dữ liệu rất lớn, vượt quá năng lực của nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Omnibus 2025 vì thế đặt mục tiêu giảm số lượng chỉ tiêu báo cáo bắt buộc, tinh giản cấu trúc các tiêu chuẩn ESRS dành cho SMEs và doanh nghiệp niêm yết quy mô nhỏ, đồng thời hoãn, giãn hoặc loại bỏ một số nghĩa vụ báo cáo có mức độ phức tạp cao. Đây được EU kỳ vọng là bước đi cần thiết để bảo đảm tính khả thi của quá trình thực thi CSRD, đồng thời giúp doanh nghiệp có không gian thích ứng tốt hơn.
Bên cạnh việc giảm tải nghĩa vụ, Omnibus 2025 còn hướng tới mục tiêu hài hòa giữa tham vọng xanh của EU và tính khả thi của thị trường. EU vẫn giữ vững những mục tiêu đầy tham vọng trong khuôn khổ Green Deal và tiếp tục coi bền vững là định hướng chiến lược dài hạn. Tuy nhiên, gói Omnibus cho phép điều chỉnh một số yêu cầu kỹ thuật trong hệ thống phân loại xanh (EU Taxonomy), thay đổi cơ chế thực thi để phù hợp hơn với thực tế hoạt động của doanh nghiệp, và giảm bớt gánh nặng pháp lý đối với các doanh nghiệp đang trong quá trình chuyển đổi sang mô hình sản xuất xanh. Những điều chỉnh này nhằm bảo đảm rằng các yêu cầu về bền vững không trở thành rào cản đối với năng lực cạnh tranh, trong bối cảnh doanh nghiệp châu Âu phải đối mặt với áp lực kinh tế và chi phí tuân thủ ngày càng tăng.
Mục tiêu thứ ba của Omnibus Package 2025 là đồng bộ hóa các quy định ESG vốn đang có sự phân mảnh đáng kể. Khung pháp luật ESG của EU được xây dựng từ nhiều trụ cột khác nhau, gồm CSRD, CSDDD, SFDR và Taxonomy với phương pháp tính toán và yêu cầu báo cáo đôi khi không tương thích. Điều này tạo ra tình trạng chồng chéo nghĩa vụ và làm tăng chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp. Gói Omnibus được thiết kế nhằm tạo sự liên thông giữa các tiêu chí báo cáo, thống nhất phương pháp tính toán chỉ số bền vững, và giảm trùng lặp giữa các hệ thống báo cáo hiện hành. Khi các cơ chế này được hài hòa, doanh nghiệp có thể xây dựng hệ thống dữ liệu nhất quán hơn và giảm đáng kể khối lượng công việc phát sinh từ việc tuân thủ đa tầng nhiều quy định ESG khác nhau.
Tác động với doanh nghiệp Việt Nam
Gói Omnibus 2025 của EU tạo ra những thay đổi quan trọng đối với hệ thống báo cáo và quản trị bền vững, kéo theo tác động đáng kể đối với doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang EU hoặc tham gia chuỗi cung ứng của các tập đoàn châu Âu. Những điều chỉnh này không chỉ liên quan đến việc giảm tải nghĩa vụ báo cáo, mà còn định hình lại các tiêu chuẩn mà doanh nghiệp phải đáp ứng để duy trì khả năng cạnh tranh, minh bạch và bền vững trong hoạt động sản xuất – kinh doanh.
Tác động của Omnibus 2025 mang tính hai chiều: trong ngắn hạn, việc giãn một số nghĩa vụ của CSRD và CSDDD giúp doanh nghiệp – đặc biệt là nhóm có năng lực hạn chế về dữ liệu – có thêm thời gian chuẩn bị, qua đó giảm nguy cơ gián đoạn thương mại hoặc bị loại khỏi danh sách nhà cung cấp. Tuy nhiên, về dài hạn, tiêu chuẩn ESG không hạ thấp; Omnibus chỉ làm chúng rõ ràng và dễ thực thi hơn. Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp Việt Nam vẫn cần đầu tư mạnh vào quản trị bền vững, truy xuất nguồn gốc, đo lường phát thải và quản lý dữ liệu
Các yêu cầu về minh bạch chuỗi cung ứng – từ dữ liệu phát thải theo sản phẩm đến thông tin về năng lượng, nước, chất thải cũng như tuân thủ các quyền lao động – vẫn được duy trì đầy đủ. Do đó, doanh nghiệp Việt Nam không thể trì hoãn mà cần chủ động nâng cấp năng lực ESG để đáp ứng kỳ vọng ngày càng cao của thị trường EU.
Cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam
Omnibus 2025 mang lại cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam nâng cấp năng lực quản trị và củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Việc tinh giản ESRS và nhấn mạnh nguyên tắc trọng yếu giúp doanh nghiệp tập trung vào các chỉ tiêu ESG thực sự phù hợp với đặc thù ngành, qua đó xây dựng hệ thống báo cáo bền vững hiệu quả, giảm chi phí nhưng vẫn đáp ứng chuẩn mực quốc tế. Đồng thời, trong bối cảnh EU tăng cường yêu cầu minh bạch chuỗi cung ứng, những doanh nghiệp đầu tư sớm vào truy xuất nguồn gốc, đo lường phát thải và minh bạch dữ liệu sẽ có lợi thế lớn khi cạnh tranh trở thành nhà cung cấp chiến lược, đặc biệt trong các ngành xuất khẩu chủ lực như nông sản, dệt may, da giày hay điện tử. Gói Omnibus cũng mở ra cơ hội hợp tác và tiếp nhận chuyển giao công nghệ, khi các tập đoàn EU có xu hướng hỗ trợ nhà cung cấp nâng cấp năng lực ESG để bảo đảm tuân thủ toàn chuỗi cung ứng
Thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam
Thách thức lớn nhất đối với doanh nghiệp Việt Nam là năng lực thực thi ESG còn chưa đồng đều. Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ thiếu hệ thống dữ liệu, công cụ đo lường phát thải và cơ chế truy xuất nguồn gốc đạt chuẩn, nên dù được giãn thời hạn, họ vẫn phải đối mặt với chi phí đầu tư ban đầu đáng kể để đáp ứng yêu cầu của đối tác EU. Bên cạnh đó, yêu cầu minh bạch về các quyền lao động theo CSDDD – với phạm vi giám sát mở rộng tới cả các nhà cung cấp cấp thấp (tier 2, tier 3) – tạo áp lực lớn cho các ngành thâm dụng lao động hoặc gia công. Rủi ro bị loại khỏi chuỗi cung ứng cũng gia tăng khi các tập đoàn EU ưu tiên nhà cung cấp có dữ liệu ESG rõ ràng và minh bạch, khiến doanh nghiệp chậm thích ứng dễ mất đơn hàng hoặc chịu điều kiện bất lợi. Ngoài ra, việc tuân thủ đầy đủ các nghĩa vụ ESG theo Omnibus 2025 đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa doanh nghiệp, hiệp hội và cơ quan quản lý; thiếu sự đồng bộ hoặc định hướng rõ ràng có thể khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong triển khai các chuẩn mực mới.
Tổng kết lại, Omnibus Package 2025 là bước điều chỉnh quan trọng trong tiến trình triển khai ESG của EU, không làm giảm tham vọng xanh mà hướng tới tăng tính khả thi, giảm gánh nặng tuân thủ và nâng cao chất lượng dữ liệu bền vững. Những sửa đổi đối với CSRD, CSDDD, SFDR và Taxonomy cho thấy EU đang chuyển từ giai đoạn ban hành tiêu chuẩn sang giai đoạn tinh chỉnh và thực thi hiệu quả hơn. Đối với doanh nghiệp Việt Nam, đây đồng thời là cơ hội và thách thức: Omnibus giúp kéo giãn thời gian chuẩn bị, nhưng đòi hỏi mức độ chủ động cao hơn trong quản trị ESG, chuẩn hóa dữ liệu và minh bạch chuỗi cung ứng. Doanh nghiệp tận dụng tốt xu hướng này sẽ có lợi thế rõ rệt khi tiếp cận thị trường EU và tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị toàn cầu đang chuyển dịch theo hướng bền vững.
Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên
