Cập nhật về chính sách thương mại của Mexico trong thời gian gần đây
Thứ Năm, 01/06/2023
Tổng quan về nền kinh tế của Mexico
Nền kinh tế Mexico trải qua thời kỳ suy thoái nghiêm trọng bắt đầu từ giữa năm 2018, sau đó là GDP thực tế giảm nhẹ trong năm 2019 do tổng hình thành vốn giảm, giảm chi tiêu công và giảm tiêu dùng cá nhân. Năm 2020, nền kinh tế bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch COVID-19 khiến GDP giảm 8,2% trong năm. Vào năm 2021, nền kinh tế Mexico phục hồi, với mức tăng trưởng GDP khoảng 4,8%, phần lớn nhờ vào các biện pháp được thông qua để đối phó với đại dịch, chủ yếu hỗ trợ những gia đình bị ảnh hưởng nặng nề nhất và doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV). Những biện pháp này bao gồm cung cấp đủ mức thanh khoản, khuyến khích tái cơ cấu các khoản vay ngân hàng và thực hiện các chương trình xã hội và chương trình hỗ trợ kinh doanh, chẳng hạn như Chương trình hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp siêu nhỏ do gia đình điều hành.
Ngoại trừ các biện pháp ứng phó với đại dịch, chính sách tài khóa của Mexico vẫn thắt chặt nhằm duy trì cân bằng tài chính trong tầm kiểm soát. Vào tháng 11 năm 2019, Luật Liên bang về Chi tiêu tiết kiệm đã được thông qua với mục đích góp phần quản lý hợp lý các nguồn lực công, tập trung chủ yếu vào việc cắt giảm các khoản chi thường xuyên không ưu tiên. Năm 2020, chính phủ liên bang đưa ra các biện pháp tài chính để giảm thiểu tác động của đại dịch COVID-19 đối với sức khỏe và nền kinh tế, với số tiền ước tính tương đương 2% GDP. Hơn nữa, các biện pháp đã thực hiện cắt giảm chi tiêu, ngoài các chương trình ưu tiên. Nhìn chung, liên bang Mexico tài chính của chính phủ được cải thiện trong giai đoạn 2018-2019, khi mức thâm hụt khoảng 2% GDP được ghi nhận. Ttuy nhiên, do hậu quả của suy thoái kinh tế sau đại dịch, đã có sự suy giảm trong việc thu ngân sách và tăng chi tiêu (mặc dù ở mức độ vừa phải). Thâm hụt của chính phủ liên bang tăng lên lần lượt 2,5% và 3,1% GDP vào năm 2020 và 2021. Tổng nợ ròng của khu vực công vẫn khiêm tốn; vào tháng 12 năm 2021 lên tới 46,3% GDP.
Cán cân thanh toán vãng lai của Mexico ghi nhận mức thâm hụt khiêm tốn trong thời gian 2017-19, nhưng đã có thặng dư đáng kể vào năm 2020, trước khi quay trở lại tình trạng thâm hụt nhỏ vào năm 2021. Đại dịch COVID-19 khiến xuất nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ sụt giảm mạnh vào năm 2020. Tuy nhiên, nhập khẩu giảm nhiều hơn và dẫn đến tình trạng thặng dư trong tài khoản vãng lai cán cân thanh toán là 26.210 triệu USD, tương đương 2,4% GDP. Vào năm 2021, thâm hụt cán cân thương mại ở mức 14.491 triệu USD (0,9% GDP) và tài khoản vãng lai thâm hụt 0,4% GDP. Dự trữ ngoại hối tang trong thời gian này, đầu tư trực tiếp nước ngoài vẫn duy trì ở mức khoảng 30 tỷ USD. Các lĩnh vực nhận FDI chính là công nghiệp sản xuất, dịch vụ tài chính và bảo hiểm, thương mại, vận tải, khai thác mỏ và năng lượng.
Trong giai đoạnn này, thương mại hàng hóa chững lại đáng kể do tác động của đại dịch. Hàng hóa xuất khẩu năm 2021 đạt 494.225 triệu USD (cao hơn 18,5% so với năm 2020), trong khi nhập khẩu đạt tổng trị giá 505.716 triệu USD (cao hơn 32% so với năm 2020). Các sản phẩm xuất khẩu chủ yếu gồm hàng công nghiệp, chiếm hơn 85% tổng sản phẩm vào năm 2021, nông sản chiếm 5% và các sản phẩm khoáng sản (chủ yếu là dầu mỏ) và các sản phẩm thuộc ngành công nghiệp khai thác là 7,5%. Xuất nhập khẩu có cơ cấu tương tự nhau. Sản phẩm nhập khẩu chính bao gồm máy móc và thiết bị điện (35,7% nhập khẩu vào năm 2021) và vận tải thiết bị (8,0% tổng lượng nhập khẩu). Hoa Kỳ vẫn là đối tác thương mại chính của Mexico, chiếm tỷ trọng trong tổng xuất nhập khẩu năm 2021 lần lượt là 80,7% và 43,8%. Thương mại dịch vụ của Mexico ghi nhận thâm hụt giai đoạn này chủ yếu do suy giảm của ngành vận tải, bảo hiểm và du lịch.
Chính sách thương mại và đầu tư
Mexico ủng hộ hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ. Quốc gia hỗ trợ việc loại bỏ trợ cấp trong ngành nông nghiệp và thủy sản, đồng thời tham gia vào các sáng kiến chung về các vấn đề thương mại mới, chẳng hạn như hội nhập của DNVVN vào thương mại quốc tế, thương mại điện tử, tạo thuận lợi đầu tư, quy định dịch vụ trong nước và phát triển môi trường bền vững. Mexico tham gia công tác chuẩn bị cho Hội nghị Bộ trưởng WTO lần thứ 12 (MC12), đặc biệt là việc soạn thảo các tuyên bố khác nhau cấp bộ trưởng về thúc đẩy bình đẳng giới và trao quyền kinh tế cho phụ nữ trong thương mại; thương mại và phát triển môi trường bền vững; DNVVN; các vấn đề vệ sinh và kiểm dịch37; Tuyên bố chung về Tạo thuận lợi đầu tư cho phát triển. Mexico là thành viên của Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC), G20 và Đối tác đàm phán chống bán phá giá. Mexico cũng đồng tài trợ cho đề xuất chung về một hệ thống đa phương thông báo và đăng ký chỉ dẫn địa lý (GI) cho rượu vang và rượu mạnh. Mexico đã chấp nhận Nghị định thư sửa đổi Hiệp định về các khía cạnh liên quan đến thương mại của Quyền sở hữu trí tuệ (TRIPS).
Tính đến năm 2022, Mexico đã kí kết 30 Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư (APRI); 12 hiệp định thương mại tự do có điều khoản đầu tư; 01 Thỏa thuận Hợp tác và tạo thuận lợi đầu tư (CIFA); và 60 hiệp định đánh thuế hai lần. Mexico là thành viên của Công ước thành lập Cơ quan bảo lãnh đầu tư đa phương (MIGA) và kể từ năm 2018, Công ước về giải quyết tranh chấp đầu tư giữa quốc gia và công dân của các nước khác các quốc gia (Công ước ICSID).
Mexico không áp đặt các biện pháp kiểm soát ngoại hối hoặc hạn chế chuyển vốn hoặc chuyển vốn về nước. việc thanh toán lợi nhuận, cổ tức, tiền lãi hoặc tiền bản quyền ở nước ngoài. Tuy nhiên, kiều hối, bao gồm cả việc trả cổ tức, lợi nhuận và bất kỳ loại thu nhập nào đều bị đánh thuế. Theo quy định của APPRI và các hiệp định thương mại, Mexico có thể tạm thời hạn chế chuyển tiền ra nước ngoài để bảo vệ cán cân thanh toán.
Một số quy định liên quan đến thương mại đáng chú ý
Hải quan
Thay đổi chính trong lĩnh vực hải quan là việc thành lập, vào năm 2021, Cơ quan Hải quan Quốc gia Mexico (ANAM), thay thế Tổng cục Quản lý Hải quan (AGA). Từ năm 2022, thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu do ANAM thực hiện. Bất chấp sự thay đổi về thể chế, các yêu cầu về xuất nhập khẩu, thủ tục xác định trị giá hải quan hàng hóa nhập khẩu không thay đổi so với năm 2017. Mexico vẫn tiếp tục thực hiện các biện pháp tạo thuận lợi thương mại như thông quan điện tử, sử dụng các biểu mẫu hải quan hợp nhất và cải thiện Cơ chế một cửa cho Thương mại Mexico (VUCEM).
Thuế quan
Mexico chủ yếu sử dụng thuế theo giá trị, ngoại trừ 45 dòng thuế sử dụng thuế gộp hoặc thuế dặc định; hai loại thuế này tiếp tục được áp dụng cho cùng loại sản phẩm như năm 2016. Mexico cũng áp dụng thuế theo mùa cho 3 dòng thuế. Mức thuế MFN áp dụng trung bình đã tăng từ 5,5% năm 2016 lên 6,7% năm 2021. Bất chấp mức thuế trung bình tăng, mức bảo hộ dành cho các sản phẩm nông nghiệp (định nghĩa của WTO) đã giảm từ 14,3% năm 2016 xuống 13,2% năm 2021. Các sản phẩm phi nông nghiệp phải chịu mức thuế trung bình thấp hơn các sản phẩm nông nghiệp, mặc dù trong giai đoạn 2016-2021 vẫn tăng từ 4,6% lên 5,9%.
Các biện pháp chống trợ cấp
Việc sử dụng các biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ là trọng tâm trong chính sách thương mại của Mexico. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2017-21, Mexico đã giảm sử dụng các biện pháp này. Hầu hết các các cuộc điều tra các sản phẩm quan ngại từ Trung Quốc (39,3%), EU (14,3%), Hoa Kỳ (10,7%), Nhật Bản và Hàn Quốc (cả hai đều 7,1%). Trong thời gian xem xét, Mexico đã áp đặt 28 biện pháp chính thức. Tính đến tháng 12 năm 2021, Mexico có 78 mức thuế chống bán phá giá. Liên quan đến các biện pháp chống trợ cấp, Mexico đã không tiến hành bất kỳ cuộc điều tra và chỉ có ba biện pháp có hiệu lực, với thời gian trung bình là 8 năm 2 tháng.
Chính sách xuất khẩu
Năm 2021, thuế xuất khẩu chung (IGE) chỉ được đánh vào hai dòng thuế (hai loại các sản phẩm dầu mỏ). Nó được đánh thuế để đảm bảo cung cấp cho thị trường trong nước hoặc để bảo vệ sức khỏe con người, môi trường, động vật, thực vật và di sản văn hóa. Vì những mục đích tương tự, Mexico quản lý việc xuất khẩu một số sản phẩm nhất định thông qua cấp phép tự động (giấy phép tự động) và cấp phép không tự động (giấy phép trước). Các loại giấy phép khác có thể được yêu cầu ngoài giấy phép, chẳng hạn như giấy chứng nhận sức khỏe thực vật hoặc động vật, giấy chứng nhận sức khỏe thực phẩm hoặc giấy chứng nhận do hội đồng quản lý xuất khẩu rượu tequila, mezcal và cà phê ban hành.
Biện pháp kỹ thuật thương mại (TBT)
Mexico ban hành NOM (quy định kỹ thuật) và Tiêu chuẩn Mexico (NMX) (thông số kỹ thuật hoặc tiêu chuẩn). Đối với các quy chuẩn kỹ thuật liên quan đến viễn thông, phát thanh truyền hình, Viện Viễn thông Liên bang (IFT) ban hành "Quy định kỹ thuật" (Disposiciones Técnicas), giống như NOM, được xuất bản trên Tạp chí chính thức để tăng tính ràng buộc. Theo LIC, NOM phải dựa toàn bộ hoặc một phần vào tiêu chuẩn quốc tế, trừ khi những tiêu chuẩn này không phù hợp hoặc không hiệu quả để đạt được mục tiêu mong muốn mục tiêu lợi ích công cộng. Trong trường hợp khẩn cấp ảnh hưởng đến lợi ích công cộng, Cơ quan Tiêu chuẩn hóa có thẩm quyền có thể trực tiếp cấp NOM và thông báo cho CNIC. NOM khẩn cấp có hiệu lực tối đa sáu tháng và có thể được gia hạn một lần nữa sáu tháng.
Biện pháp vệ sinh thực vật và bảo vệ động vật (SPS)
Thủ tục chuẩn bị các biện pháp vệ sinh động thực vật (SPS) được quy định trong LIC 2020, bãi bỏ Luật Liên bang về Đo lường và Tiêu chuẩn hóa năm 1992, cũng như các quy định cụ thể pháp luật về vấn đề này. Tại Mexico, các yêu cầu về kiểm dịch thực vật, sức khỏe động vật và sức khỏe thủy sản đối với hàng nhập khẩu được công bố trong Quyết định và/hoặc NOM, thông qua Mô-đun Yêu cầu Kiểm dịch Thực vật, Mô-đun Yêu cầu Sức khỏe Động vật và Mô-đun Yêu cầu Sức khỏe Thủy sản. Các yêu cầu đối với việc nhập khẩu hàng hóa kiểm dịch thực vật, thú y và nuôi trồng thủy sản là có sẵn trực tuyến theo ba Mô-đun SENASICA đã nói ở trên. Các mô-đun này bao gồm một danh mục các tài liệu, được gọi là các tờ yêu cầu về kiểm dịch thực vật, sức khỏe động vật và nuôi trồng thủy sản và thủy sản, được soạn thảo để ngăn chặn sự xâm nhập của động vật, thực vật và nuôi trồng thủy sản cũng như các bệnh và dịch hại thủy sản vào Mexico.
Sở hữu trí tuệ
Luật Liên bang về bảo vệ sở hữu công nghiệp (LFPPI) được ban hành năm 2020, trong đó tăng cường chế độ quyền sở hữu công nghiệp. Việc đăng ký mô hình tiện ích tiếp tục là phương thức phổ biến nhất được người dân sử dụng để bảo vệ phát minh của mình; vào năm 2020, thời hạn bảo hộ cho các mẫu tiện ích là kéo dài từ 10 đến 15 năm. Về việc thực thi, các biện pháp phòng ngừa mới được đưa ra được áp dụng và các thủ tục tranh chấp hành chính được sắp xếp hợp lý. Hơn nữa, việc bảo vệ quyền tác giả, quyền liên quan trong lĩnh vực kỹ thuật số được tăng cường thông qua việc thực hiện các công cụ chống vi phạm bản quyền mới. Tuy nhiên, việc mua sản phẩm vi phạm quyền sở hữu trí tuệ không bị xử phạt, điều đó có nghĩa là hành vi này vẫn tiếp tục bị phổ biến và gây ra tổn thất về kinh tế và thuế.
Nguồn: Vụ CSTMĐB tổng hợp
