Tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm và kiểm dịch động thực vật khi xuất khẩu thủy hải sản, nông sản và thực phẩm chế biến sang Vương quốc Anh

Thứ Sáu, 28/11/2025

Vương quốc Anh là thị trường nhập khẩu lớn đối với thủy hải sản, nông sản và thực phẩm chế biến, trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng nội địa phụ thuộc đáng kể vào nguồn cung từ bên ngoài. Tuy nhiên, đây cũng là thị trường áp dụng các yêu cầu cao và nghiêm ngặt về an toàn thực phẩm, kiểm dịch động thực vật và truy xuất nguồn gốc, được triển khai theo cơ chế quản lý rủi ro tại biên giới. Vì vậy, để tận dụng hiệu quả các ưu đãi từ UKVFTA và tiếp cận bền vững thị trường này, doanh nghiệp Việt Nam cần tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn kỹ thuật và yêu cầu SPS của UK.

Tổng giá trị nhập khẩu hàng thực phẩm, thức ăn chăn nuôi và đồ uống vào Vương quốc Anh (UK) trong năm 2024 đạt khoảng £64.1 tỷ (bảng Anh), tăng ~5% so với 2023.[1] Thủy hải sản, nông sản và thực phẩm chế biến là ngành thâm hụt thương mại rõ rệt của UK, vì UK nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu (nhập khẩu ~£64.1 tỷ so với xuất khẩu ~£24.6 tỷ).[2] Theo số liệu thống kê của UK, trái cây và rau quả tươi là nhóm nhập khẩu lớn nhất theo giá trị; thịt và thịt chế biến cũng là nhóm chiếm tỷ trọng lớn. UK dựa vào khoảng 90% nguồn thủy sản tiêu dùng từ nhập khẩu để thỏa mãn nhu cầu nội địa.[3] Tổng giá trị nhập khẩu thực phẩm đã tăng liên tục từ trước tới nay, bất chấp biến động thương mại sau Brexit.[4]

Mặc dù là thị trường nhập khẩu lớn về thủy hải sản, nông sản và thực phẩm chế biến, nhưng UK đặt ra yêu cầu cao về chất lượng và an toàn. Mọi sản phẩm nông thủy hải sản và thực phẩm xuất khẩu đều phải đáp ứng tiêu chuẩn cao về an toàn thực phẩm, kiểm dịch thực vật (SPS) và yêu cầu nhập khẩu của UK độc lập với ưu đãi thuế.

Bài viết này cung cấp cho doanh nghiệp hướng dẫn về tuân thủ tiêu chuẩn SPS khi xuất khẩu thủy sản, nông sản và thực phẩm chế biến để xuất khẩu sang UK để tận dụng UKVFTA, bao gồm các yêu cầu về SPS, các thông tin, yêu cầu về hải quan và hồ sơ xuất khẩu, danh sách các đối tác nhập khẩu tiềm năng. Cụ thể như sau:

Tại UK, Cơ quan Tiêu chuẩn Thực phẩm (Food Standards Agency-FSA) là cơ quan chính phủ độc lập, chịu trách nhiệm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và lợi ích người tiêu dùng về an toàn, vệ sinh thực phẩm tại Anh, Wales và Bắc Ireland. FSA thiết lập tiêu chuẩn, thực thi quy định, và quản lý các rủi ro từ "nông trại đến bàn ăn", đồng thời giám sát các quy định vệ sinh thực phẩm, bao gồm: chỉ tiêu an toàn, dư lượng, chất gây ô nhiễm, phụ gia được phép/ không phép; nhãn mác & thành phần, bao gồm tên sản phẩm, danh sách thành phần, thông tin người nhập khẩu/nhà phân phối, nơi sản xuất…

Riêng đối với thực phẩm chế biến, cần đảm bảo ghi nhãn đủ 14 nhóm chất gây dị ứng, bảng dinh dưỡng, danh sách thành phần, tuân thủ phụ gia thực phẩm, hệ thống truy xuất nguồn gốc đầy đủ.[5] Nếu phát hiện vi phạm vệ sinh hoặc dư lượng vượt mức, lô hàng có thể bị giữ lại, từ chối nhập khẩu/thu hồi hoặc tiêu hủy.

Các yêu cầu kiểm dịch thực vật với nông sản và sản phẩm thực vật (trái cây, rau củ, hạt, gia vị…)

Hàng hóa thực vật nhập khẩu vào UK được quản lý theo cách tiếp cận dựa trên phân loại rủi ro trong khuôn khổ Mô hình Vận hành Biên giới (BTOM), với các nhóm cao, trung bình A/B, thấp. Doanh nghiệp cần tra cứu chính xác nhóm rủi ro của từng mặt hàng tại thời điểm xuất khẩu theo hướng dẫn của UK.[6]

Đối với các mặt hàng thuộc nhóm rủi ro trung bình hoặc rủi ro cao, lô hàng thường phải kèm Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật (Phytosanitary Certificate – PC) do cơ quan kiểm dịch có thẩm quyền của Việt Nam cấp cho từng lô hàng. PC cho mục đích nhập khẩu vào UK phải được cấp không quá 13 ngày trước hoặc sau ngày lô hàng rời khỏi nước xuất khẩu.[7]

Với các mặt hàng thuộc rủi ro cao/trung bình A, người nhập khẩu tại UK phải khai báo trước trên hệ thống IPAFFS[8] và cung cấp PC khi thực hiện thông báo trước khi hàng đến UK và các giấy tờ liên quan trước khi hàng tới UK.

Riêng với trái cây, rau củ tươi, ngoài PC và các điều kiện kiểm dịch (bao gồm các khai báo bổ sung nếu được yêu cầu), doanh nghiệp cần bảo đảm tuân thủ giới hạn dư lượng tối đa (MRLs) đối với thuốc bảo vệ thực vật theo quy định của UK.

Các yêu cầu Kiểm dịch động vật & sản phẩm nguồn gốc động vật (bao gồm thủy sản)

Tương tự, đối với thủy sản và các sản phẩm có nguồn gốc động vật, việc xuất khẩu vào UK phải tuân thủ đầy đủ các quy định về vệ sinh và kiểm dịch động, thực vật (SPS) theo Mô hình BTOM. Theo cơ chế này, hàng hóa được phân loại theo mức độ rủi ro, trên cơ sở đó áp dụng các yêu cầu khác nhau về giấy chứng nhận y tế/kiểm dịch xuất khẩu (Great Britain Export Health Certificate – EHC), khai báo trước qua hệ thống IPAFFS và mức độ kiểm tra tại Điểm kiểm soát biên giới (Border Control Post – BCP).

Đối với các lô hàng thuộc diện kiểm soát SPS, người nhập khẩu hoặc đại diện tại UK phải thực hiện khai báo trước (pre-notification) và tạo Tài liệu nhập khẩu chung về sức khỏe (CHED) phù hợp. Hàng hóa sẽ được cơ quan chức năng UK tiến hành kiểm tra theo phương thức quản lý rủi ro.

Riêng đối với thủy sản và sản phẩm thủy sản, doanh nghiệp cần tuân thủ các yêu cầu an toàn thực phẩm do UK áp dụng, trong đó FSA ban hành các hướng dẫn chuyên ngành. Doanh nghiệp cần duy trì hệ thống quản lý an toàn thực phẩm dựa trên phân tích mối nguy và điểm kiểm soát tới hạn (Hazard Analysis and Critical Control Points – HACCP), [9] bảo đảm chuỗi lạnh, điều kiện vệ sinh, khả năng truy xuất nguồn gốc và đáp ứng các chỉ tiêu an toàn trọng yếu như vi sinh, histamine, dư lượng thuốc thú y/kháng sinh và kim loại nặng theo mức giới hạn của UK.[10]

Nhìn chung, UKVFTA tạo ra khuôn khổ thuận lợi và ổn định để thúc đẩy thương mại giữa Việt Nam và Vương quốc Anh, đặc biệt đối với các mặt hàng thủy hải sản, nông sản và thực phẩm chế biến – những lĩnh vực mà UK có nhu cầu nhập khẩu lớn. Tăng trưởng thương mại tích cực trong hơn bốn năm qua cho thấy dư địa khai thác thị trường này vẫn còn đáng kể, nhất là khi các ưu đãi thuế quan tiếp tục được thực thi theo lộ trình cam kết.

Tuy nhiên, ưu đãi thuế quan chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi doanh nghiệp đáp ứng đầy đủ các yêu cầu kỹ thuật và tiêu chuẩn SPS nghiêm ngặt của UK. Việc xây dựng hệ thống quản lý an toàn thực phẩm, bảo đảm truy xuất nguồn gốc, tuân thủ quy định kiểm dịch và thường xuyên cập nhật chính sách nhập khẩu của UK là yếu tố then chốt để giảm rủi ro và duy trì thị phần. Với cách tiếp cận chủ động, bài bản và định hướng dài hạn, doanh nghiệp Việt Nam có thể tận dụng hiệu quả UKVFTA và từng bước củng cố vị thế bền vững tại thị trường Vương quốc Anh.

Nguồn: Vụ Chính sách thương mại đa biên tổng hợp

---