Tài trợ thương mại và nỗ lực của WTO trong việc duy trì thị trường tài trợ thương mại
Thứ Ba, 25/11/2025
Tài trợ thương mại (Trade Finance)
Tài trợ thương mại là toàn bộ các cơ chế tài chính hỗ trợ cho các giao dịch mua bán giữa nhà nhập khẩu và nhà xuất khẩu. Nói cách khác, Trade Finance giúp tăng khả năng thanh toán của bên nhập khẩu, đồng thời giảm thiểu rủi ro cho bên xuất khẩu. Đây được xem như “xương sống” hỗ trợ người mua và người bán trong cả giao dịch nội địa lẫn quốc tế.
Các chủ thể cung cấp dịch vụ tài trợ thương mại bao gồm các tổ chức tài chính, ngân hàng, nhà cung ứng, người mua, các tập đoàn tài trợ theo hình thức liên danh, và các công ty tài chính phi ngân hàng (NBFC). Trong số đó, ngân hàng giữ vai trò trung tâm, bởi họ là bên cung cấp nguồn vốn cho cả người mua lẫn người bán. Thông qua các sản phẩm và dịch vụ chuyên biệt, ngân hàng giúp bên nhập khẩu có thể nhận được hàng hóa và dịch vụ đúng hạn, đồng thời đảm bảo bên xuất khẩu được thanh toán đầy đủ. Như đã đề cập, ngân hàng cung cấp nhiều hình thức tài trợ khác nhau dành cho cả nhà nhập khẩu và nhà xuất khẩu, góp phần vận hành trơn tru toàn bộ quá trình giao dịch thương mại.
Tài trợ tín dụng thương mại
Tài trợ thương mại nằm ở nhóm rủi ro thấp nhưng có tài sản bảo đảm cao trong phổ các hình thức tín dụng. Tuy nhiên, điều đó không giúp nó hoàn toàn tránh khỏi tác động của các cuộc khủng hoảng tài chính. Theo phân tích “The challenges of trade financing”của WTO, hiện nay, khoảng 80% đến 90% thương mại toàn cầu phụ thuộc vào tài trợ thương mại, bao gồm tín dụng thương mại, bảo hiểm và các hình thức bảo lãnh, và phần lớn mang tính ngắn hạn. Việc dòng tín dụng thương mại bị thu hẹp có thể gây ra tác động nghiêm trọng đối với nền kinh tế thực. Các mô hình chuỗi cung ứng quốc tế đã khiến hoạt động tài trợ thương mại toàn cầu hóa theo quá trình sản xuất. Những cơ chế tài trợ chuỗi cung ứng tinh vi, kể cả dành cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, ngày càng trở nên thiết yếu đối với hoạt động thương mại.
Trong WTO, mối quan ngại về tình trạng khan hiếm tài trợ thương mại cho các nước đang phát triển và thu nhập thấp đã được nêu lên từ cuộc khủng hoảng tài chính châu Á. Đây là nhóm quốc gia chiếm khoảng một phần ba thương mại toàn cầu nhưng lại chịu tác động nặng nề nhất khi các nhà cung cấp tín dụng trên thế giới đánh giá lại rủi ro và đối mặt với tình trạng thiếu thanh khoản, vốn là đặc trưng của các giai đoạn khủng hoảng tài chính. Hiện nay, các nước này đang phải đối mặt với những khó khăn tương tự trong việc mở thư tín dụng và các công cụ tài trợ thương mại khác tại thị trường tài chính trong nước. Tình trạng khan hiếm tài trợ thương mại rất có khả năng sẽ làm trầm trọng thêm đà chững lại của thương mại và sản lượng toàn cầu. WTO cho rằng các hoạt động trong chuỗi cung ứng đang bị gián đoạn do thiếu nguồn tài trợ dành cho các nhà cung cấp đến từ các nước đang phát triển, đặc biệt là tại khu vực châu Á.
Trong những giai đoạn dễ xảy ra tình trạng thiếu niềm tin và thiếu minh bạch, tất cả các chủ thể, bao gồm các ngân hàng tư nhân (chiếm khoảng 80% thị trường tài trợ thương mại), các cơ quan tín dụng xuất khẩu và các ngân hàng phát triển khu vực, đều nên, trong phạm vi có thể, huy động và chia sẻ nguồn lực. Việc duy trì mối liên kết chặt chẽ giữa các bên tham gia cũng đặc biệt quan trọng, bởi hiện nay vẫn thiếu các bộ dữ liệu toàn diện và đáng tin cậy về dòng chảy tài trợ thương mại.
Điều này đồng nghĩa rằng kênh đánh giá khả thi nhất về tình hình thị trường chủ yếu dựa trên việc thu thập các ý kiến chuyên môn và các số liệu từng phần từ nhiều tổ chức khác nhau. Đây cũng chính là một trong những trọng tâm hoạt động của Nhóm Chuyên gia Tài trợ Thương mại thuộc WTO.
Các nỗ lực đang được WTO triển khai
Theo yêu cầu của các chính phủ thành viên, WTO đang tìm cách thúc đẩy phục hồi các mối liên kết phức tạp và mạng lưới các chủ thể tham gia thị trường tài trợ thương mại, nhằm đảm bảo dòng vốn tài trợ vẫn được duy trì cho hoạt động thương mại. Điều này giúp giảm thiểu bớt một trong những nguyên nhân khiến dòng chảy thương mại toàn cầu suy giảm.
Hiện nay, WTO đang nỗ lực tối đa nhằm huy động các chủ thể khu vực công chia sẻ một phần rủi ro với khu vực tư nhân, đồng thời thúc đẩy mạnh mẽ hơn hoạt động đồng tài trợ giữa các nhà cung cấp tài trợ thương mại. Với sự ủng hộ của các thành viên WTO, Tổng Giám đốc WTO đã triệu tập Nhóm Chuyên gia về Tài trợ Thương mại, với hai mục tiêu chính là (i) tìm kiếm các giải pháp tập thể trong ngắn hạn, đặc biệt thông qua việc huy động các cơ quan tín dụng xuất khẩu được chính phủ bảo lãnh và các ngân hàng phát triển khu vực; và (ii) xây dựng các biện pháp kỹ thuật nhằm tăng cường tương tác giữa khu vực tư nhân và khu vực công trong ngắn hạn và trung hạn. Trong đó, nhóm mục tiêu thứ hai bao gồm các sáng kiến do Phòng Thương mại Quốc tế (ICC), Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), Tập đoàn Tài chính Quốc tế (IFC) và Hiệp hội Berne phát triển, hướng đến việc loại bỏ các trở ngại đối với hoạt động chia sẻ rủi ro và đồng tài trợ giữa các tổ chức liên quan.
Có thể thấy rằng thị trường tài trợ thương mại đang trải qua giai đoạn hết sức khó khăn và những khó khăn này chắc chắn sẽ góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng suy giảm kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, các nỗ lực vẫn đang được triển khai, trong đó có vai trò vận động và huy động nguồn lực của WTO, nhằm tìm ra các giải pháp bền vững cho một vấn đề vốn dĩ có thể trở thành một nguyên nhân khác gây thu hẹp hoạt động kinh tế.
|
Tại Việt Nam, các hoạt động tài trợ thương mại phát triển tương đối đầy đủ và ổn định, gắn chặt với tăng trưởng xuất nhập khẩu và hội nhập kinh tế quốc tế. Hiện nay, tài trợ thương mại vẫn là kênh hỗ trợ vốn và giảm rủi ro quan trọng cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu, nhất là trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu còn nhiều biến động. Hệ thống ngân hàng Việt Nam – đặc biệt là các ngân hàng thương mại lớn và ngân hàng nước ngoài – đóng vai trò trung tâm trong việc cung cấp các sản phẩm tài trợ thương mại cho doanh nghiệp. Hầu hết các Ngân hàng Thương mại lớn đều có bộ phận Trade Finance để phục vụ doanh nghiệp, như VIB, VietinBank, Vietcombank, ACB (Asia Commercial Bank), HSBC Việt Nam, Hong Leong Bank, BIDV. |
Nguồn: Vụ CSTM Đa biên tổng hợp từ Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và Chuyên trang phân tích nghiệp vụ kinh doanh (Business Analysis Blog)
